Sztuczna inteligencja zwróciła jej głos. Wielka nadzieja dla osób po udarze
Nauczycielka matematyki i WF, aktywna fizycznie kobieta, 18 lat temu doznała ciężkiego udaru. Od tego czasu mogła porozumiewać się z najbliższymi jedynie za pomocą ruchów gałek ocznych. Dziś, dzięki połączeniu implantu mózg–komputer i algorytmów sztucznej inteligencji, znów mówi swoim głosem. Czy taka technologia stanie się nową szansą dla innych pacjentów sparaliżowanych po udarze?
- Elektrody odczytują sygnały z kory odpowiedzialnej za artykulację, a AI przekłada je na zdania i mimikę awatara
- Tempo sztucznej mowy sięga 62 słów/min przy ok. 4-sekundowym opóźnieniu – to rekord w tej dziedzinie
- Eksperci widzą w neuroprotezach przyszłość, ale na razie technologie dostępne są tylko w badaniach klinicznych
Młoda kobieta chciała zagrać w siatkówkę
W 2005 r. 30-letnia Ann Johnson szykowała się do lokalnego meczu siatkówki, gdy nagle zdrętwiała jej twarz, a słowa zaczęły się plątać. W szpitalu rozpoznano udar pnia mózgu, który odebrał jej kontrolę nad ciałem i zdolność mówienia. Doznała rzadkiego schorzenia określanego jako „zespół zamknięcia”. Polega ono na tym, że pacjent jest całkowicie sparaliżowany, ale świadomy, jednak poruszać może jedynie gałkami ocznymi i powiekami.
Z czasem Ann opanowała alfabet migowy oczami, ale każde zdanie zajmowało wiele minut. Przez blisko dwie dekady żyła w „dźwiękowej ciszy” – wciąż aktywna umysłowo, lecz odcięta od spontanicznych rozmów z bliskimi.
Przeczytaj też: Ten objaw udaru mózgu pojawia się u kobiet. Wiele z nich go ignoruje
Na pomoc przyszła sztuczna inteligencja
Zespół UCSF i Berkeley zaproponował Ann udział w pilotażu neuroprotezy mowy wykorzystującym sztuczną inteligencję. Chirurdzy umieścili na powierzchni jej kory czuciowo-ruchowej cienką matrycę 253 mikroelektrod. Gdy pacjentka „w myślach” wypowiadała słowa, implant przesyłał wzorce neuronowe do komputera. Tam wielowarstwowa sieć AI dekodowała je w czasie niemal rzeczywistym i odtwarzała jako zdania czytane przez awatara – z barwą głosu odtworzoną z nagrań sprzed udaru. Po miesiącach treningu system osiągnął 62 słów na minutę przy zaledwie 4-sekundowym opóźnieniu, a trafność rozpoznania wyniosła ok. 80 %.
Dla Ann oznacza to powrót do codziennych rozmów: zamawia kawę, rozmawia z córką o szkolnych sprawach, nagrywa krótkie filmy w mediach społecznościowych. Chociaż implant wciąż wymaga przewodowego łącza i nadzoru klinicystów, badacze pracują już nad wersją bezprzewodową.
Przeczytaj też: Dziecko też może mieć udar. 5 objawów
Jak rozpoznać udar?
Udar może przydarzyć się w każdym wieku, a o skutkach decydują minuty. Zapamiętaj zasadę FAST (z ang. Face-Arm-Speech-Time):
- F – Face (twarz): nagłe opadanie kącika ust lub asymetria uśmiechu,
- A – Arm (ręka): osłabienie lub drętwienie kończyny po jednej stronie,
- S – Speech (mowa): bełkot, trudność w powtarzaniu prostego zdania,
- T – Time (czas): natychmiast dzwoń 112; każda minuta ratuje neurony.
Inne alarmujące objawy to nagły, silny ból głowy, zaburzenia widzenia czy zawroty z utratą równowagi. Nawet jeśli symptomy ustąpią, należy jak najszybciej trafić do szpitala z oddziałem udarowym – tylko tam można podać leczenie trombolityczne lub wykonać trombektomię mechaniczną, które znacząco zmniejszają ryzyko niepełnosprawności.
Przeczytaj też: Ten objaw udaru mózgu może przejść niezauważony. Jeśli nie mija - idź do lekarza
Źródła: Nfz.gov.pl, news.berkeley.edu/2025/08/13/a-stroke-stole-her-ability-to-speak-eighteen-years-later-scientists-used-ai-to-bring-it-back/?utm_source=chatgpt.com, interestingengineering.com/innovation/uc-berkeley-ucsf-ai-bci-restores-speech-after-18-years?utm_source=chatgpt.com
