Zapalenie opon mózgowych – przyczyny, objawy, rozpoznanie

Zapalenie opon mózgowych – przyczyny

Zapalenie opon mózgowych może mieć przyczyny bakteryjne, wirusowe lub być powikłaniem po chorobach, np. gruźlicy. Przyczyny zapalenia opon mózgowych można podzielić na infekcyjne i nieinfekcyjne.

Infekcyjne przyczyny choroby to: wirusy, bakterie i grzyby. Zapalenie opon mózgowych mogą wywoływać wirusy:

- Coxsackie,

- VZV,

- Wirus Epsteina-Barr,

- wirus polio,

- wirusy grypy A i B,

- wirus odry,

- enterowirusy,

- wirusy ECHO,

- HSV-2,

- arbowirusy (dają meningoencephalitis).

Bakteryjne zapalenie opon mózgowych równie często powodowane jest przez bakterie takie jak:

- Neisseria meningitidis (dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych),

- Streptococcus pneumoniae (pneumokoki),

- Haemophilus influenzae typ B,

- Mycobacterium tuberculosis (prątki gruźlicy),

- Listeria monocytogenes,

 - choroba z Lyme (Borrelia burgdorferi),

- Staphylococcus,

- Escherichia coli.

Ostatnią przyczyną zapalenia opon mózgowych z przyczyn infekcyjnych są grzyby, np.:

- Cryptococcus neoformans,

- Coccidioides immitis.

Zdarza się też, że zapalenie opon mózgowych ma podłoże nieinfekcyjne, które może być spowodowane: nowotworami taki jak: białaczka, guz mózgu, nowotwór tkanki limfatycznej; sarkoidozą; zatruciem ołowiem; lekami, np. metotreksatem.

Zapalenie opon mózgowych – objawy

Objawy zapalenia opon mózgowych zależą od przyczyny pojawienia się choroby. Najczęściej występujące objawy to przede wszystkim:

- bóle głowy,

- gorączka,

- wymioty,

- senność,

- zaburzenia świadomości,

- sztywność karku,

- objaw Brudzińskiego, który charakteryzuje się zgodnie z trzema miejscami pojawienia: karkowym, policzkowym i łonowym.

- podwójne widzenie,

- zaburzenia mowy,

- wysypka,

- napady padaczkowe,

- obrzęk tarczy nerwu wzrokowego,

- porażenie mięśni.

Zapalenie opon mózgowych – rozpoznanie

Rozpoznanie zapalenia opon mózgowych polega na obrazie klinicznym i diagnostyce zmian w płynie mózgowo-rdzeniowym. Płyn ten pobierany jest poprzez nakłucie lędźwi. Zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym zależne są od etiologii choroby.

Jeśli zapalenie opon mózgowych pojawiło się z przyczyn bakteryjnych, to płyn charakteryzuje się mętnością i żółtawym kolorem. To jasno wskazuje na chorobę, ponieważ w rzeczywistości płyn ten powinien być klarowny i wodojasny. Co więcej w płynie można zauważyć podwyższoną liczbę komórek, zazwyczaj są to neutrofile, które nie występują we właściwych warunkach. W płynie można znaleźć także podwyższone białko i przeciwnie do tego obniżoną glukozę.

Lekarz podczas diagnostyki zapalenia opon mózgowych powinien wykonać także antybiogram, aby określić wrażliwość bakterii na konkretne antybiotyki.

Z kolei płyn mózgowo-rdzeniowy wygląda inaczej, kiedy przyczyną choroby jest gruźlica. Wówczas charakteryzuje się klarownością, wodojasnością i podwyższoną liczbą komórek z przewagą limfocytów. Podobnie jak przy zakażeniu bakteryjnym , glukoza jest obniżona, a w posiewie prawie nie występują prątki.

Płyn mózgowo-rdzeniowy w zapaleniu opon mózgowych z przyczyn wirusowych jest klarowny, wodojasny, a liczba komórek jest zawyżona wraz z białkiem, choć nie tak bardzo jak przy zapaleniu bakteryjnym. W tym przypadku glukoza ma prawidłowy poziom, a posiew płynu nie wskazuje na obecność drobnoustrojów.

Zapalenie opon mózgowych – leczenie

Leczenie zapalenia opon mózgowych powinno być zależne od przyczyny pojawienia się choroby. Jeśli czynnik etiologiczny to wirus, choroba powinna być leczona objawowo i podtrzymująco. W ciężkich przypadkach lekarz może podać interferon i gancyklowir. Z kolei jeśli zapalenie opon mózgowych wywołane jest przez bakterie, to lekarz podaje choremu antybiotyki takie jak aminoglikozydy i ampicylina. W przypadku zapalenia opon mózgowych jako powikłania po gruźlicy, leczenie odbywa się za pomocą medykamentów takich jak: streptomycyna, pirazynamid, rifampicyna, izoniazyd, etambutol. Zaś zakażenie grzybicze leczone jest zazwyczaj flukonazolem i amfoterycyną B.

Warto pamiętać, że w celu zapobiegania zapaleniu opon mózgowych stosuje się także szczepionki przeciwko: wirusowi kleszczowego zapalenia mózgu, pneumokokom, meningokokom.