Zatrucia amoniakiem – przyczyny, objawy, prewencja

Zatrucia amoniakiem – zastosowania substancji

Amoniak to bezbarwna substancja gazowa, która ma specyficzny ostry smak. W niektórych sklepach można kupić ciekły amoniak o stężeniu od 25% do 30% - jest używany jako rozpuszczalnik. Czysty amoniak nie jest nigdzie używany ze względu na jego toksyczność. Niemniej jednak jest aktywnie wykorzystywany na skalę przemysłową: do produkcji lakierów i farb, materiałów wykończeniowych. W medycynie czasem stosowany jest amoniak w stężeniu 10% w celu przywrócenia świadomości u ludzi lub do wywołania odruchu wymiotnego. Wiele nawozów doglebowych zawiera również pewną ilość amoniaku. Gaz używany jest do produkcji urządzeń chłodniczych i zamrażarek, a także przy produkcji materiałów wybuchowych. Zatrucia amoniakiem należą do rzadkich, należy jednak zachować szczególną ostrożność przy każdym możliwym kontakcie z tą substancją.

Zatrucia amoniakiem – czynniki ryzyka

Do zatrucia amoniakiem może dojść w następujących okolicznościach:

• wypadki w branżach, w których wyciekają substancje gazowe (z reguły w takich wypadkach dochodzi do ogromnych szkód i zatrucia amoniakiem na dużą skalę – narażeni są zarówno pracownicy firmy, jak i ludzie mieszkający w pobliżu);

• stosowanie roztworów amoniaku w życiu codziennym - na przykład podczas napraw;

• niewłaściwe stosowanie nawozów amoniakalnych;

• przypadkowe wdychanie lub wewnętrzne użycie roztworu amoniaku.

Objawy zatrucia amoniakiem

Opary amoniaku powodują silne podrażnienia błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, a także skóry. Amoniak powoduje:

• silne pragnienie,

• ból oczu,

• chemiczne uszkodzenie spojówki,

• utratę wzroku,

• napady kaszlu,

• zaczerwienienie i swędzenie skóry.

Kiedy ciekły amoniak dostanie się na skórę, czasami pojawia się stan zapalny - chemiczne oparzenia tworzące pęcherze i wrzody. Charakterystyczny zapach amoniaku można wyczuć przy stężeniu 37 mg / ml. Wdychanie amoniaku powoduje toksyczny obrzęk płuc i ciężkie zatrucie układu nerwowego u dzieci. Pierwsze oznaki zatrucia można wykryć niemal natychmiast po ekspozycji na gaz:

• pojawienie się dużej ilości śluzu w nosogardzieli,

• nagły atak przeziębienia,

• osłabienie lub utrata głosu,

• wydzielanie łez,

• ślinienie,

• pocenie się;

• częste oddychanie,

• kaszel,

• kichanie,

• zaczerwienienie skóry (szczególnie na twarzy),

• uczucie ucisku i ciężkości w klatce piersiowej,

• uczucie niepokoju, strachu,

•  ból w klatce piersiowej,

• zaburzenia świadomości,

• zawroty głowy,

• chęć wymiotów,

• drgawki.

Długotrwałe zatrucie oparami amoniaku może spowodować poważne osłabienie mięśni, zaburzenie krążenia krwi. Występują objawy uszkodzenia układu oddechowego. Jeśli efekty toksyczne powtarzają się regularnie, to pojawiają się zaburzenia o charakterze ogólnoustrojowym: zaburzenia trawienia, przewlekłe choroby górnych dróg oddechowych, trwałe uszkodzenie słuchu. Zatrucia amoniakiem mogą prowadzić do śmierci, jeśli pacjent wykazuje oznaki niewydolności serca.

W przypadku połknięcia możliwe jest zatrucie roztworem amoniaku. W takich sytuacjach roztwór może powodować oparzenia prowadzące do uszkodzenia przełyku i jamy żołądka, egzotoksyczny wstrząs oparzeniowy, krwawienie z żołądka i przełyku w wyniku mechanicznego poparzenia, asfiksję i obrzęk krtani. Jeśli ofiara zostanie przyjęta po zatruciu ciekłym amoniakiem o wysokim stężeniu, może dojść do zatrzymania oddychania lub może rozwinąć się reaktywne zapalenie otrzewnej.

Komplikacje i konsekwencje zatrucia amoniakiem

Oprócz ciężkich objawów zatrucia amoniakiem mogą wystąpić długotrwałe skutki zatrucia takie jak:

• zaburzenia układu nerwowego objawiające się drżeniem, amnezją, trudnościami w funkcjonowaniu intelektualnym, słabą orientacją, zmniejszoną wrażliwością, zawrotami głowy;

• upośledzenie słuchu w przypadku toksycznego wpływu na aparat słuchowy;

• pogorszenie lub utrata widzenia.

Nawet przy zapewnieniu na czas opieki medycznej ofierze zatrucia amoniakiem, w przyszłości mogą wystąpić powikłania w postaci zaburzeń neurologicznych, częściowej utraty pamięci. U wielu osób zaobserwowano obniżenie progu wrażliwości na ból, pogorszenie słuchu, zmętnienie soczewki i rogówki.

W konsekwencji zatrucia roztworem amoniaku mogą rozwinąć się komplikacje o różnym charakterze:

• czwartorzędowe zwężenie przełyku;

• okrągłe zwężenie antrum w żołądku;

• późne krwawienie z wrzodu;

• zachłystowe zapalenie płuc.