Epidemia nowotworów o wczesnym początku to fakt. Dlaczego na raka chorują coraz młodsi ludzie?
Jeszcze niedawno uważano, że nowotwory to problem przede wszystkim osób starszych. Dziś statystyki pokazują coś zgoła innego – coraz częściej diagnozuje się raka u osób przed 50. rokiem życia. Skąd ten alarmujący trend? Naukowcy mają coraz więcej odpowiedzi.
- Liczba przypadków nowotworów u osób przed 50. rokiem życia rośnie na całym świecie – i nie jest to tylko wynik lepszej diagnostyki
- Styl życia, dieta, czynniki środowiskowe i zmiany cywilizacyjne odgrywają ogromną rolę już od dzieciństwa
- Potrzebne są długofalowe badania, które pomogą zrozumieć dokładne przyczyny rozwoju nowotworów o wczesnym początku
Coraz młodsi pacjenci onkologiczni
Jeszcze w latach 80. czy 90. XX w. widok trzydziesto- czy czterdziestolatka na oddziale onkologii był czymś rzadkim. Dziś lekarze obserwują wzrost liczby takich pacjentów, zwłaszcza z nowotworami jelita grubego, piersi, wątroby, trzustki czy tarczycy. I choć większa wykrywalność ma w tym swój udział, to zjawisko wykracza poza to wyjaśnienie.
Eksperci mówią o tzw. efekcie kohorty urodzeń – każde kolejne pokolenie ma coraz większe ryzyko zachorowania na raka w młodszym wieku. Co to oznacza? Że nie tylko geny są winne występowaniu nowotworów. Prawdopodobnie to styl życia i środowisko, w którym wzrastamy, stanowią główne źródło problemu.
Słodkie napoje, siedzący tryb życia i zanieczyszczenia
Nowotwory o wczesnym początku (ang. early-onset cancers) są ściśle powiązane z czynnikami takimi jak:
• dieta typu zachodniego (dużo cukru, czerwonego mięsa, mało błonnika),
• otyłość i brak aktywności fizycznej,
• ekspozycja na chemikalia (dodatki do żywności, pestycydy, dym tytoniowy),
• antybiotykoterapia.
Co ważne, te czynniki działają już od wczesnego dzieciństwa, a ich skutki mogą ujawniać się dopiero po 20–30 latach. Wpływają nie tylko na powstanie raka, ale też na jego charakter – np. osłabienie odpowiedzi immunologicznej czy zmiany w mikrobiocie jelitowej.
Przeczytaj też: Otyłość to nie problem jednostki a społeczeństwa. W Polsce szczególnie bolesny
Dlaczego to takie trudne do zbadania?
Większość badań skupia się na dorosłych, często pomijając dzieciństwo – a to właśnie wtedy mogły działać najważniejsze czynniki ryzyka. Naukowcy postulują rozwój prospektywnych badań kohortowych, czyli śledzenia zdrowia i ekspozycji od urodzenia aż do dorosłości. Takie podejście może ujawnić, które czynniki – dieta, infekcje, środowisko – prowadzą do raka po latach.
Nowe podejście badawcze określane mianem epidemiologii patologicznej integruje dane kliniczne, środowiskowe i genetyczne, by lepiej zrozumieć mechanizmy powstawania raka w młodym wieku. Przeczytaj też: To wczesny objaw raka tarczycy! Pojawia się na twarzy
Jak chronić się przed rakiem o wczesnym początku?
Naukowcy i lekarze apelują przede wszystkim o:
• promowanie zdrowego stylu życia już od najmłodszych lat,
• współpracę pediatrów z onkologami w badaniach i prewencji,
• większe inwestycje w długoterminowe badania.
Epidemia nowotworów wśród młodych to sygnał ostrzegawczy – dla systemów ochrony zdrowia, dla rodzin i dla całych społeczeństw. W walce z rakiem XXI wieku potrzebujemy działać wcześniej i mądrzej.
Źródło: The global epidemic of early-onset cancer: nature, nurture, or both? Ogino, S. et al. Annals of Oncology, Volume 35, Issue 12, 1071 - 1073
