Dodaj do mięsa i do fasoli. Ta przyprawa to największy wróg złego cholesterolu
Niepozorne zioło o niesamowitym potencjale. Zapomnisz o czosnku czy oregano - cząber, bo o nim mowa, ma wyrazisty smak i całą gamę właściwości zdrowotnych. Obniża poziom "złego" cholesterolu LDL, może działać przeciwzapalnie i wspierać trawienie. Dodawany do dań mięsnych, strączkowych i zup, może stać się cichym sprzymierzeńcem w profilaktyce chorób serca. A to tylko wierzchołek góry lodowej - cząber był dawniej używany jako naturalny lek na pasożyty!
Cząber: pochodzenie i zastosowanie
Cząber ogrodowy (Satureja hortensis) to roślina jednoroczna należąca do rodziny jasnotowatych. Pochodzi z regionu Morza Śródziemnego i Azji Zachodniej, ale obecnie uprawiany jest niemal na całym świecie. Już w starożytności Rzymianie cenili go za właściwości smakowe oraz zdrowotne – używali cząbru jako przyprawy i naturalnego leku przeciw kaszlowi, problemom trawiennym, pasożytom i bólom głowy.
Z czasem cząber zadomowił się również w kuchni europejskiej, zwłaszcza w daniach niemieckich, węgierskich i bałkańskich. W Polsce znany jest głównie jako dodatek do fasolki po bretońsku, zup z roślin strączkowych oraz mięs. Ze względu na swój pikantno-ziołowy smak bywa nazywany „pieprzem dla ubogich”. Zastosowania cząbru obejmują:
• przyprawianie potraw z roślin strączkowych (fasola, soczewica, groch),
• wzbogacanie smaku mięs (zwłaszcza wieprzowiny, jagnięciny),
• dodatek do kiszonek, marynat i octów ziołowych,
• składnik mieszanek przyprawowych typu zioła prowansalskie.
Właściwości prozdrowotne cząbru
Jedną z najcenniejszych właściwości cząbru jest jego wpływ na układ krążenia. Zawarte w nim olejki eteryczne, m.in. karwakrol i tymol, wykazują działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Te substancje pomagają obniżać poziom LDL – tzw. złego cholesterolu, a jednocześnie wspierają wzrost korzystnego HDL. Regularne spożywanie cząbru może więc wspomagać profilaktykę miażdżycy i chorób serca. Przeczytaj też: To sygnały, że serce jest niewydolne. Pojawiają się podczas wysiłku i rano
Cząber działa również korzystnie na układ pokarmowy. Tradycyjnie stosowany był przy problemach trawiennych – wzdęciach, kolkach czy niestrawności. Wspomaga pracę jelit i zapobiega fermentacji w przewodzie pokarmowym, co czyni go idealnym dodatkiem do ciężkostrawnych potraw, np. z fasoli. Korzyści zdrowotne cząbru:
• obniżanie poziomu cholesterolu LDL,
• działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze,
• wsparcie trawienia i redukcja wzdęć,
• łagodzenie stanów zapalnych w organizmie,
• wspomaganie odporności dzięki zawartości flawonoidów i witamin.
Jak używać cząbru w kuchni?
Cząber można stosować zarówno w formie świeżej, jak i suszonej. W kuchni najczęściej sięgamy po wersję suszoną, która jest łatwo dostępna i bardzo wydajna. Świeże liście cząbru, choć delikatniejsze w smaku, nadają potrawom wyjątkową świeżość i aromat – świetnie sprawdzają się w sałatkach, sosach czy ziołowych pastach. Niezależnie od formy, warto pamiętać, że cząber ma silny, intensywny aromat – najlepiej dodawać go z umiarem, by nie zdominował potrawy.
Pod względem kulinarnym cząber najczęściej kojarzy się z daniami ciężkostrawnymi – i słusznie. Dzięki właściwościom ułatwiającym trawienie doskonale nadaje się do potraw z roślin strączkowych, takich jak fasola, soczewica czy ciecierzyca. To właśnie dlatego w wielu przepisach kuchni tradycyjnej cząber to obowiązkowy składnik zupy fasolowej, grochówki czy bigosu. Zioło przeciwdziała gazom i wzdęciom, co czyni je wręcz idealnym towarzyszem dań „ciężkich na żołądek”.
Nie można jednak zapominać, że cząber świetnie odnajduje się również w kuchni nowoczesnej. Można go dodawać do pieczonych ziemniaków, warzyw z grilla, pasztetów warzywnych czy past na bazie strączków. W wersji suszonej stanowi też doskonały składnik domowych mieszanek przypraw – np. z oregano, bazylią, tymiankiem i czosnkiem granulowanym.
Pomysły na użycie cząbru w kuchni:
• fasolka po bretońsku – cząber łagodzi działanie fasoli i wzbogaca smak sosu pomidorowego,
• ziemniaki pieczone z ziołami – wystarczy dodać cząber, oliwę i czosnek,
• ziołowa oliwa – do butelki oliwy dodaj kilka gałązek cząbru i przechowuj przez kilka dni; uzyskasz aromatyczną przyprawę do sałatek i makaronów,
• omlety i jajecznice – szczypta cząbru świetnie komponuje się z jajkami i delikatnym serem.
Aby uzyskać najlepszy efekt smakowy, cząber dodaje się zazwyczaj na końcu gotowania – szczególnie gdy używamy świeżych liści. W przypadku dań długo gotowanych, jak gulasze czy bigos, suszony cząber można dodać wcześniej, ponieważ dobrze znosi obróbkę termiczną i stopniowo uwalnia swój aromat.
Przeczytaj też: Wymiecie złogi z jelit jak miotła. Ten koktajl przeciwdziała zaparciom i niweluje wzdęcia
Warto eksperymentować i dodawać cząber do mniej oczywistych potraw – np. warzywnych burgerów, domowych pasztetów, a nawet do sosów jogurtowych jako ziołowy kontrapunkt. Jego pikantno-korzenny smak sprawia, że dobrze komponuje się z różnorodnymi kuchniami – od tradycyjnej polskiej po śródziemnomorską.
