Przez całe swoje życie człowiek jest narażony na inwazje grzybów chorobotwórczych. Ze względu na powszechne występowanie grzybni, zarodników i innych form przetrwalnikowych grzybów w biosferze w rożnych okresach życia człowieka możliwe jest ich wnikanie do ustroju rożnymi drogami inwazji, np. przez ucho. Grzybica ucha rozpoznawana jest dosyć rzadko, co wynikać może z trudnej i długotrwałej hodowli grzybni oraz nietrafnej diagnozy wstępnej – niekiedy chorzy leczeni są przez zbyt długi czas z zastosowaniem nieodpowiednich leków. Stosunkowo najczęściej rozpoznawanym w otolaryngologii schorzeniem o etiologii grzybiczej jest grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego, które w odróżnieniu od grzybiczego zapalenia ucha środkowego jest schorzeniem niegroźnym, zazwyczaj dość łatwo poddającym się leczeniu zachowawczemu.
Grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego - przyczyny
Grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego rozwija się stosunkowo łatwo ze względu na specyficzną budowę anatomiczną tego narządu zmysłu oraz panujący w uchu i sprzyjające rozwojowi grzybni warunki. Ciepłe powietrze o wysokiej wilgotności jest idealnym środowiskiem dla rozwoju grzybni, a czynnikami sprzyjającymi do powstania grzybicy są̨:
długotrwałe i miejscowe stosowanie kropli z antybiotykiem,
zmniejszenie lub brak wydzielania woskowiny, która w prawidłowych warunkach ma odczyn kwaśny (phy 4–5) oraz zawiera nasycone i nienasycone kwasy tłuszczowe, co hamuje rozwój grzybów,
ciepłe, wilgotne powietrze oraz kontakt z wodą, co jest przyczyną ogólnie znanego wzrostu zachorowalności na grzybice ucha zewnętrznego w miesiącach letnich.
Najczęstszymi patogenami ucha wywołującymi grzybice są̨ głównie grzyby z rodzaju Aspergillus (80–90% zakażeń), Candida (10–20%) oraz Penicillium i Mucor (rzadko). Grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego występuje dwukrotnie częściej u mężczyzn, z największą zachorowalnością̨ między 25. a 50. rokiem życia.
Grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego - objawy
Zmiany powstają̨ najczęściej jednostronnie, a charakterystycznym objawem zakażenia bez względu na rodzaj grzyba jest:
świąd ucha,
ból,
uczucie pełności w przewodzie słuchowym zewnętrznym,
obfita wydzielina.
Czasami obecne są małe owrzodzenia pokryte strupem; na powierzchni zapalnie zmienionej skóry występują żółte, zielonkawe lub ciemne naloty w zależności od gatunku kropidlaka.
W wyniku zakażenia Aspergillus niger oraz Nidulans często występuje niedosłuch, w zakażeniu A. terreus charakterystyczne jest znaczne zwężenie światła przewodu słuchowego zewnętrznego, z kolei w infekcji bakterią A. flavus charakterystyczne jest owrzodzenie skóry prowadzące do zapalenia ochrzęstnej lub okostnej. Obserwowana w tych infekcjach gęsta wydzielina podobna jest do szarej lub jasnobrązowej waty, która tworzy dobrze uformowany, obfity, wilgotny czop o charakterystycznym mdłym zapachu.
Grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego - leczenie
Leczenie grzybiczego zapalenia ucha zewnętrznego polega na długotrwałym stosowaniu miejscowych leków przeciwgrzybicznych oraz niszczących grzybnię, takich jak:
nystatyna,
jodoform w postaci zasypki,
pimafucin,
pimafucort,
daktarin.
Oprócz tego niezwykle ważne jest bardzo dokładne, wielokrotne oczyszczanie ucha z zalegających mas patologicznych oraz wydzieliny.
W przypadkach opornych na leczenie miejscowe, zaniedbanych lub w bardzo zaawansowanych stadiach grzybiczego zapalenia ucha zewnętrznego konieczne może okazać się zastosowanie leków działających ogólnie przez co najmniej 14 dni. Ważne, aby osoba chora miała świadomość tego, jak istotna jest higiena, systematyczność i kontrola uszu zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu leczenia.
Warto także zastosować dietę przeciwgrzybiczą, która polega przede wszystkim na wykluczeniu z diety cukru, alkoholu, drożdży i produktów, które były poddane procesowi fermentacji. Dodatkowo można zastosować suplementację witamin i pierwiastków zwiększających odporność.
