Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) – zagrożenia i możliwości
Mechanizm powstawania a inwazyjna choroba meningokokowa (IChM)
Każda choroba przenosi się przy pomocy konkretnego mechanizmu. W przypadku inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) jest to droga kropelkowa, a źródłem zakażenia jest najczęściej osoba zarażona bakterią neisseria meningitidis. Istnieje aż 12 serogrup wspomnianej bakterii, która ze względu na wiele możliwych powikłań stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Najczęstsze powikłania prowadzą do zmian skórnych, utraty słuchu, niewydolności nerek i drgawek. Niekiedy konieczna jest nawet amputacja kończyny. Największe ryzyko zakażenia występuje wśród niemowląt oraz dzieci do czwartego roku życia, a następnie u młodzieży i młodych dorosłych w wieku 15-24 lat. Za czynnik sprzyjający rozwojowi inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) uznaje się niedobór układu dopełniacza, nieprawidłowe funkcjonowanie śledziony oraz bycie nosicielem wirusa HIV. Osoby takie należą do podwyższonej grupy ryzyka zachorowania na IChM, dlatego w ich przypadku ogromną rolę odgrywa profilaktyka w postaci szczepień.
Jak objawia się inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) ?
Objawy mogą być złożone i początkowo są zazwyczaj niespecyficzne, jednak najczęściej inwazyjna choroba meningokokowa przebiega pod postacią sepsy lub jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Do głównych objawów zalicza się gorączkę, wymioty, rozdrażnienie, ból mięśni oraz ogólne złe samopoczucie. Po pewnym czasie obraz kliniczny poszerza się o kolejne objawy w postaci bólu kończyn i stawów, ochłodzenie końcowych części ciała, zmianę ogólnego kolorytu skóry oraz zmiany zatorowe i zakrzepowe w jej obrębie, których obecność jest znakiem do natychmiastowego rozpoczęcia leczenia. Mogąca pojawić się wysypka z początku ma charakter plamisto-grudkowo, by później zmienić się w wybroczy lub wysypkę krwotoczną.
Ostatecznie można mówić o objawach uogólnionego zakażenia w postaci:
bólów głowy,
objawów oponowych,
fotofobii (czyli nadwrażliwości na światło),
zaburzeń świadomości oraz drgawek i wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
U najmłodszych dzieci poniżej 2 roku życia objawy te mogą nie występować, dlatego szczegółowy wywiad powinien obejmować pytania dotyczące ewentualnej zwiększonej ospałości, rozdrażniania, niechęci w przyjmowaniu pokarmu oraz płaczu, który wzmaga się podczas próby ukojenia dziecka przez przytulenie. Może on świadczyć o przeczulicy skórnej.
Diagnostyka i leczenie inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM)
W przypadku podejrzenia IChM konieczna jest pełna diagnostyka laboratoryjna krwi oraz płynu mózgowo-rdzeniowego. Niekiedy stosowana jest również diagnostyka molekularna, mająca na celu ustalenie etiologii zakażenia. Gdy nie udaje się wyhodować bakterii w tradycyjny sposób, badania te są bardzo istotne dla procesu leczenia. Zazwyczaj ma to miejsce w momencie, kiedy pacjentowi podano antybiotyk, a dopiero później pobrano materiał do badań. Jest to często konieczny krok, ponieważ w leczeniu inwazyjnej choroby meningokokowej istotną rolę odgrywa czas. Proces leczenia zawsze wymaga pobytu w szpitalu i często musi odbywać się na oddziale intensywnej opieki medycznej, gdzie podawane są dożylne dawki antybiotyków. Zazwyczaj są to cefalosporyny III generacji lub penicylina. W celu zmniejszenia nieprzyjemnych dolegliwości chory otrzymuje również środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. W skrajnych przypadkach należy podtrzymywać również funkcje życiowe, wyrównywać poziom gospodarki wodno-elektrolitowej oraz wspomagać procesy oddychania. Po zakończeniu leczenia u osoby zakażonej stosuje się chemioprofilaktykę.
Terapia zakażeń ośrodkowego układu nerwowego ze względu na możliwość groźnych powikłań powinna być prowadzona zgodnie z rekomendacjami, które są dostępne dla lekarzy prowadzących w specjalistycznych ośrodkach zajmujących się tymi problemami.
