Pacjenci.pl > Zdrowie > Probiotyki przy przeroście bakteryjnym jelita (SIBO) - tak czy nie? Pytamy specjalistę
Joanna Kamińska
Joanna Kamińska 13.03.2023 18:41

Probiotyki przy przeroście bakteryjnym jelita (SIBO) - tak czy nie? Pytamy specjalistę

probiotyki
canva.com

SIBO to zespół rozrostu bakteryjnego flory jelita cienkiego. Oznacza to, że w jelicie cienkim dochodzi do nadmiernej kolonizacji bakterii bądź też jelito cienkie zasiedlają bakterie dla niego nietypowe. SIBO powoduje występowanie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, które bardzo często przypominają objawy zespołu jelita nadwrażliwego. Postawą leczenia SIBO jest antybiotykoterapia. Wiele wątpliwości wciąż budzi natomiast stosowanie probiotyków.

Jakie są objawy SIBO?

Typowym objawem SIBO jest wzdęcie brzucha, często z towarzyszącym uczuciem przelewania się w jamie brzusznej oraz pełności poposiłkowej. Mamy także do czynienia z dolegliwościami bólowymi brzucha. „Mogą być one rozlane, dotyczyć tylko nadbrzusza bądź podbrzusza.” - powiedział gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. U pacjentów z zespołem SIBO obserwuje się również luźne wypróżnienia, a w bardziej zaawansowanym stadium może dochodzić do niedoborów pokarmowych. „Głównie dotyczy to niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, witaminy B12, a także białek, co wiąże się ze spadkiem masy ciała.” - powiedział gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. 

Projekt bez tytułu - 2023-03-13T180952.875.png

Nietypowe objawy refluksu. Większość osób nie kojarzy ich bezpośrednio z tą przypadłością Charakterystyczne objawy wrzodów żołądka i dwunastnicy. Warto wiedzieć, jak je rozpoznać

Probiotyki przy SIBO – pomagają czy szkodzą?

Probiotykoterapia u pacjenta z zespołem SIBO budzi wiele wątpliwości. Istnieją doniesienia, że w przypadku przerostu bakteryjnego probiotyki nie pomagają, a wręcz nasilają dolegliwości. Z drugiej zaś strony, pojawiają się informacje, iż probiotyki wykazują udokumentowaną skuteczność w łagodzeniu objawów SIBO. Zapytaliśmy więc o opinię specjalistę, gastroenterologa, lek. med. Jacka Kowerzanow. 

W tym temacie środowisko medyczne jest podzielone. Sama przyczyna choroby, czyli nadmierny rozrost flory jelita cienkiego skłania pierwszą grupę specjalistów do twierdzenia, że dokładanie probiotyków jest wręcz niepotrzebne. Według drugiej grupy można je przyjmować, gdyż podczas stosowania antybiotykoterapii rozrost flory jelita cienkiego jest w jakiś sposób ograniczony. Powinniśmy jednak wybierać probiotyki przebadane klinicznie i zażywać je dopiero po zakończonej antybiotykoterapii. W dalszym ciągu nie ukazały się żadne prace naukowe, które potwierdziłyby, czy należy stosować probiotyki, czy też nie.” - powiedział gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. 

Jakie są przyczyny SIBO?

Zespół SIBO bardzo często związany jest ze współistnieniem zespołu jelita drażliwego. „W 80 – 90 procentach uważa się, że zespół SIBO spowodowany jest zaburzeniami czynnościowymi jelit. Na pierwszy plan wysuwa się zespół jelita drażliwego. Swoim pacjentom w gabinecie tłumaczę, że te dwie choroby lubią iść w parze, a wręcz się przeplatać. Na początku sprawia to trochę problemów diagnostycznych ze względu na to, iż w danym momencie czasu nie do końca jesteśmy pewni, która choroba wiedzie prym.” - powiedział gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. 

SIBO obserwuje się także w przebiegu innych schorzeń układu pokarmowego, m.in. celiakii, chorobie Leśniowskiego-Crohna czy zespole krótkiego jelita. 

Do drugiej grupy czynników powodujących SIBO należą choroby ogólnoustrojowe, upośledzające motorykę jelita, takie jak m.in. cukrzyca, przewlekłe zapalenie trzustki, twardzina układowa. 

SIBO może być także skutkiem nadużywania leków, m.in. inhibitorów pompy protonowej. „Substancje te silnie hamują wydzielanie kwasu solnego do soku żołądkowego, a tym samym prowadzą do tzw. achlorhydrii, co sprzyja rozwojowi bakterii w jelicie cienkim. Należy także wspomnieć o silnych lekach przeciwbólowych z grupy opioidów wykorzystywanych m.in w leczeniu chorób onkologicznych, które upośledzają bądź wręcz hamują motorykę jelita.” - powiedział gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. 

Do pozostałych czynników ryzyka należą: zabieg resekcji jelita, zaburzenia anatomiczne, zrosty pooperacyjne, zaawansowany wiek. 

Zespół jelita drażliwego - objawy, leczenie, diagnostyka. Ekspert tłumaczy
IBS
Przyjmuje się, że około 11 procent populacji choruje, czyli jedna na dziesięć osób będzie miała zespół jelita wrażliwego. Dotyczy to głównie osób młodych między 20 a 30 rokiem życia. Jakie są przyczyny zespołu jelita drażliwego? Czy choroba ta ma podłoże psychiczne? Jakie są objawy zespołu jelita drażliwego? Jak zdiagnozować zespół jelita drażliwego? Jak wygląda leczenie? Na te i inne pytania odpowiada lek. med. Jacek Kowerzanow, specjalista gastroenterologii i chorób wewnętrznych.Co to jest zespół jelita drażliwego? Zespół jelita drażliwego to choroba przewlekła, która dotyczy zarówno jelita cienkiego, jak i grubego, natomiast nie jest związana ze zmianami organicznymi, czy też biochemicznymi, które zachodzą w naszym organizmie. Choroba ta obniża naszą jakość życia, natomiast nie prowadzi do wyniszczenia. Przyjmuje się, że około 11 procent populacji choruje, czyli jedna na dziesięć osób będzie miała zespół jelita wrażliwego. Dotyczy to głównie osób młodych między 20 a 30 rokiem życia. Jakie są przyczyny zespołu jelita drażliwego? Czy zespół jelita drażliwego ma podłoże psychiczne? Jedna, główna przyczyna do tej pory nie została poznana. Przyjmuje się, że duże znaczenie ma tutaj zaburzenie interakcji na osi mózg - jelita. Przyczyny psychologiczne, przede wszystkim czynniki stresogenne mogą doprowadzić do zaburzeń motoryki jelita, bądź tak zwanej nadwrażliwości. W trakcie badań okazało się także, że w zespole jelita drażliwego dochodzi do zaburzeń, dysbiozy jelitowej w szczególności po infekcji, czyli kiedy pacjent przejdzie zakażenie przewodu pokarmowego (bakteryjne, pasożytnicze lub wirusowe). Jakie są objawy zespołu jelita drażliwego? Gdzie boli zespół jelita drażliwego? Głównym i podstawowym, a wręcz potrzebnym do rozpoznania objawem jest ból brzucha. Ból ten powinien być związany z zaburzeniem rytmu wypróżnienia, czyli z zaburzeniem ilości wypróżnienia bądź konsystencji stolca. Znamienne dla tego bólu jest to, że nie wybudza nas w nocy, a często jego natężenie zmniejsza się czy wręcz ustępuje po wypróżnieniu. Ból może występować w każdym sektorze jamy brzusznej. W praktyce obserwuję, że pacjenci bardzo często wskazują lewą stroną podbrzusza. W 2016 roku zespół międzynarodowych ekspertów ustanowił tzw. Kryteria Rzymskie IV, grupujące zespół jelita drażliwego na cztery postacie: postać z dominującym zaparciem, postać z dominującą biegunką, postać mieszaną (występujące naprzemiennie luźne wypróżnienia i zaparcia), postać niesklasyfikowaną. Innymi dolegliwościami z przewodu pokarmowego, na które uskarżają się pacjenci to m.in. wzdęcia, uczucie pełności po posiłku i pustego odbijania, bądź też przelewania się w jamie brzusznej. Należy wspomnieć, że w zespole jelita drażliwego występuje także bardzo dużo objawów pozajelitowych. Około 70 - 90 procent pacjentów ma także objawy z zakresu psychologii i psychiatrii. Głównie spotykamy zespoły depresyjne bądź lękowe. Taki pacjent jest apatyczny, pozbawiony chęci do życia, ma zaburzenia snu, a jednocześnie uskarża się na dolegliwości z przewodu pokarmowego, bądź też bóle głowy, czy pleców. Jak zdiagnozować zespół jelita drażliwego?Diagnostyka tak naprawdę nie jest łatwa i zależy głównie od doświadczenia lekarza. Naszą podstawą jest spełnienie objawów, które zostały opisane w Kryteriach Rzymskich IV. Znamienne jest, że nie mamy żadnych odstępstw w badaniach laboratoryjnych, a bardzo często także w badaniu fizykalnym. Badając takiego pacjenta zwracamy uwagę na to, czy pozbawiony jest tzw. objawów alarmowych, które mogą budzić podejrzenie jakiejś choroby organicznej bądź tła onkologicznego. Do objawów alarmowych zaliczamy głównie: krwawienie z przewodu pokarmowego, niecharakterystyczny spadek masy ciała, gorączkę, odstępstwa w badaniach laboratoryjnych (świadczące np. o anemii). Jak leczyć zespół jelita drażliwego? Jakie leki się stosuje? Czy jest to choroba wyleczalna? Leczenie jest wyzwaniem dla każdego specjalisty ze względu na swój przewlekły i nawracających charakter. Od lekarza wymagana jest empatia, zrozumienie i cierpliwość, a od pacjenta rzetelne zastosowanie się do zaleceń. Drugim etapem jest rozważenie psychoterapii behawioralnej bądź też terapii relaksacyjnej. Kolejnym etapem jest farmakoterapia. Mamy różną gamę leków w zależności od postaci i objawów, na które skarży się pacjent. Na dolegliwości bólowe stosujemy leki spazmolityczne i rozkurczowe, czyli te, które działają na mięśniówkę gładką przewodu pokarmowego. W postaci z dominującym zaparciem podajemy leki przeczyszczające bądź też leki z tzw. grupy makrogoli, które zmieniają konsystencję i objętość stolca. W postaci z dominującą biegunką stosujemy leki zapierające, a także antybiotyk, którym leczymy zespół Sibo. Na wzdęcia podajemy simetikon. W każdej grupie powinniśmy rozważyć także leczenie z zakresu psychiatrii. Mówimy tu głównie o lekach z grupy trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych bądź inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny. Jest to choroba przewlekła, z okresami zaostrzenia i remisji, więc bardzo ważne jest to, aby lekarz przeanalizował styl życia swojego pacjenta, czy jest on narażony na czynniki stresogenne, czy dobrze się odżywia i czy regularnie ćwiczy. Okazało się, że wysiłek fizyczny obniża dolegliwości choroby. Co jeść przy zespole jelita drażliwego? Jak powinna wyglądać dieta? Przede wszystkim dieta powinna być zbilansowana. Posiłki należy spożywać regularnie i w spokoju. Musimy też zwrócić uwagę na to, z jaką postacią zespołu jelita drażliwego mamy do czynienia. W postaci z dominującym zaparciem powinniśmy zwiększyć ilość wypijanych płynów oraz dostarczyć większą ilość błonnika rozpuszczalnego w wodzie. Muszę nadmienić, że mamy dwa rodzaje błonnika, o czym często zapominamy: błonnik rozpuszczalny w wodzie i błonnik nierozpuszczalny, który jest przez nas niepożądany, gdyż może wręcz wzmóc dolegliwości. Przy zespole jelita drażliwego zalecana jest dieta low FODMAP, czyli uboga w oligo-di i monosacharydy i poliole, które mają właściwości wzdymające. Czy przy zespole jelita drażliwego można pić kawę? Pozostawiam to już do oceny dla pacjentów. Część ekspertów tę kawę ogranicza bądź też wyrzuca z jadłospisu. Czy istnieją naturalne, domowe sposoby leczenia zespołu jelita drażliwego? Jakie zioła można stosować?Wiem, że to niełatwe, ale przede wszystkim należy unikać stresu. Jeśli chodzi o zioła, w ostatnim czasie wykorzystuje się olejek mięty pieprzowej bądź też mieszanki ziołowe bogate w melisę czy ostropest. Mój apel do pacjentów, żebyśmy zaopatrywali się w zioła w aptekach bądź w punktach aptecznych. Unikajmy kupowania ich na nieznanych stronach internetowych czy na bazarach, bo możemy nabawić się dużego kłopotu.Z Joanną Kamińską rozmawiał gastroenterolog lek. med. Jacek Kowerzanow, wykształcony i doświadczony specjalista chorób wewnętrznych oraz gastroenterologii. Specjalizuje się w samodzielnym wykonywaniu badań diagnostycznych i zabiegowych z zakresu endoskopii. Swoje kwalifikacje podnosił podczas wieloletniej praktyki zarówno w szpitalach, jak i poradniach prywatnych (Medicover, Luxmed). Był uczestnikiem licznych kongresów międzynarodowych i krajowych z zakresu gastroenterologii i chorób wewnętrznych. Posiada Certyfikat ukończenia kursu z Zaawansowanych Technik Badań i Zabiegów Endoskopowych oraz Certyfikat w Dziedzinie Ochrony Radiologicznej Pacjenta. Ukończył kurs ECPW w Brukseli, a także podstawowy kurs USG jamy brzusznej Roztoczańskiej Szkoły Ultrasonografii. Ponadto odbył staż z Medycyny Tropikalnej w Madonna University w Nigerii.
Czytaj dalej
Zespół SIBO - co to jest? Objawy, przyczyny, leczenie. Ekspert tłumaczy
SIBO
SIBO
Zespół SIBO to zespół nadmiernego rozrostu flory jelita cienkiego, wiążący się z objawami z przewodu pokarmowego bądź też objawami ogólnoustrojowymi. Jakie są objawy SIBO? Jak zdiagnozować SIBO? Jakie są przyczyny rozwoju SIBO? Na czym polega leczenie? Czy zespół SIBO jest wyleczalny? Jak powinna wyglądać dieta przy SIBO? Na te i inne pytania odpowiada gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. Co to jest choroba SIBO? Choroba SIBO, a tak naprawdę zespół SIBO to zespół nadmiernego rozrostu flory jelita cienkiego. Oznacza to nadmierną kolonizację jelita cienkiego przez bakterie i wiąże się z objawami z przewodu pokarmowego bądź też objawami ogólnoustrojowymi. Jakie są przyczyny SIBO? W 80 – 90 procentach uważa się, że zespół SIBO spowodowany jest zaburzeniami czynnościowymi jelit. Na pierwszy plan wysuwa się zespół jelita drażliwego. Swoim pacjentom w gabinecie tłumaczę, że te dwie choroby lubią iść w parze, a wręcz się przeplatać. Na początku sprawia to trochę problemów diagnostycznych ze względu na to, iż w danym momencie czasu nie do końca jesteśmy pewni, która choroba wiedzie prym. Drugą grupę pacjentów stanowią osoby z chorobami ogólnoustrojowymi, upośledzającymi motorykę jelita. Mówimy tu głównie o cukrzycy, przewlekłym zapaleniu trzustki bądź twardzinie układowej. Do trzeciej grupy zaliczamy pacjentów, którzy stosują bądź też nadużywają leki, m.in. inhibitory pompy protonowej. Substancje te silnie hamują wydzielanie kwasu solnego do soku żołądkowego, a tym samym prowadzą do tzw. achlorhydrii, co sprzyja rozwojowi bakterii w jelicie cienkim. Należy także wspomnieć o silnych lekach przeciwbólowych z grupy opioidów wykorzystywanych m.in w leczeniu chorób onkologicznych, które upośledzają bądź wręcz hamują motorykę jelita. Czwartą grupę stanowią pacjenci po resekcjach jelita z zaburzeniami anatomicznych bądź też zrostami pooperacyjnymi. Czynnikiem ryzyka zespołu SIBO jest także zaawansowany wiek. Czy nieprawidłowa dieta może przyczynić się do rozwoju SIBO? Nie wykazano, aby dana dieta powodowała taką chorobę. Warto jednak wspomnieć, że dieta ma bardzo duże znaczenie w leczeniu SIBO. Jakie są objawy SIBO?Głównym i wiodącym objawem zgłaszanym przez pacjentów jest wzdęcie brzucha, często z towarzyszącym uczuciem przelewania się w jamie brzusznej oraz uczuciem pełności poposiłkowej. Pacjenci zazwyczaj uskarżają się na dolegliwości bólowe brzucha. Mogą być one rozlane, dotyczyć tylko nadbrzusza bądź podbrzusza. Kolejnym objawem są luźne wypróżnienia. W postaciach bardziej zaawansowanych mamy do czynienia z niedoborami pokarmowymi. Głównie dotyczy to niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, witaminy B12, a także białek, co wiąże się ze spadkiem masy ciała. Czy można wskazać typową lokalizację bólu brzucha przy SIBO? Gdzie boli SIBO? Większość pacjentów nie podaje jednej lokalizacji bólu brzucha. Często są one rozlane. Kiedyś uważano, że są to jedynie bóle podbrzusza, jednak obecnie coraz częściej mówi o tzw. górnym SIBO, kiedy rozrost flory jelita cienkiego dotyczy jego początkowego odcinka. Jak wykryć SIBO? Jakie badania należy wykonać? Do niedawna podstawą wykrywania SIBO było badanie ilości bakterii w aspiracie pobranym z dalszej części dwunastnicy. Jak możemy sobie wyobrazić, jest to metoda dość inwazyjna, a do tego czasochłonna i kosztowna. Na szczęście obecnie stała się rzadkością, a za złoty standard uważa się tzw. testy oddechowe. Mamy dwa rodzaje testu: wodorowy i wodorowo –metanowy. Pacjent otrzymuje roztwór glukozy bądź laktulozy i w danym przekroju czasu mierzymy ilość wodoru bądź metanu w wydychanym powietrzu. Jak przygotować się do testu na SIBO?Wspomniane przeze mnie testy oddechowe niestety obarczone są dużą ilością fałszywie dodatnich bądź fałszywie ujemnych wyników. Należy więc odpowiednio przygotować pacjenta i wytłumaczyć mu, jak powinien postępować przed przystąpieniem do badania. Na cztery tygodnie przed testem nie powinno się stosować żadnej antybiotykoterapii, a szczególnie związanej z SIBO. Dwa tygodnie przed testem nie należy przyjmować leków prokinetycznych, czyli takich, które pobudzają motorykę bądź działają przeczyszczająco, a także inhibitorów pompy protonowej. Tydzień przed testem pacjent powinien unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Dzień przed testem należy ograniczyć suplementy (w szczególności ziołowe) oraz stosować dietę niskowęglowodanową i bogatą w białka. Niektórzy eksperci wręcz skłaniają się do tego, żeby 12 godzin przed badaniem stosować ścisły post. Czy zespół SIBO jest wyleczalny? Zespół SIBO jest wyleczalny, jednak badania wykazują, że bardzo często lubi nawracać. Po wyleczeniu, w przeciągu sześciu miesięcy potrafi nawrócić aż u 25 procent pacjentów. Na czym polega leczenie SIBO? Jakie leki się stosuje? Jak wspomniałem wcześniej, SIBO polega głównie na nadmiernym wzroście flory jelita cienkiego (czyli bakterii), więc podstawą jest leczenie przeciwbakteryjne. Wykorzystujemy szerokie spektrum antybiotykoterapii, którą ze względu na nawroty możemy stosować cyklicznie, bądź też powtarzać od czasu do czasu. Warto podkreślić, że istotną rolę w leczeniu odgrywa diagnostyka i eliminowanie przyczyny choroby podstawowej, która sama z siebie prowadzi do SIBO. Należy także stosować leczenie dietetyczne. Jak powinna wyglądać dieta przy SIBO? Dieta przy SIBO powinna być ograniczona w substancje łatwo fermentujące. Dzięki pracy i doświadczeniom, które zostały przeprowadzone na Monash University w Australii, wykazano, że dieta wykorzystywana podczas SIBO powinna być uboga w oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole. Substancje te są składnikiem cukrów prostych i słodzików. Można je znaleźć także m.in. w czosnku, cebuli i nasionach roślin strączkowych. Warto dodać, że tego typu dieta ma zastosowanie także w innych zaburzeniach czynnościowych. W praktyce nie jest to łatwa dieta i powinna być prowadzona pod kontrolą specjalisty z dietetyki. Dobrą informacją jest to, że jest to kuracja czasowa. Reżim dietetyczny stosujemy przez 6 tygodni, a następnie po kolei wprowadzamy dany produkt i obserwujemy, czy zaostrza dolegliwości, czy nie. Czy przy SIBO należy przyjmować probiotyki? To jest dobre pytanie. W tym temacie środowisko medyczne jest podzielone. Sama przyczyna choroby, czyli nadmierny rozrost flory jelita cienkiego skłania pierwszą grupę specjalistów do twierdzenia, że dokładanie probiotyków jest wręcz niepotrzebne. Według drugiej grupy można je przyjmować, gdyż podczas stosowania antybiotykoterapii rozrost flory jelita cienkiego jest w jakiś sposób ograniczony. Powinniśmy jednak wybierać probiotyki przebadane klinicznie i zażywać je dopiero po zakończonej antybiotykoterapii. W dalszym ciągu nie ukazały się żadne prace naukowe, które potwierdziłyby, czy należy stosować probiotyki, czy też nie.Z Joanną Kamińską rozmawiał gastroenterolog lek. med. Jacek Kowerzanow, wykształcony i doświadczony specjalista chorób wewnętrznych oraz gastroenterologii. Specjalizuje się w samodzielnym wykonywaniu badań diagnostycznych i zabiegowych z zakresu endoskopii. Swoje kwalifikacje podnosił podczas wieloletniej praktyki zarówno w szpitalach, jak i poradniach prywatnych (Medicover, Luxmed). Był uczestnikiem licznych kongresów międzynarodowych i krajowych z zakresu gastroenterologii i chorób wewnętrznych. Posiada Certyfikat ukończenia kursu z Zaawansowanych Technik Badań i Zabiegów Endoskopowych oraz Certyfikat w Dziedzinie Ochrony Radiologicznej Pacjenta. Ukończył kurs ECPW w Brukseli, a także podstawowy kurs USG jamy brzusznej Roztoczańskiej Szkoły Ultrasonografii. Ponadto odbył staż z Medycyny Tropikalnej w Madonna University w Nigerii.
Czytaj dalej
Polecane