Tak mózg woła o pomoc. Zwiastuny demencji, które lekceważymy

Jakie są przyczny demencji?

Demencja to poważna, postępująca choroba mózgu, która prowadzi do stopniowego pogarszania się zdolności poznawczych, takich jak pamięć, logiczne myślenie, orientacja czy mowa. Z czasem wpływa także na codzienne funkcjonowanie, osobowość i zachowanie chorego. Choroba najczęściej występuje u osób starszych, zwłaszcza po 60. roku życia, a w grupie 85+ dotyka nawet co czwartego seniora. Ze względu na to często bywa nazywana demencją „starczą”, ale to nie znaczy, że nie może rozwinąć się u osób młodszych. 

Demencja wynika ze zmian zachodzących w mózgu — są to procesy degeneracyjne, zanikowe i zwyrodnieniowe, które prowadzą do niszczenia komórek nerwowych i zaburzenia ich funkcji. Często demencja jest skutkiem lub elementem innych chorób neurodegeneracyjnych, takich jak: Alzheimer, Parkinson, choroba Picka czy pląsawica Huningtona. 

Natomiast spośród czynników ryzyka rozwoju demencji można wyróżnić:

• choroby metaboliczne (np. zaburzenia pracy wątroby i tarczycy),
• niedobory witamin i minerałów (zwłaszcza witaminy B12),
• czynniki genetyczne (obciążenie rodzinne),
• urazy mózgu,
• długotrwały stres i depresja,
• procesy starzenia się organizmu.

Przeczytaj też: Wystawiasz w nocy stopy spod kołdry? Naukowcy odkryli, co to znaczy

Stres w miejscu pracy cichym zabójcą. Porażające statystyki – umierają w tysiącach Czytaj dalej Refluks – przyczyny, objawy, leczenie Czytaj dalej

Objawy demencji. Na co zwrócić szczególną uwagę?

Demencja starcza rozwija się powoli i często przez długi czas pozostaje niezauważona lub mylona z naturalnym starzeniem się. To właśnie dlatego szybkie rozpoznanie objawów, właściwa diagnoza i wczesna reakcja są tak ważne i kluczowe dla dalszego leczenia. Zwłaszcza że pierwsze symptomy mogą być mylone z typowymi oznakami starzenia się, zmęczenia czy przejściowego stresu. Jednak z czasem symptomy stają się coraz bardziej wyraźne i wpływają na codzienne funkcjonowanie chorego.

Do wczesnych objawów demencji, na które warto zwrócić szczególną uwagę, możemy zaliczyć:

• zaburzenia pamięci krótkotrwałej — chory może kilkukrotnie zadawać to samo pytanie, mimo że już otrzymał odpowiedź,
• zaniki pamięci — zapominanie o umówionych wizytach, spotkaniach, obowiązkach,
• gubienie lub chowanie rzeczy w nietypowych miejscach — np. telefon w lodówce, portfel w kuchennej szafce,
• problemy językowe — zapominanie słów, trudność z budowaniem zdań,
• wahania nastroju — nagłe rozdrażnienie, smutek, apatia,
• zaburzenia snu — wybudzanie się w nocy, dezorientacja, problemy z zasypianiem,
• apatia i utrata zainteresowań — chory przestaje angażować się w ulubione zajęcia i unika kontaktów społecznych,
• pogorszenie sprawności umysłowej — trudność w zapamiętywaniu nowych informacji i skupieniu uwagi,

W tym stadium choroba może jeszcze pozostać niezauważona — chory potrafi się maskować, a rodzina tłumaczy objawy wiekiem lub stresem. Jednak gdy demencja nie jest leczona lub diagnozowana zbyt późno, jej objawy zaczynają się pogłębiać, a funkcjonowanie chorego ulega wyraźnemu pogorszeniu. Wówczas pojawiają się takie symptomy jak:

• niepokój i lękliwość,
• zaburzenia mowy,
• utrata zdolności uczenia się i rozpoznawania rzeczy,
• trudności z rozpoznawaniem bliskich osób,
• urojenia i zaburzenia percepcyjne — pojawiają się omamy wzrokowe i słuchowe,
• zaburzenia koordynacji i równowagi,
• zmienność zachowań,
• utrata samodzielności.

Zobacz również: Jak wygląda demencja? 20 sygnałów ostrzegawczych, że to już się dzieje

Czy demencji da się zapobiec?

Demencja jest chorobą nieuleczalną, ponieważ uszkodzenia mózgu są trwałe i nieodwracalne. Leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjenta. Stosuje się leki zwiększające poziom acetylocholiny — substancji wspierającej pamięć i koncentrację, a także środki nasenne, przeciwdepresyjne i uspokajające. Duże znaczenie ma także diagnoza psychiatryczna i psychologiczna oraz ćwiczenia umysłowe, np. rozwiązywanie krzyżówek czy gra w szachy. Równie ważne jest wsparcie emocjonalne ze strony bliskich.

Choć nie istnieje skuteczna metoda zapobiegania demencji, ryzyko jej wystąpienia można ograniczyć poprzez leczenie chorób przewlekłych, unikanie używek, aktywność fizyczną i umysłową, utrzymywanie relacji społecznych, a także jakościowy i regularny sen. 

Wczesne rozpoznanie choroby, często przez otoczenie chorego, i szybka reakcja są kluczowe. Wdrożenie terapii może spowolnić rozwój choroby i poprawić codzienne funkcjonowanie, choć cofnięcie objawów nie jest możliwe.

Polecamy: Zostawiają wszystko i znikają. Co dzieje się w głowie osoby zaginionej?

źródła:

• polmed.pl
• pacjent.gov.pl
• Duong S, Patel T, Chang F. Dementia: What pharmacists need to know. Can Pharm J (Ott). 2017 Feb 7;150(2):118-129.