Zostawiają wszystko i znikają. Co dzieje się w głowie osoby zaginionej?

Zaginięcie bliskiej osoby to trudna sytuacja dla całej rodziny

Zaginięcie człowieka to jedna z najbardziej stresujących i bolesnych sytuacji, z jaką mogą zmierzyć się najbliżsi. To czas pełen ogromnej niepewności, bezsilności i strachu. Rodzina i przyjaciele często zostają postawieni w stanie niekończącego się oczekiwania — nie wiedzą, co się stało, dlaczego ich bliski zdecydował się odejść, a przede wszystkim, do czasu rozwiązania sprawy, nie mogą mieć pewności, czy jest bezpieczny. Notoryczny brak informacji i brak perspektyw na postępy w śledztwie sprawia, że takim osobom trudno odnaleźć się w nowej sytuacji i funkcjonować na co dzień.

Takie sytuacje budzą często skrajne emocje — przez strach i niepewność, przez rozpacz, aż po gniew. W obliczu nagłego zniknięcia bliskiego, wiele osób decyduje się zaangażować wszystkie swoje siły w poszukiwania, co często wiąże się z dodatkowym stresem psychicznym i fizycznym. To właśnie dlatego, w przypadku zaginięcia członka rodziny lub po prostu bliskiej osoby, tak ważne jest wsparcie — zarówno ze strony społeczeństwa, służb, jak i psychologa. 

Redakcja portalu Pacjenci.pl rozmawiała na ten temat z ekspertką, Anną Fuksiewicz, która na co dzień pracuje dla fundacji Itaka, czyli organizacji, która zajmuje się poszukiwaniem osób zaginionych oraz wsparciem ich rodzin. Na czym dokładnie polega praca psychologa w takiej sytuacji i dlaczego jest tak ważna?

Na co dzień w Zespole Do Spraw Poszukiwań Identyfikacji  zajmujemy się wsparciem rodzin osób zaginionych. To, co my robimy, to przyjmowanie zgłoszeń, obecność na linii; rozmawiamy z rodzinami i wspieramy osoby, które zastanawiają się nad sytuacją, w jakiej się znajdują. To, co jest ważne, to właśnie ta wrażliwość, która jest obecna u psychologów, żeby zrozumieć, z czym dzwonią do nas ci ludzie, w jakiej sytuacji życiowej są, że jest to jednak sytuacja bardzo trudna i wymagająca zrozumienia i wsparcia – tłumaczyła nam ekspertka. 

Przeczytaj też: Telefon zaufania - głos, który ratuje życie na odległość. „To tu dociera ból, smutek, samotność i bezradność”

Życie z hemofilią nie musi oznaczać wyrzeczeń. Hematolog: „Dziś pacjenci mogą robić niemal wszystko” Czytaj dalej Kryzys w małżeństwie: czy po latach można z niego wyjść? Ekspertka rozwiała wątpliwości Czytaj dalej

Dlaczego dorosła osoba decyduje się zniknąć? Powodów może być wiele

W przypadku osób zaginionych trudno o dokładne statystyki. Dane wskazują, że każdego roku w Polsce zgłaszanych jest około 13000 zaginięć, z czego około 4000 to przypadki długotrwałe, niewyjaśnione od lat. Statystyki dotyczące dzieci pokazują, że częściej znikają dziewczynki niż chłopcy, szczególnie w wieku 14-17 lat. Sprawdź też: Nastolatki nie boją się śmierci. Czasem wystarczy impuls, by doszło do tragedii

W rozmowie z naszym portalem Anna Fuksiewicz podkreśliła, że choć statystyki mogą pomóc w analizie zjawiska, każde zaginięcie to indywidualna i skomplikowana historia. 

Każde zaginięcie trzeba traktować indywidualnie, ponieważ ma inne motywy, przebieg, a także różny finał – podkreśliła psycholog.

W przypadku zaginięć często pojawia się pytanie: dlaczego dorośli ludzie decydują się zniknąć? Przyczyny takich sytuacji są złożone i bardzo indywidualne. Mimo to ekspertce udało się wyróżnić kilka powtarzających się wzorców:

Przewijają się różne kwestie związane na przykład z tematyką kryzysów psychicznych, które są na przykład nawracające. Mam na myśli różne stany psychotyczne, a jeżeli chodzi o ostry kryzysy, to na przykład traumy, depresje, nagłe zmiany życiowe, związane na przykład ze zmianą pracy, utratą pracy, innymi trudnymi wydarzeniami, rozstaniem też. Myślę sobie, że jest taki moment, w którym młodzi ludzie zwracają uwagę na to, że nie żyją w taki sposób, jakby chcieli. Czują się jakoś wewnętrznie skonfliktowani z tym, że są oczekiwania wobec nich stawiane przez środowisko i czasami nie widzą innego rozwiązania, niż na przykład rozpoczęcie nowego życia. To jest taka część, która jest bardzo poruszająca, że jest taka bezsilność w tym i widzenie, że to jest jedno rozwiązanie. Wracając wspomnieniami do takich zaginięć, gdzie no jest tematyka związana z tym, że życie zaczyna się komplikować nawarstwiać, pojawia się taka bezsilność związana w ogóle z rozwiązaniem jakiegoś problemu, poczucie, że trzeba by było stanąć na wysokości zadania, samemu je rozwiązać – opowiadała Anna Fuksiewicz.

Czasem decyzja o odejściu zapada nagle — osoba czuje się przeciążona życiowymi problemami i nie widzi innego wyjścia. Innym razem zniknięcie może być w jakimś stopniu zaplanowane, choć bliscy nie zawsze dostrzegają sygnały ostrzegawcze.

Psycholog zwróciła uwagę na kwestię, że czasem zdarzają się również sytuacje, gdy ktoś wyjeżdża za granicę w poszukiwaniu pracy i poprawy swojej sytuacji finansowej. W takich przypadkach zaginięcia nie zawsze są celowe — brak znajomości języka, trudności prawne czy organizacyjne, a nawet utrata dokumentów mogą sprawić, że kontakt z bliskimi się urywa.

Co dzieje się w głowie osoby, która decyduje się zniknąć?

Decyzja o zniknięciu bardzo często jest podejmowana w stanie silnego przeciążenia psychicznego, gdy rzeczywistość przytłacza do tego stopnia, że ucieczka wydaje się jedynym rozwiązaniem. Czasem zaczyna się od potrzeby odpoczynku, chwilowego oderwania się, jednak potem trudno jest wrócić. W rozmowie z nami psycholog starała się opisać, co może dziać się w głowie i sercu osoby, która mimo wszystko decyduje się zniknąć:

Wyobrażam sobie, że jeżeli chodzi o te osoby, które odcinają się od rodzin, to wiąże się to z takim poczuciem masywnego przytłoczenia, braku możliwości wyjścia z sytuacji, czy uczucia, że nic nie da się już zmienić.

W chwili podjęcia decyzji o odejściu w ich wnętrzu toczy się intensywny emocjonalny proces: pojawia się poczucie przeciążenia, bezsilność, brak perspektyw i potrzeba ucieczki. Taka osoba może odczuwać jednocześnie smutek, lęk, żal i nadzieję — że gdzieś indziej będzie mogła zacząć od nowa, poczuć ulgę lub po prostu odpocząć od przytłaczającej rzeczywistości.

Anna Fuksiewicz zwróciła również uwagę, że w przypadku zniknięcia bliskiej osoby wcale nie trzeba czekać, aż miną 24 godziny, by zgłosić jej zaginięcie.

Te 24 godziny to jest mit. To też jest spora część telefonów, które odbieramy: czy to już jest ten moment, żeby zadzwonić na policję i zgłosić zaginięcie. (…) My jako fundacja również wspieramy poszukiwania, które prowadzi policja, i to jest drugi krok, który jak najbardziej można wykonać, czyli zgłosić się do nas już po zgłoszeniu się na policję – wyjaśniła psycholog.

Więcej szczegółów w materiale poniżej:

Polecamy: "To nie chimera, to walka o życie" – lek. Elżbieta Bonder o mitach i faktach dotyczących zaburzeń odżywiania [WYWIAD]