Zatrucia fluorem - kilka słów o samym pierwiastku
Fluor to pierwiastek chemiczny o symbolu F i liczbie atomowej 9. Jest to najlżejszy halogen i występuje w standardowych warunkach w postaci silnie toksycznego bladożółtego dwuatomowego gazu. Jako pierwiastek najbardziej elektroujemny jest niezwykle reaktywny, ponieważ reaguje ze wszystkimi innymi pierwiastkami z wyjątkiem argonu, neonu, helu, tlenu i azotu.
Ze względu na koszt rafinacji czystego fluoru, większość zastosowań komercyjnych wykorzystuje związki fluoru, z czego około połowa wydobywanego fluorytu jest wykorzystywana w produkcji stali. Reszta jest przekształcana w korozyjny fluorowodór w drodze do różnych organicznych fluorków lub w kriolit, który odgrywa kluczową rolę w rafinacji aluminium. Cząsteczki zawierające wiązanie węgiel-fluor często mają bardzo wysoką stabilność chemiczną i termiczną; ich główne zastosowania to czynniki chłodnicze, izolacja elektryczna i naczynia kuchenne, ostatnie jako PTFE (teflon). Jon fluorkowy z rozpuszczonych soli fluoru hamuje ubytki w zębach, dlatego znajduje zastosowanie w pastach do zębów i fluoryzacji wody.
Przewlekłe zatrucia fluorem
Mimo że fluor jest bezpieczny i korzystny dla zdrowia zębów w niskich stężeniach, długotrwałe spożywanie dużych ilości rozpuszczalnych soli fluorków jest bardzo niebezpieczne. Odnosząc się do zwykłej soli fluorku, fluorku sodu (NaF), śmiertelną dawkę dla większości dorosłych ludzi szacuje się na 5–10 g (co odpowiada 32–64 mg pierwiastkowego fluoru/kg masy ciała). Spożycie fluoru może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe w dawkach co najmniej 15 do 20 razy mniejszych niż dawki śmiertelne. Przewlekłe przyjmowanie fluoru w dużych ilościach zaburza tworzenie kości. W ten sposób najbardziej rozpowszechnione przykłady zatrucia fluorem wynikają ze spożycia wody gruntowej, która jest wyjątkowo bogata w fluor.
Ostre zatrucia fluorem
Objawy ostrego zatrucia fluorem zależą od:
wielkości dawki,
pH danej substancji,
pH treści żołądkowej wieku pacjenta,
równowagi kwasowo-zasadowej i stopnia absorpcji.
Spożycie znacznych ilości preparatu fluorkowego, nieprzeznaczonego do stosowania wewnętrznego, może mieć przebieg łagodniejszy i dotyczyć tylko zaburzeń żołądkowo-jelitowych lub bardziej dramatyczny z objawami neurologicznymi, a w skrajnych przypadkach może doprowadzić do śmierci. Zależnie od dawki spożytego fluoru opisywane są następujące objawy kliniczne:
nudności,
wymioty,
bóle brzucha,
biegunka,
krwawienie z błony śluzowej żołądka,
ślinotok,
łzawienie,
obfite poty,
osłabienie,
bóle głowy,
bladość,
sinica,
duszność,
utrudnione połykanie
Przyczyną zgonu najczęściej jest obrzęk płuc lub głośni, później porażenie układu oddechowego lub niewydolność krążenia.
Zatrucia fluorem – pierwsza pomoc
W przypadku zewnętrznego zatrucia fluorem, należy przede wszystkim usunąć osobę ze skażonej atmosfery. Zawsze należy zabezpieczyć podstawowe czynności życiowe, oczyścić skórę i w razie potrzeby usunąć skażoną odzież i w oczekiwaniu na przyjazd karetki zapewnić całkowity spokój i zadbać o odpowiednią temperaturę ciała pacjenta.
