Więcej bakterii niż na desce toaletowej. Na pewno masz to w kuchni
Codziennie zmywasz nimi naczynia, przecierasz blaty, wycierasz ręce. Tymczasem właśnie gąbki i ścierki kuchenne mogą być najbardziej „żywymi” miejscami w twoim domu. Co w nich rośnie, jakie niesie ryzyko i jak ograniczyć to zagrożenie – bez popadania w przesadę? Sprawdzamy wyniki badań i zaglądamy… do zlewu.
- Gąbki i ściereczki kuchenne gromadzą znacznie więcej i bardziej zróżnicowanych bakterii niż szczotki do naczyń
- Ręczniki i ściereczki często przenoszą bakterie z grupy coli (w tym E. coli) między rękami, blatami i naczyniami
- W typowych warunkach domowych sucha, gładka deska sedesowa bywa czystsza niż wilgotna gąbka, która może zawierać lokalnie nawet 5,4×10¹⁰ komórek bakterii na cm³
Kuchenna gąbka kontra szczotka
Gąbka to idealne środowisko dla mikroorganizmów: wilgoć, resztki jedzenia, ciepło i porowata struktura. W badaniu opublikowanym w Journal of Applied Microbiology w 2022 roku wykazano, że gąbki gromadzą więcej i bardziej zróżnicowane bakterie niż szczotki do zmywania – te drugie szybciej wysychają, więc gorzej „dokarmiają” drobnoustroje.
Z kolei analiza gąbek z lokali gastronomicznych wykazała obecność m.in. E. coli, Salmonella i Staphylococcus aureus. Im rzadziej wymieniana gąbka, tym większe skażenie.
Wniosek: jeśli to możliwe, wybieraj szczotkę do naczyń, a gąbki wymieniaj możliwie często – najlepiej co kilka dni.
Ścierki i ręczniki kuchenne pierz jak najczęściej
Ściereczki kuchenne działają jak „przewoźnik” bakterii między rękami, blatami a naczyniami. W badaniu prowadzonym w USA i Kanadzie bakterie z grupy coli wykryto na 89% ręczników, a E. coli na 25,6% próbek; częste pranie znacząco zmniejszało ryzyko ich wystąpienia. W części próbek liczebność E. coli sięgała 10⁴ MPN na ręcznik. Identyfikowano też m.in. Enterobacter cloacae i Klebsiella spp. — bakterie potencjalnie niebezpieczne dla osób wrażliwych. Przeczytaj też: Enterococcus faecalis – objawy zakażenia i możliwe choroby.
Deska sedesowa kontra gąbka – skąd to porównanie?
W wielu domach kuchnia kryje więcej bakterii niż toaleta, a gąbki i ścierki są tu głównym winowajcą. W Scientific Reports opisano, że używana gąbka może zawierać nawet 54 miliardy komórek bakterii na cm³ i tworzyć zwarte biofilmy – wilgotne kolonie, które łatwo przenieść na inne powierzchnie.
Deska sedesowa jest gładka, szybko wysycha i częściej bywa dezynfekowana, co ogranicza namnażanie bakterii. Gąbki i ścierki są wilgotne, porowate i pełne resztek – to dla mikroorganizmów idealny „hotel z bufetem”.
Uwaga: nie oznacza to, że toaleta jest wolna od drobnoustrojów. Nadal warto zamykać klapę przed spłukiwaniem i myć ręce. Wnioski dotyczą raczej tego, że w warunkach domowych gąbki i ściereczki sprzyjają rozwojowi bakterii znacznie bardziej niż sucha, gładka deska.
Przeczytaj też: Bakteryjne zatrucia pokarmowe – objawy, przyczyny, leczenie
Jak utrzymać kuchnię w czystości
1. Częsta wymiana i pranie
• Gąbki do naczyń: co 3–7 dni, częściej po kontakcie z surowym mięsem lub rybami.
• Ścierki i ręczniki kuchenne: co 1–2 dni, pranie w temperaturze min. 60°C (najlepiej 60–90°C) i pełne wysuszenie.
2. Lepsze narzędzia
• Szczotka zamiast gąbki – szybciej schnie.
• Osobne ściereczki do blatów, naczyń i rąk (różne kolory pomagają w rozróżnieniu).
• Zmywarka z gorącym suszeniem ogranicza przeżywalność bakterii.
3. Ograniczenie skażenia krzyżowego
• Po kontakcie z surowym mięsem natychmiast myj ręce i odkładaj użyte ściereczki do prania.
• Noże i deski do mięsa trzymaj oddzielnie od tych do pieczywa i warzyw.
• Nie wycieraj wilgotnych naczyń używanym ręcznikiem – pozwól im wyschnąć lub użyj świeżej ściereczki.
Najczęstsze mity
• „Ocet wystarczy do dezynfekcji” – ocet nie jest pełnoprawnym środkiem dezynfekującym dla kuchennych tekstyliów.
• „Porządne płukanie gąbki ją odświeży” – biofilmy w porach pozostają – tylko częsta wymiana jest skuteczna.
• „Bez mięsa w kuchni można prać rzadziej” – warzywa i owoce również mogą przenosić bakterie.
Powyższe zasady są szczególnie ważne dla rodzin z dziećmi, seniorów, osób z obniżoną odpornością i po antybiotykoterapii. Regularna wymiana i pranie gąbek oraz ścierek to prosty sposób na zmniejszenie ryzyka zakażeń w domu.
Źródła:
Wolde T, Bacha K. Microbiological Safety of Kitchen Sponges Used in Food Establishments. Int J Food Sci. 2016;2016:1659784.
Møretrø T, Ferreira VB, Moen B, Almli VL, Teixeira P, Kasbo IM, Langsrud S. Bacterial levels and diversity in kitchen sponges and dishwashing brushes used by consumers. J Appl Microbiol. 2022;133(3):1378–1391.
Gerba CP, Tamimi AH, Maxwell S, Sifuentes LY, Hoffman DR, Koenig DW. Bacterial Occurrence in Kitchen Hand Towels. Food Protection Trends. 2014;34(5):312–317.
