Cytryna pod pachę i mycie miejsc intymnych octem. 5 dziwnych sposobów szlachty na kaca
Kac to dolegliwość znana od wieków, ale sposoby na jej złagodzenie zmieniały się jak moda. Od „klina” po nacieranie pach cytryną – pomysłowość naszych przodków nie znała granic. Sprawdzamy, skąd bierze się kac, jak radziła sobie z nim polska szlachta i czy te sposoby naprawdę działały, a także co o kacu mówi współczesna nauka.
- 9 na 10 Polaków w wieku od 18 do 35 lat przynajmniej raz w życiu miało kaca
- Polska szlachta jest kojarzona z zamiłowaniem do alkohol
- Jak radzono sobie z kacem dawniej, a co mówią badania?
Skąd bierze się kac?
Kac, czyli zespół objawów pojawiających się po spożyciu nadmiernej ilości alkoholu, to efekt działania kilku czynników:
- odwodnienia wywołanego przez zahamowanie wydzielania wazopresyny,
- działania toksycznego metabolitu alkoholu – aldehydu octowego,
- stresu oksydacyjnego i reakcji zapalnych.
Objawy – od bólu głowy, przez nudności, aż po nadwrażliwość na światło – pojawiają się, gdy stężenie alkoholu we krwi spada do zera.
W Polsce – jak podają portale historyczne – problem miał skalę społeczną – w XVIII wieku przeciętny szlachcic wypijał rocznie nawet 700 litrów piwa i 20 litrów wódki, czyli wielokrotnie więcej niż dzisiaj.
5 dziwnych sposobów na kaca z przeszłości
1. Klin klinem
Już Hipokrates zalecał „klina”, czyli wypicie niewielkiej ilości alkoholu rano, by złagodzić objawy. Faktycznie może to na krótko poprawić samopoczucie, ale tylko odwleka symptomy – nie usuwa przyczyny.
2. Jagnięcina z octem i ogórkami
Rosyjski specjał z XVII wieku, przypominający dzisiejszy tatar, miał pobudzać apetyt i „przywracać smak”. Trudno mówić o skuteczności, ale kwaśne dodatki mogły wspierać trawienie.
3. Ametystowy pierścień
W starożytnej Grecji i Bizancjum wierzono, że ametyst chroni przed upiciem. Noszono go jako talizman – bez faktycznego wpływu na metabolizm alkoholu.
4. Cytryna pod pachą
W Portoryko przed wypiciem wcierano w skórę cytrynę, wierząc, że „zatrzyma toksyny”. Brak jakichkolwiek dowodów na skuteczność – metoda oparta na magii sympatycznej.
5. Mycie genitaliów octem i solą
XIII-wieczny angielski lekarz John Gaddesden zalecał nacieranie jąder (lub piersi) mieszanką octu i soli. Towarzyszyła temu obowiązkowa zakąska z kiszonej kapusty. Efekty? Głównie drażniące.
Uwaga: Większość dawnych metod nie ma podstaw fizjologicznych. Ich stosowanie może prowadzić do podrażnień skóry lub pogorszenia objawów kaca!
Co naprawdę działa? Najlepsze sposoby na kaca wg badań
Przede wszystkim unikaj picia dużych ilości alkoholu, zwłaszcza trunków bogatych w kongenery – najbezpieczniejsze są czysta wódka i białe wino; najmniej korzystne – whisky, koniak, czerwone wino. Po imprezie pamiętaj o śnie, który regeneruje układ nerwowy i pomaga organizmowi rozłożyć toksyny. Równie istotne jest odpowiednie nawodnienie i elektrolity – najlepiej sprawdzają się woda z solą lub napoje izotoniczne.
Następnego dnia warto zjeść lekkie śniadanie bogate w węglowodany, np. chleb, badana, miód. Jeśli jest naprawdę ciężko, można wziąć leki przeciwbólowe takie jak ibuprofen lub kwas acetylosalicylowy (o ile brak przeciwwskazań). Niektóre badania sugerują, że sok gruszkowy może łagodzić ból głowy.
Nie istnieje żaden środek, który „leczy” kaca – wszystkie powyższe sposoby pomagają jedynie złagodzić objawy do czasu, aż organizm sam poradzi sobie z alkoholem.
Kiedy do lekarza? Objawy zatrucia alkoholem
W niektórych przypadkach kac może być niebezpieczny. Warto skonsultować się z lekarzem, jeśli występują:
- wymioty utrzymujące się powyżej 24 godzin,
- silne odwodnienie, omdlenia,
- zaburzenia świadomości, drgawki,
- ból w klatce piersiowej lub duszność – może to oznaczać np. arytmię lub zapalenie trzustki.
Najlepsza profilaktyka? Umiar
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania kacowi jest umiarkowane spożycie alkoholu lub całkowita abstynencja. Korzyści – od poprawy pracy wątroby po lepszy sen – potwierdza wiele badań.
Jeśli przyjmujesz leki przewlekle, skonsultuj się z lekarzem przed planowaną konsumpcją alkoholu – interakcje mogą być groźne dla zdrowia.
źródła:
Wikipedia contributors. (n.d.). Kac. In Wikipedia, the free encyclopedia. Pobrano 15 sierpnia 2025 z https://pl.wikipedia.org/wiki/Kac
Wikipedia
Janicki, K. (2020, 19 kwietnia). Alkohol w Polsce szlacheckiej. 700 litrów piwa i 20 litrów wódki na rok. WielkaHistoria. https://wielkahistoria.pl/alkohol-w-polsce-szlacheckiej-700-litrow-piwa-i-20-litrow-wodki-na-rok/
WielkaHistoria
Procner, M. (2020, 1 stycznia). 5 najdziwaczniejszych historycznych sposobów na kaca (i jeden skuteczny). CiekawostkiHistoryczne.pl. https://ciekawostkihistoryczne.pl/2020/01/01/5-najdziwaczniejszych-historycznych-sposobow-na-kaca-i-jeden-skuteczny/
CiekawostkiHistoryczne.pl
Łacny, D. (2024, 14 grudnia). „Umyj piersi i jądra solą oraz octem”. Dawne sposoby na kaca, które zadziwiają. Ofeminin. https://www.ofeminin.pl/lifestyle/umyj-piersi-i-jadra-sola-oraz-octem-dawne-sposoby-na-kaca-ktore-zadziwiaja/rp6nhjl
Ofeminin
Jurewicz, A. (2023, 10 lutego). Sposób na kaca – jaki jest najlepszy? Metody potwierdzone przez lekarzy i naukowców. Medonet. https://www.medonet.pl/zdrowie,sposob-na-kaca---jaki-jest-najlepszy--metody-potwierdzone-przez-lekarzy-i-naukowcow,artykul,38827732.html
Medonet
KacDoktor. (2024, 27 października). Jakie są korzyści z życia bez alkoholu? Blog KacDoktor. https://www.kacdoktor.pl/blog/jakie-sa-korzysci-z-zycia-bez-alkoholu
