ADHD u dziewcząt i kobiet - dlaczego często pozostaje niezdiagnozowane?
ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest powszechnie diagnozowane u chłopców, jednak u wielu dziewcząt i kobiet pozostaje problemem „ukrytym”. W dużej mierze wiąże się to z tym, że objawy ADHD u płci pięknej różnią się od tych występujących u płci męskiej. Jak objawia się ADHD u dziewcząt i dlaczego kobiety z ADHD gorzej radzą sobie w życiu codziennym? Artykuł powstał na podstawie rozmowy z psychiatrą dr n. med. Joanną Łazarczyk.
Jak wyglądają objawy ADHD u dziewczynek?
Objawy ADHD zaczynają się już w wieku dziecięcym i aby móc je rozpoznać, trzeba cofnąć się do tego okresu. Już od najmłodszych lat objawy u dziewczynek i chłopców się różnią, przez co bardzo często dziewczynki nie są poprawnie zdiagnozowane. U chłopców przeważa nadruchliwość, która jest wyraźnie widoczna. Są bardziej impulsywni i nadruchliwi, co zauważają rodzice i nauczyciele. Dzięki temu szybko zostaje postawiona diagnoza i włączone leczenie. W przypadku dziewczynek, są to bardziej problemy z koncentracją uwagi.
„Mówimy o takich dziewczynach, które nie będą biegać po klasie i przerywać, a będą raczej postrzegane jako takie, które nie bardzo sobie radzą w szkole. Mam nadzieję, że to się zmieni, ale te dziewczyny czy kobiety, które do mnie przychodzą, często nie dostawały odpowiedniego rozpoznania w wieku dziecięcym.” - powiedziała dr n. med. Joanna Łazarczyk.
Istotnym problemem w diagnostyce ADHD u dziewczynek jest też to, że chłopcom dużo częściej przyzwala się na „bycie niegrzecznymi” niż dziewczynkom.
„Mam nadzieję, że to się zmieni, ale te dziewczyny czy kobiety, które do mnie przychodzą, często nie dostawały odpowiedniego rozpoznania w wieku dziecięcym...Gdy zaczynamy rozmawiać o ruchliwości, moje pacjentki mówią mi, że owszem, w wieku przedszkolnym były dosyć ruchliwe, natomiast można powiedzieć, że były trenowane przez rodziców. Co też jest bardzo przykre, mówią, że ich bracia, którzy również mieli objawy ADHD, tak trenowani nie byli. Na zewnątrz były spokojnie, ponieważ mogła z tego wynikać różna kara, natomiast w środku miały ogromny niepokój, wręcz istny tajfun.” - powiedziała dr n. med. Joanna Łazarczyk.
Jak ADHD utrudnia kobietom funkcjonowanie w życiu codziennym?
Kiedy kobiety wkraczają w dorosłe życie, ADHD zaczyna im jeszcze bardziej doskwierać. „Kobiety trafiają do mnie na diagnozę, ponieważ zaczyna się prawdziwe życie. Może będę tutaj trochę niepoprawna mówiąc, że kobiety mają też dość duże obciążenie społeczne obowiązkami, bo z jednej strony są obowiązki domowe, a z drugiej praca.” - powiedziała dr n. med. Joanna Łazarczyk.
Funkcjonowanie w dorosłym życiu wymaga pewnej organizacji i planu działania. Rzeczy codzienne, typu pamiętanie, co należy kupić czy utrzymywanie porządku w domu, w przypadku ADHD często sprawiają trudności. Kiedy jeszcze do tego pojawia się dziecko, które dość często odziedzicza ADHD w genach, kobieta ciężko radząca sobie z codziennością dorosłego życia, musi jeszcze opanować dziecko. Nierzadko powoduje to frustrację i rozwój depresji.
Jak zdiagnozować ADHD u osoby dorosłej?
Żeby postawić diagnozę, należy cofnąć się do wieku dziecięcego. Według najnowszych kryteriów objawy muszą być stwierdzone poniżej 12. roku życia. Zazwyczaj zaczynają się bardzo wcześnie, już u dzieci 3-4 letnich.
„Często pacjenci, czy ich rodzice mówią, że dziecko było nie do ogarnięcia, było wszędzie i trzeba było na nie bardzo uważać.” - powiedziała dr n. med. Joanna Łazarczyk.
Przy diagnozie dorosłego, potrzebne są informacje od otoczenia, które znało pacjenta, kiedy był dzieckiem. Istotną rolę odgrywa uzyskanie opinii rodziców i innych członków rodziny, przyjaciół oraz nauczycieli. Muszą to być informacje, pochodzące z takiego środowiska, w którym pacjent czuł się pewnie i komfortowo. Nieznane i nowe otoczenie wywołuje w pewnym stopniu lęk i niepewność, co może powodować wycofanie i tym samym objawy są mniej wyrażone.
Kolejnym elementem diagnozy są testy na ADHD. W Internecie są dostępne bezpłatne kwestionariusze, które mogą nas ukierunkować. Aby jednak postawić prawidłową diagnozę, należy udać się do specjalisty.
„Ja w tej chwili korzystam z testu DIVA. Jest to dokładny kwestionariusz, który przeprowadzam z pacjentem. Dopytuję o objawy teraźniejsze oraz te z okresu dzieciństwa. Objawy zmieniają się w ciągu życia. Ta ruchliwość będzie się zmieniała, dlatego zwłaszcza z tej grupy nadruchliwości opis będzie trochę inny u pacjenta dorosłego niż u dziecka.” - powiedziała dr n. med. Joanna Łazarczyk.
Podczas diagnozy należy wykluczyć inne choroby, które mogą dawać objawy podobne do ADHD. Należą do nich m.in. schorzenia tarczycy. Należy dodać, że pacjent może mieć tak zwane objawy maskowane, czyli kiedy objawy innej współistniejącej choroby, np. depresji maskują ADHD.
„Zdarza się, że pacjent przychodzi z objawami depresji, która jest na tyle nasilona, że nic więcej nie widać. W momencie, gdy pod wpływem leczenia objawy depresji ustępują, okazuje się, że jest bardzo gadatliwy i ruchliwy. Objawy ADHD “wypływają” na wierzch i okazuje się, że problemy były w zupełnie innym charakterze w rdzeniu u pacjenta. Zdarza się, że przychodzi pacjent, który ma problemy z pamięcią i koncentracją, które nie cofają pod wpływem leczenia w kierunku depresji. Wtedy dowiaduję się od pacjenta, że takie problemy miał od zawsze i okazuje się, że nie jest to objaw depresji, a ADHD.” - powiedziała dr n. med. Joanną Łazarczyk.
