Ten nowotwór zabiera życie kobietom. Pierwsze objawy łatwo przeoczyć

Jakie badania profilaktyczne są dostępne w Polsce dla kobiet?

W Polsce system ochrony zdrowia oferuje kilka darmowych programów przesiewowych, mających na celu wykrycie nowotworów we wczesnym stadium — zanim pojawią się objawy. Są to m.in.:

• Cytologia (Pap test + test HPV HR) — kluczowe badanie w profilaktyce raka szyjki macicy. Skierowane do kobiet w wieku 25–64 lata. W ramach programu kobiety, które nie miały cytologii w ciągu ostatnich 3 lat, mogą ją wykonać bezpłatnie.
• Mammografia — badanie przesiewowe w kierunku Rak piersi, dostępne w ramach programu profilaktyki raka piersi dla kobiet w wieku (zwykle) od ok. 45 do 74 lat — co 2 lata, jeśli nie ma przeciwwskazań. 
• Inne badania przesiewowe (np. kolonoskopia) również funkcjonują w polskim systemie — choć dotyczą innych grup i nowotworów. 
  Narodowy Instytut Onkologii.

Dzięki regularnym badaniom kobiety mają realną szansę wykryć zmiany nowotworowe lub przednowotworowe bardzo wcześnie — gdy leczenie jest najskuteczniejsze.

Przeczytaj również: Fala nowotworów. Globalna zachorowalność ma urosnąć o 77%

Kobiety powinny szczególnie uważać na ten nowotwór

Według WHO, rak szyjki macicy pozostaje jednym z najpoważniejszych zagrożeń onkologicznych dla kobiet na świecie. W 2022 roku odnotowano około 660 000 nowych przypadków tej choroby, a blisko 350 000 zgonów spowodowanych nowotworem szyjki macicy. To oznacza, że rak szyjki macicy jest czwartym najczęściej diagnozowanym nowotworem u kobiet globalnie. 

Co więcej — statystyki pokazują, że ogromna większość przypadków zachorowań i zgonów dotyczy krajów o średnich i niskich dochodach, co wiąże się z ograniczonym dostępem do profilaktyki, testów przesiewowych i leczenia. Z danych WHO wynika też, że rak szyjki macicy jest praktycznie całkowicie powiązany z przewlekłą infekcją wirusem HPV (Human Papillomavirus) — i to właśnie infekcja tą grupą wirusów stanowi główną przyczynę nowotworu. 

Dzięki temu rak szyjki macicy jest chorobą, której ogromną część przypadków można zapobiec — poprzez szczepienia przeciw HPV, regularne badania przesiewowe i leczenie wczesnych zmian przedrakowych. To właśnie dlatego ten nowotwór — pomimo że wielu go bagatelizuje — pozostaje jednym z największych zagrożeń zdrowotnych dla kobiet. Jednocześnie daje szansę — bo przy odpowiedniej profilaktyce i wczesnym wykryciu, możliwe jest skuteczne leczenie, a często — całkowite wyleczenie. 

Jakie są główne czynniki ryzyka nowotworu szyjki macicy?

Według danych WHO i specjalistów onkologii, ryzyko raka szyjki macicy wzrasta pod wpływem szeregu czynników. Wśród najważniejszych znajdują się:

• Infekcje wirusem HPV — to jeden z kluczowych czynników ryzyka. Niektóre typy wirusa (tzw. wysokiego ryzyka) zwiększają prawdopodobieństwo przekształcenia zmian przednowotworowych w nowotwór. 
• Brak regularnych badań przesiewowych — unikanie cytologii oznacza, że zmiany przedrakowe mogą rozwinąć się bez kontroli. 
• Czynniki stylu życia i środowiskowe — choć mniej specyficzne, mogą mieć wpływ na ogólne ryzyko nowotworów: osłabiony układ odpornościowy, palenie, stres, niezdrowy styl życia. WHO wskazuje, że wiele nowotworów ma związek z takimi czynnikami. 

Dlatego ważne jest, by kobiety były świadome tych zagrożeń i korzystały z możliwości profilaktyki — zamiast tylko reagować, gdy choroba już się rozwinie.

Sprawdź też: To nietypowy objaw raka trzustki. Jeśli Twój brzuch wygląda w ten sposób, biegnij do lekarza

Objawy raka szyjki macicy — na co zwracać uwagę

Rak szyjki macicy we wczesnym stadium często nie daje żadnych objawów — dlatego tak ważne są regularne badania. Jednak wraz z rozwojem choroby mogą pojawić się:

• nieprawidłowe krwawienia — międzymiesiączkowe, po stosunku, krwawienia po menopauzie.
• bóle w miednicy lub w dole brzucha — mogą być stałe lub okresowe.
• nieprawidłowa wydzielina z pochwy — o niecodziennym zapachu lub barwie, czasem z domieszką krwi.
• ból lub dyskomfort podczas stosunku.

W dalszych stadiach — objawy związane z naciekaniem innych narządów: bóle krzyża, dolegliwości ze strony układu moczowo‑płciowego, osłabienie, spadek masy ciała.

Jeśli zauważysz u siebie któryś z tych objawów — nie zwlekaj z wizytą u ginekologa. Wczesna diagnoza daje największe szanse na skuteczne leczenie.

Dlaczego warto się zainteresować i działać już dziś

Rak szyjki macicy to realne zagrożenie, które może dotknąć wiele kobiet — ale jednocześnie to taki nowotwór, którego rozwój można skutecznie zatrzymać lub wykryć bardzo wcześnie. Dzięki regularnej profilaktyce, badaniom i świadomemu stylowi życia możemy sami zwiększyć nasze szanse na zdrowie.

Jeśli masz 25 lat lub więcej — sprawdź, kiedy miałaś ostatnią cytologię. Jeśli minęły 3 (lub więcej) lata — zapisz się na badanie. To kilka minut, które mogą uratować życie.

 

źródła:

• Ferlay J, Ervik M, Lam F, Colombet M, Mery L, Piñeros M, et al. Global Cancer Observatory: Cancer Today. Lyon: International Agency for Research on Cancer; 2020 
• de Martel C, Georges D, Bray F, Ferlay J, Clifford GM. Global burden of cancer attributable to infections in 2018: a worldwide incidence analysis. Lancet Glob Health. 2020;8(2):e180-e190.  
• Assessing national capacity for the prevention and control of noncommunicable diseases: report of the 2019 global survey. Geneva: World Health Organization; 2020
• gov.pl