AI widzi depresję, zanim zobaczysz ją Ty. Zaskakujące wyniki badań

Depresja to jedno z największych wyzwań współczesnego społeczeństwa

Depresja to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych — zaliczana do grupy zaburzeń afektywnych, które wpływają na sposób odczuwania, myślenia i funkcjonowania człowieka. Przez wielu błędnie rozumiana jako “gorszy nastrój” czy chwilowe przygnębienie; w rzeczywistości jest przewlekłym stanem zaburzającym codzienne życie, relacje i zdolność do podejmowania najprostszych aktywności. 

Skutki depresji są widoczne zarówno na poziomie emocjonalnym — w postaci smutku, lęku, utraty zainteresowań — jak i fizycznym, prowadząc m.in. do zaburzeń snu, przewlekłego zmęczenia, spadku energii czy bólu somatycznego. To choroba, która potrafi wślizgnąć się w każdą sferę życia i całkowicie zmienić sposób, w jaki człowiek funkcjonuje na co dzień.

W Polsce skala problemu jest ogromna. Najnowsze badania pokazują, że aż ok. 1/4 dorosłych Polaków deklaruje przynajmniej łagodne objawy depresji — to oznacza, że ponad 7,5 mln osób może doświadczać symptomów depresyjnych, a ok. 2,7 mln może mieć objawy o średnim lub cięższym nasileniu. Szacuje się, że około 1,2 miliona Polaków zmaga się z depresją jako chorobą, choć wiele osób nigdy nie otrzymuje formalnej diagnozy. To ogromne obciążenie — dla jednostek, ich rodzin, jak i dla całego systemu ochrony zdrowia. Depresja to dziś poważne wyzwanie dla współczesnego społeczeństwa.

Po czym poznać, że to już depresja?

Depresja może objawiać się na wiele sposobów. Najczęstsze symptomy to: 

• obniżony nastrój, 
• chroniczne zmęczenie, 
• brak energii, 
• utrata zainteresowania życiem i dawnymi pasjami, 
• problemy ze snem, 
• poczucie bezsensu, 
• izolacja społeczna, 
• spadek motywacji, 
• trudności z koncentracją, 
• czasem myśli o śmierci czy samobójstwie.

Diagnostyka zwykle opiera się na wywiadzie psychiatrycznym lub psychologicznym, kwestionariuszach (np. skale nastroju lub objawów) i ocenie stanu psychicznego. Niestety, wiele osób z objawami nie trafia do specjalisty — z powodu braku świadomości, stygmatyzacji albo ograniczonego dostępu do opieki.

Przeczytaj również: 7 objawów depresji u dzieci. Potrafią ją świetnie maskować

Rola AI w wykrywaniu depresji

Nowoczesne duże modele językowe (LLM) otwierają zupełnie nowy rozdział w profilaktyce zdrowia psychicznego — umożliwiają automatyczne, zdalne i niezwykle szybkie wsparcie w identyfikacji ryzyka depresji, często na długo zanim klasyczne symptomy staną się widoczne dla otoczenia czy nawet dla samej osoby. W szerokim przeglądzie badań obejmującym 95 artykułów naukowych, pracy pt. „The Applications of Large Language Models in Mental Health: Scoping Review”, autorzy wskazują trzy kluczowe obszary zastosowań LLM w obszarze zdrowia psychicznego:

• screening i wczesne wykrywanie zaburzeń, w tym depresji,
• wspieranie terapii oraz interwencji klinicznych, np. poprzez analizę rozmów, monitorowanie nastroju czy wspomaganie decyzji terapeutycznych,
• przewidywanie ryzyka zachowań i myśli suicydalnych, co stanowi jeden z najważniejszych kierunków rozwoju narzędzi AI w psychiatrii.

Autorzy podkreślają, że w porównaniu z tradycyjnymi metodami — takimi jak starsze modele NLP czy manualna diagnoza — LLM wyróżniają się zdolnością do niezwykle szybkiego przetwarzania ogromnych zbiorów danych, wykrywania subtelnych, często niewidocznych wcześniej wzorców oraz generowania naturalnych, kontekstowych odpowiedzi.

Te możliwości przekładają się na realny potencjał poprawy wczesnej diagnostyki, skuteczniejszego monitorowania pacjentów oraz lepszego dotarcia z pomocą do osób zagrożonych zaburzeniami nastroju. AI nie zastępuje specjalistów, ale staje się narzędziem, które może znacząco zwiększyć ich zasięg i efektywność.

Sprawdź też: Choroby psychiczne: Ile kosztuje Polaków zdrowie i kiedy szukać pomocy?

Czy AI jest w stanie dostrzec kryzys szybciej niż człowiek?

Zastosowanie sztucznej inteligencji w diagnostyce depresji nie jest już futurystycznym konceptem rodem z science-fiction — to rzeczywistość, która dynamicznie rozwija się na naszych oczach. Wyniki najnowszych badań, w tym obszernego przeglądu „The Applications of Large Language Models in Mental Health: Scoping Review”, pokazują, że AI może stać się brakującym ogniwem pomiędzy pierwszymi, często ukrytymi sygnałami kryzysu a momentem, w którym człowiek trafia do gabinetu specjalisty.

LLM mają potencjał, by wspierać lekarzy i terapeutów na wielu poziomach: od wstępnej selekcji przypadków wymagających uwagi, przez monitorowanie stanu psychicznego, po natychmiastową reakcję na sygnały alarmowe. Mogą pełnić rolę pierwszego filtra, który wychwyci subtelne zmiany w sposobie mówienia, pisania czy reagowania — zmiany, które człowiek mógłby uznać za nieistotne lub w ogóle ich nie zauważyć.

Jednocześnie autorzy przeglądu naukowego podkreślają coś niezwykle ważnego: nawet najbardziej zaawansowana AI nie zastąpi człowieka. Jej rola polega na wzmacnianiu systemu opieki, nie na jego zastępowaniu. Aby technologia była bezpieczna i skuteczna, potrzebne są dalsze badania, solidne standardy, nadzór ekspercki oraz etyczne wdrażanie.

 

źródła:

• Jin Y., Liu J., Li P., Wang B., Yan Y., Zhang H., Ni C., Wang J., Li Y., Bu Y., Wang Y., The Applications of Large Language Models in Mental Health: Scoping Review., JMIR Mental Health. 2025 May
• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
• Instytut Psychiatrii i Neurologii (IPiN)
• NFZ