Bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej – przyczyny, leczenie, rehabilitacja
Bóle w okolicy lędźwiowo–krzyżowej – czym jest „ból krzyża”?
Kręgosłup to element szkieletu tworzący ruchomą oś tułowia i szyi – od podstawy czaszki aż do kości guzicznej. Budują go 33 lub 34 kręgi: 7 szyjnych (C), 12 piersiowych (Th), 5 lędźwiowych (L), 5 krzyżowych (S) i od 4 do 5 kręgów guzicznych (Co).
Bólem krzyża nazywa się ból dolnego odcinka kręgosłupa. Bóle w okolicy lędźwiowo–krzyżowej są bardzo częstą dolegliwością. Szacuje się, że w ciągu swojego życia cierpiało z jej powodu choć raz ponad 50% ogólnej populacji. Przyczyn może być wiele. Najczęściej są to zmiany zwyrodnieniowe, które powstają latami na skutek trybu życia nieoszczędzającego kręgosłupa. Dlatego też bóle odcinka lędźwiowo–krzyżowego kręgosłupa głównie przypisuje się osobom starszym. Jest to jednak mit, ponieważ obecnie na tego typu dolegliwości cierpią nawet bardzo młodzi ludzie. Co na to wpływa? Siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej, nadwaga i otyłość, niewłaściwa, uboga w składniki odżywcze dieta to główne przyczyny.
Ból krzyża charakteryzuje się tym, że towarzyszą mu: sztywność i ograniczenie ruchomości, drętwienie kończyn dolnych i kłopoty z utrzymaniem jednej pozycji (stojącej lub siedzącej) przez dłuższy czas. Często dochodzi do uszkodzeń mechanicznych tej okolicy, np. przesunięcia krążków międzykręgowych czy nadwyrężenia mięśni. Z reguły dolegliwość ta nie oznacza żadnego poważnego schorzenia, znacznie utrudnia jednak codzienne funkcjonowanie i wymaga leczenia.
Bóle w okolicy lędźwiowo–krzyżowej – przyczyny
Aby zaplanować plan leczenia, trzeba poznać dokładną przyczynę bólu w okolicy lędźwiowo–krzyżowej. Do najczęściej występujących zalicza się:
przeciążenie mięśni, ścięgien czy więzadeł znajdujących się w okolicy przykręgosłupowej powstające przeważnie w wyniku dźwigania, niewłaściwego podnoszenia ciężkich przedmiotów (czyli z wyprostowanymi kolanami), wykonywanie gwałtownych ruchów, nadmierna masa ciała, przebywanie dłuższy czas w jednej pozycji (np. siedzenie przez kilka godzin przy biurku),
wady postawy, które nie zostały odpowiednio wcześnie zidentyfikowane i leczone,
zwyrodnienie stawów kręgosłupa – zmiany degeneracyjne kręgów powodujące przesuwanie się struktur kręgosłupa wobec siebie, czasem także ucisk na nerwy i rdzeń kręgowy; generuje to ból, zwłaszcza podczas rotacji (skrętów tułowia),
dyskopatia lędźwiowa, czyli uszkodzenie (dehydratacja) krążka międzykręgowego, które może prowadzić do przemieszczania się jądra miażdżystego i powstania przepukliny,
rwa kulszowa – ucisk nerwu kulszowego lub korzeni nerwowych, który powoduje silny ból dolnego odcinka kręgosłupa, promieniujący wzdłuż nogi aż do stopy, drętwienie i mrowienie kończyn, osłabienie siły mięśniowej,
złamanie kręgosłupa – jedno z najczęstszych powikłań osteoporozy,
zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) – przewlekła choroba zapalna dotykająca stawy kręgosłupa, charakteryzująca się występowaniem bólu kręgosłupa na różnych jego odcinkach oraz postępującą sztywnością.
Bóle w okolicy lędźwiowo–krzyżowej – diagnostyka i leczenie
Diagnostyka bólu w okolicy lędźwiowo–krzyżowej to przede wszystkim wywiad lekarski oraz badanie fizykalne. Badania obrazowe zleca się zazwyczaj dopiero w momencie, w którym zalecone metody terapeutycznie nie przyniosą oczekiwanych rezultatów lub gdy następuje gwałtowne pogorszenie stanu pacjenta. Wówczas wykonuje się RTG kręgosłupa lędźwiowego, tomografię komputerową oraz – rzadziej – rezonans magnetyczny.
Podstawą w terapii bóli w okolicy lędźwiowo–krzyżowej jest ruch. Najlepiej dobór odpowiedniej formy aktywności fizycznej skonsultować z fizjoterapeutą, który zapozna się z historią choroby i przeprowadzi badanie. Najczęściej zaleca się jazdę na rowerze, pływanie (najlepiej na plecach), długie spacery. Terapeuta dobierze również odpowiedni zestaw ćwiczeń, które złagodzą dolegliwości i poinstruuje, jak wykonywać je w domu. Farmakologiczne sposoby łagodzenia bólu w postaci niesteroidowych leków przeciwzapalnych stosuje się najczęściej, aby umożliwić pacjentowi ruch, który jest kluczem do zniwelowania bóli w okolicy lędźwiowo–krzyżowej.
Bóle w okolicy lędźwiowo–krzyżowej – rehabilitacja
Bardzo pomocne w walce z bólem w okolicy lędźwiowo–krzyżowej są zabiegi fizykoterapeutyczne. Mają one działanie przeciwbólowe oraz przeciwzapalne, rozluźniają i wzmacniają mięśnie przykręgosłupowe. Szczególnie polecane są:
kinezyterapia (leczenie ruchem),
pole magnetyczne,
elektroterapia,
ultradźwięki,
kinesiotaping (plastrowanie dynamiczne),
hydroterapia (wodolecznictwo),
krioterapia (leczenie zimnem).
