Choroba Fabry’ego – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
Choroba Fabry’ego to rzadkie, ale poważne schorzenie, które przez lata może pozostawać nierozpoznane. Jest to choroba dziedziczna, prowadząca do uszkodzeń wielu narządów – nerek, serca, układu nerwowego. Dzięki postępowi medycyny możliwe jest dziś skuteczne spowalnianie jej przebiegu, ale kluczowa pozostaje wczesna diagnoza.
- Choroba Fabry’ego jest rzadkim zaburzeniem dziedzicznym, wywołanym nieprawidłową budową genu GLA
- Pierwsze objawy pojawiają się już w dzieciństwie, ale są niespecyficzne, w związku z czym diagnoza często zapada dopiero w wieku dorosłym
- Wczesne rozpoznanie pozwala uniknąć wielonarządowych powikłań
- Ubezpieczeni pacjenci mogą korzystać z refundacji leczenia enzymatyczną terapią zastępczą i chaperonami
Czym jest choroba Fabry’ego i co ją powoduje?
Choroba Fabry’ego (ang. Fabry disease) to rzadka choroba metaboliczna spowodowana mutacją w genie GLA, znajdującym się na chromosomie X.
Mutacja ta prowadzi do niedoboru lub całkowitego braku enzymu alfa-galaktozydazy A, który odpowiada za rozkład substancji tłuszczowych z grupy glikosfingolipidów. W efekcie dochodzi do nagromadzenia globotriaozyloceramidu (Gb3) w komórkach organizmu – szczególnie w nerkach, sercu, mózgu i naczyniach krwionośnych.
Choroba dziedziczona jest w sposób sprzężony z płcią. Chora matka statystycznie przekaże mutację odpowiedzialną za chorobę połowie swoich dzieci obojga płci. Chorujący ojciec przekaże chorobę wszystkim swoim córkom, natomiast żadnemu synowi. Mężczyźni zwykle chorują ciężej, natomiast u kobiet objawy mogą być lżejsze lub występować z opóźnieniem.
Objawy – na co warto zwrócić uwagę?
Pierwsze symptomy mogą pojawić się już w dzieciństwie, ale często pozostają niezauważone lub mylnie interpretowane. Do wczesnych objawów należą:
• piekący ból rąk i stóp (tzw. przełomy Fabry’ego),
• problemy z poceniem się (hipohydroza lub anhydroza),
• charakterystyczne zmiany skórne (angiokeratoma – zmiany, które powstają w wyniku rozszerzenia lub pęknięcia drobnych naczyń włosowatych pod skórą),
• dolegliwości żołądkowo-jelitowe (nudności, biegunki, ból brzucha),
• zmęczenie, problemy ze wzrokiem i słuchem (szumy uszne, utrata słuchu).
Z czasem choroba prowadzi do poważnych powikłań, takich jak niewydolność nerek, kardiomiopatia, arytmie, udary mózgu, a nawet trwała niepełnosprawność. Przeczytaj też: Chore nerki zwykle nie bolą. Jak o nie zadbać?
Jak diagnozuje się chorobę Fabry’ego?
Rozpoznanie choroby bywa trudne, ze względu na niespecyficzne objawy i rzadkość występowania. U mężczyzn najczęściej diagnozuje się ją poprzez:
• oznaczenie aktywności enzymu alfa-galaktozydazy A we krwi lub leukocytach,
• badania genetyczne potwierdzające mutację w genie GLA.
U kobiet, ze względu na zmienną aktywność enzymu wynikającą z mechanizmu inaktywacji jednego z chromosomów X, konieczne jest wykonanie testów genetycznych. Dodatkowo stosuje się oznaczenie biomarkerów, np. lyso-Gb3, oraz badania obrazowe oceniające stan nerek, serca i mózgu.
Możliwości leczenia – co oferuje współczesna medycyna?
Obecnie dostępna jest terapia enzymatyczna zastępcza (ERT) – polega ona na regularnym dożylnym podawaniu syntetycznego enzymu, który zastępuje niedziałający enzym pacjenta. Leczenie to spowalnia postęp choroby, poprawia jakość życia i zmniejsza ryzyko powikłań.
W przypadku niektórych mutacji skuteczna jest również terapia doustna (tzw. chaperony farmakologiczne). Trwają również badania nad terapią genową.
Leczenie objawowe obejmuje:
• kontrolę ciśnienia tętniczego i rytmu serca,
• nefroprotekcję (inhibitory ACE/ARB),
• leczenie bólu neuropatycznego,
• wsparcie psychologiczne i rehabilitacyjne.
Wczesna diagnoza ratuje życie
Choroba Fabry’ego może przebiegać długo bezobjawowo, a pierwsze poważne symptomy pojawiają się dopiero w wieku dorosłym. Wczesne rozpoznanie – zwłaszcza u osób z obciążonym wywiadem rodzinnym – daje szansę na wdrożenie skutecznego leczenia, zanim dojdzie do nieodwracalnych uszkodzeń narządów.
Masz w rodzinie osobę z chorobą Fabry’ego? Doświadczasz niezrozumiałych objawów bólowych, skórnych lub kardiologicznych? Warto skonsultować się z lekarzem i rozważyć badania genetyczne. Im wcześniej choroba zostanie wykryta, tym większa szansa na zahamowanie jej skutków.
Źródło: Germain, D. P. (2010). Fabry disease. Orphanet journal of rare diseases, 5, 1-49.
