Czym jest konflikt serologiczny?
Krwinki czerwone zawierają w sobie antygeny zwane również aglutynogenami, które odpowiadają za to jaką grupę krwi ma dana osoba. Z tego względu, antygen A warunkuje grupę krwi A i analogicznie antygen B warunkuje grupę krwi B. Istnieje również osobny układ grupowy krwi zwany Rh, w obrębie którego rozpoznaje się kilkadziesiąt antygenów, z czego za najbardziej istotny uznaje się antygen D. Posiadające go osoby mają dodatki czynnik Rh, natomiast w przypadku jego braku, Rh jest ujemne. Konflikt serologiczny nie występuje wtedy, gdy ojciec i matka dziecka mają odmienne czynniki Rh, lecz dopiero wtedy, gdy dziecko odziedziczy czynnik Rh dodatni po ojcu, w przypadku gdy matka posiada Rh ujemne. Do konfliktu nie dojdzie jednak, gdy dziecko odziedziczy krew po matce. Kolejnym warunkiem zaistnienia konfliktu serologicznego, jest przedostanie się niewielkiej ilości krwi płodu do krwioobiegu matki. Jej układ odpornościowy zareaguje na nią reakcją obronną, ponieważ rozpoznaje antygeny na krwinkach płodu jako wrogie i zaczyna wytwarzać przeciwciała, które mają je zniszczyć. Zazwyczaj - z powodu obecności łożyska - krew płodu i matki nie mieszają się, jednak w sytuacji wystąpienia konfliktu serologicznego łożysko nie stanowi wystarczającej bariery i w trakcie ciąży może dochodzić do małych przecieków.
Skąd bierze się konflikt serologiczny?
Jak objawia się konflikt serologiczny?
Ze względu na to, że atakowane przeciwciałami matki krwinki płodu rozpadają się, może dojść do różnych powikłań. Rozpad krwinek nazywa się hemoliozą, która w konsekwencji skutkuje wzrostem poziomu bilirubiny, czyli żółtego barwnika powstającego podczas rozpadu krwinek czerwonych. Jest to najczęstsze powikłanie, ze względu na które konflikt serologiczny może wystąpić w trzech postaciach. Pierwszą z nich jest ciężka żółtaczka hemolityczna, podczas której w pierwszej dobie życia dziecka obserwuje się symptomy żółtaczki. Gdy dojdzie do przekroczenia stężenia bilirubiny we krwi, może dojść nawet do uszkodzenia mózgu u dziecka. Drugim powikłaniem, do którego może dojść na skutek konfliktu serologicznego jest obrzęk płodu, któremu towarzyszy obrzęk skóry oraz innych tkanek. Jest on spotykany rzadko i stanowi najcięższą postać konfliktu, w skutek której często dochodzi do śmierci dziecka w macicy. Do łagodnej postaci konfliktu serologicznego należy ciężki stopień anemii, która objawia się bladością, powiększeniem śledziony i wątroby, dusznościami.
Konflikt serologiczny – profilaktyka
Na szczęście można zapobiegać powstawaniu konfliktu serologicznego. W tym celu podstawowym krokiem jest oznaczenie grupy krwi układu Rh przyszłych rodziców. Umożliwia to pozyskanie podstawowej wiedzy o wzroście ryzyka wystąpienia konfliktu. Jeśli okaże się, że partnerzy mają przeciwne odczynniki Rh ryzyko konfliktu istnieje, jednak aby go potwierdzić, matka powinna udać się na badanie poziomu niszczących erytrocyty płodu przeciwciał anty-Rh. Kiedyś konflikt serologiczny był poważnym problemem, dzisiaj natomiast, dzięki efektywnej immunoprofilaktyce można sobie z nim poradzić. W sytuacji, gdy, czynnik Rh matki jest ujemny, stosuje się tzw. immunoglobulinę anty-D, która zwalcza te nieliczne krwinki dziecka, które już dostały się do krwiobiegu matki. W takiej sytuacji sposób przeciwciała nie zdążają się wytworzyć.
