Fobia szkolna u dzieci i nastolatków - jak się objawia i jak pomóc dziecku? Ekspert tłumaczy
![fobia szkolna - wywiad](https://images.iberion.media/images/1920/wywiad_fobia_szkolna_9050395877.png)
Fobia szkolna często bywa nierozpoznawana i bagatelizowana przez rodziców, tłumaczona jako lenistwo czy zwykła niechęć do szkoły. Tymczasem dziecko może być realnie przerażone myślą o pójściu do szkoły, co prowadzi do wielu problemów zdrowotnych. Jak objawia się fobia szkolna, czym jest spowodowana i jak ją leczyć? Na pytania odpowiada pedagog społeczny, socjoterapeuta mgr Magdalena Szczodry.
Co to jest fobia szkolna?
Fobia szkolna przejawia się często wagarami, dlatego niekiedy utożsamiana jest z buntem albo niechęcią chodzenia do szkoły. Jednakże za tymi objawami często stoją poważniejsze przyczyny i niekoniecznie są one bezpośrednio związane ze szkołą sensu stricte. Jak podają źródła, jest to rodzaj nerwicy lękowej objawiającej się w sferze psychosomatycznej (obniżony nastrój kołatanie serca, biegunki itp.) i dotyczą od 1 do 5 % populacji dzieci szkolnych niezależnie od etapu edukacyjnego, częściej u chłopców.
Fobia szkolna nie jest tożsama z fobią społeczną. Fobia szkolna zawiera bowiem oprócz założenia kontaktu z grupą osób, swoista ekspozycję i wystawienie na ocenę. I tutaj muszę zaznaczyć, że nie chodzi o ocenę wiedzy, ale raczej ocenę przez rówieśników, co jest szczególnie ważne w okresie dorastania i szukania możliwości potwierdzenia swojej wartości w oczach innych.
Objawy i przyczyny fobii szkolnej
Jakie są objawy fobii szkolnej?
Pierwszym sygnałem o tym, że dzieje się coś niepokojącego powinna być niechęć do chodzenia do szkoły. Oczywiście nie mówimy tutaj o "typowej" niechęci spowodowanej np. porannym wstawaniem, ale o celowym unikaniu chodzenia do szkoły, maskowanym mniej lub bardziej realnymi wymówkami. W późniejszych stadiach do tej niechęci, mogą dołączyć tez objawy somatyczne, np. wymioty czy podwyższona gorączka, które stają się też niejako usprawiedliwieniem możliwości uczęszczania na zajęcia lekcyjne. Innymi objawami mogą być: nudności, biegunka, przyspieszony oddech, drżenie rąk, suchość w ustach.
Czy fobia szkolna współistnieje z innymi zaburzeniami?
Fobia szkolna jest zaburzeniem lękowym, które często łączone jest z fobią społeczną, która ma charakter zaburzeń nerwicowych. Często można zauważyć też korelację pomiędzy fobią szkolną, a skłonnościami depresyjnymi dziecka.
Jakie są przyczyny fobii szkolnej?
Przyczyny mogą nie być tak oczywiste, jak nam się wydaje. Często bowiem fobię szkolną kojarzymy albo z samym budynkiem szkoły albo tez procesem nauczania czy wymagającymi nauczycielami. Problem jest z reguły bardziej złożony i przyczyn należy szukać w problemach rodzinnych, szczególnie w relacji z rodzicami – to oni budują wizję świata, jako bezpiecznego czy wzbudzającego lęk, wpływają też na odporność psychiczną dzieci. Trzeba wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia lęku separacyjnego, problemów z rówieśnikami, w tym stworzeniem satysfakcjonujących relacji, a także nadmiernym perfekcjonizmem swoim lub rodziców.
Diagnoza i leczenie fobii szkolnej
Jak zdiagnozować fobię szkolną? Jak ją leczyć?
Mając na uwadze mnogość wspomnianych przyczyn i możliwości wystąpienia fobii szkolnej, nie da się uniknąć wizyty u specjalisty, który pomoże nam w ustaleniu faktycznego stanu rzeczy i dotarciu do sedna problemu. Często jest tak, że bardziej podatne na fobię szkolna są dzieci nienauczone samodzielności, narażone na zbytnia ocenę czy kłótnie w domu, które sprawiają zaburzone poczucie bezpieczeństwa u dziecka. Wtedy rekomendowana jest terapia systemowa, rodzinna. Bez względu jednak na przyczynę bardzo ważna jest korelacja działań rodziców i specjalistów, a także włączenie w ten proces szkoły (nauczycieli czy pedagogów). Często zdarza się, że oprócz działań polegających na wsparciu psychologicznym, konieczne jest włączenie farmakologii.
Jak postępować z dzieckiem z fobią szkolną? Jak je wspierać?
Zauważywszy problem u swojego dziecka warto najpierw samemu udać się do specjalisty, na początek może to być pedagog czy psycholog szkolny i podzielić się swoimi obawami. Warto też poszerzyć swoją wiedzę w tym temacie. W tym momencie mogę polecić lekturę A. Kozłowskiej: „Jak pomagać dziecku z zaburzeniami życia uczuciowego”.
Warto dbać o dobrą relację z dzieckiem, wspierać je w przypadku trudności czy niepowodzeń i pokazywać je w dalszej perspektywie, tak, żeby wskazywać na występowanie takich sytuacji jako coś normalnego w całym procesie nie tylko edukacji, ale w ogóle w życiu. To pozwoli na obniżenie poziomu lęku, a także nauczy nasze dziecko odporności psychicznej. Warto też zadbać o klimat w domu, by dawać dziecku poczucie bezpieczeństwa i zrezygnować z nadmiernych ambicji, które mogłyby wykraczać poza możliwości psychofizyczne naszej pociechy. Oprócz tych ogólnych zasad warto być w kontakcie z terapeutą dziecka, tak by jak najlepiej dopasowywać formę naszego wsparcia do aktualnej sytuacji dziecka.
Z Joanną Kamińską rozmawiała pedagog, terapeuta pedagogiczny i socjoterapeuta mgr Magdalena Szczodry, absolwentka Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie oraz studiów podyplomowych w Szkole Wyższej Przymierza Rodzin. Jest kierownikiem zespołu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także trenerem, ekspertem z zakresu obsługi klienta. Od lat zajmuje się edukacją i pomocą psychologiczną, pracując w szkołach i przedszkolach. Prowadzi szkolenia z zakresu komunikacji interpersonalnej oraz rozwoju osobistego.
![Lekarz radzi, jak uniknąć anginy latem.](https://images.iberion.media/images/origin/Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Projekt_bez_nazwy_6a7b6f1554.png)
![Pragnienie i suchość w ustach mogą być objawami cukrzycy.](https://images.iberion.media/images/origin/Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Projekt_bez_nazwy_ccba3bd203.png)
![Demencja / lek. Mateusz Gajda](https://images.iberion.media/images/origin/Archiwum_prywatne_77aba06204.png)
![Opuchnięte stopy](https://images.iberion.media/images/origin/Canva_2de6b7e592.png)
![otyłość](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_tytulu_2023_02_23_T115047_336_fe95620fc1.png)
![lekarz](https://images.iberion.media/images/origin/lekarz_4f583f9892.jpg)
![depresja](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_tytulu_2023_04_26_T170045_049_ff045d3821.png)
![schizofrenia](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_31_746c7df980.png)
![Chrapanie może być objawem niedoczynności tarczycy.](https://images.iberion.media/images/origin/11_cc6858dc63.jpg)
![Depresja, leki przeciwdepresyjne, antydepresanty, interakcje z lekami](https://images.iberion.media/images/origin/Antydepresanty_cd71137b25.png)
![Świadczenia dla niepełnosprawnych](https://images.iberion.media/images/origin/Canva_ecccc6c6a9.png)
![Psychiatra, objawy skórne zaburzeń psychicznych](https://images.iberion.media/images/origin/Psychiatra_81c381ec7f.png)
![Użądlenia osy, osa, pszczoła](https://images.iberion.media/images/origin/Co_robic_przy_uzadleniach_osy_Jak_postepowac_a1a5d39c3a.jpg)
![dr n. med. Łukasz Wohadlo, nowotwór, przeruty, chirurg onkolog](https://images.iberion.media/images/origin/onkolog_przerzuty_c1f4f372c8.png)
![Bruksizm, fizjoterapia, masaż](https://images.iberion.media/images/origin/Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Projekt_bez_nazwy_9_4127152d96.jpg)
![emerytura, pieniądze, seniorzy](https://images.iberion.media/images/origin/emerytura_5831ed7061.jpg)
![Ginekolog, dr dr n.med. Agnieszka Nalewczyńska, tampon, TSS](https://images.iberion.media/images/origin/Ginekolog_a24e9b94bf.png)
![Oko, zbliżenie na oko, niebieskie oko](https://images.iberion.media/images/origin/Oko_e49083cd93.jpg)
![Masaż twarzy, roler jadeitowy](https://images.iberion.media/images/origin/Masaz_twarzy_322402ddea.png)
![Środki odstraszające komary, borelioza](https://images.iberion.media/images/origin/GIS_wystosowal_apel_odnosnie_stosowania_srodkow_na_komary_c6e572a310.jpg)
![dr n med. Ewa Uścińska, kardiolog, objawy zawału, zlewne poty](https://images.iberion.media/images/origin/dr_Ewa_Uscinska_kardiolog_65c94f64e1.png)
![Komu nie służą banany?](https://images.iberion.media/images/origin/bana_cfb1055f8f.jpg)
![dr Paweł Grzesiowski, szef GIS, sanepid, szczepionki](https://images.iberion.media/images/origin/dr_Pawel_Grzesiowski_szef_GIS_931aef8407.png)
![Pieniądze, ZUS, świadczenie, renta](https://images.iberion.media/images/origin/pieniadze_zus_4a4fc88575.png)
![kardiolog, kardiologia, choroby serca, lotnisko, latanie samolotem – przeciwskazania, dr n. med. Joanna Bidiuk](https://images.iberion.media/images/origin/kardiolog_samolot_0c30430109.png)
![Demencja, refluks](https://images.iberion.media/images/origin/Ten_popularny_lek_moze_zwiekszac_ryzyko_demencji_6b20333e04.jpg)
![Celine Dion](https://images.iberion.media/images/origin/Kopia_WZORY_DLA_SG_2024_07_26_T233159_059_b0fccb9d4f.jpg)
![Kot i Pies](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_1_40e6b73458.png)
![Występ Lady Gagi na Igrzyskach Olimpijskich](https://images.iberion.media/images/origin/Wystep_Lady_Gagi_na_Igrzyskach_Olimpijskich_c57c60b176.png)
![Rak szyjki macicy, rak](https://images.iberion.media/images/origin/Co_roku_z_powodu_tego_raka_umiera_1600_Polek_9631c7e88a.jpg)
![Bożena Dykiel, Mieczysław Hryniewicz](https://images.iberion.media/images/origin/Bozena_Dykiel_Mieczyslaw_Hryniewicz_f9de23f40d.jpg)
![Był sobie kot](https://images.iberion.media/images/origin/Byl_sobie_kot_d3edad37dc.jpg)
![Materiały promocyjne](https://images.iberion.media/images/origin/Kobieta_w_ogrodzie_a42c929a56.png)
![Chrome](https://images.iberion.media/images/origin/chrome_ochrona_fot_pxhere_DALL_E_897cb3f8b6.png)
![Wakacje](https://images.iberion.media/images/origin/upadek_biura_1831724a08.png)
![Celine Dion](https://images.iberion.media/images/origin/Szablony_Lelum_1200x700_88_20cfa0db40.png)
![Wulkan](https://images.iberion.media/images/origin/wulkan_turysci_pl_nowe_bd7df8b62a.jpg)
![tarcie jabłek](https://images.iberion.media/images/origin/kolacja_na_cieplo_b4401f9f16.jpg)