Te badania wykonasz na NFZ bez skierowania [LISTA]

Profilaktyka bez papierologii

Wczesne etapy nowotworów, cukrzycy czy chorób serca często przebiegają bezobjawowo. Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) finansuje badania przesiewowe, bo wyłapywanie zagrożeń, zanim rozwiną się w pełnoobjawową chorobę, skraca leczenie i obniża jego koszty.

Program „Moje Zdrowie” przenosi ten pomysł na grunt bilansu dorosłego człowieka: osoby w wieku 20–49 lat mogą korzystać z badania co pięć lat, a powyżej 49 lat – co trzy lata. Podczas wizyty pielęgniarka lub lekarz zbierze wywiad, zmierzy ciśnienie tętnicze, sprawdzi wskaźnik masy ciała, a u pacjentów po 60. roku życia przesieje pod kątem zaburzeń poznawczych. Wyniki trafiają do Indywidualnego Planu Zdrowotnego (IPZ) – dokumentu, który podpowie, jakie kolejne kroki warto podjąć.

Siedem badań, które zrobisz za darmo i bez skierowania

Poniższa lista obejmuje zarówno nowy bilans „Moje Zdrowie”, jak i programy przesiewowe działające równolegle. Upewnij się, że spełniasz kryteria wieku lub inne warunki wstępne – wtedy jedyne, czego potrzebujesz przy rejestracji, to dowód osobisty.

1. Bilans „Moje Zdrowie” – od 20 lat; pakiet podstawowy (morfologia, glukoza, lipidogram, kreatynina, TSH) plus badania rozszerzone zależne od płci i ankiety (m.in. antygen PSA, przeciwciała anty-HCV). Po badaniach otrzymujesz IPZ z zaleceniami.
    
2. Cytologia lub test na wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) – kobiety 25–64 lat - co 3 lata; test molekularny HPV wykrywa zmiany przedrakowe skuteczniej niż tradycyjna cytologia.
    
3. Mammografia piersi – kobiety 45–74 lat - co 2 lata; badanie w poradni lub mobilnym mammobusie wykrywa zmiany, których nie widać i nie czuć podczas samobadania.
    
4. Kolonoskopia przesiewowa – kobiety i mężczyźni 50–65 lat (od 40. roku życia przy znacznym obciążeniu rodzinnym); jednorazowo co 10 lat; w czasie badania można od razu usunąć polipy.
    
5. Test w kierunku HIV, kiły i HCV – pełnoletni; bezpłatnie i anonimowo w PKD, wynik zazwyczaj w 48 godzin.
    
6. Ultrasonografia aorty brzusznej – mężczyźni 65 lat wzwyż (zwłaszcza z wywiadem palenia tytoniu); jednorazowy przesiew w wybranych ośrodkach.
    
7. Niskodawkowa tomografia komputerowa (LDCT) płuc – program dla osób z wysokim ryzykiem raka płuca ma status świadczenia gwarantowanego od lipca 2025 r.; nabór placówek w toku.

Przeczytaj też: To badanie kosztuje krocie. Na NFZ zrobisz je za darmo

Jak się zapisać i kiedy pójść do lekarza?

Większość formalności załatwisz online, a reszta sprowadza się do uzgodnienia terminu z placówką.

Zweryfikuj kwalifikację – w IKP lub aplikacji mojeIKP znajdziesz zakładkę „Moje Zdrowie” i e-rejestrację na cytologię czy mammografię. Kolonoskopia, USG aorty i LDCT wymagają kontaktu z ośrodkiem z listy NFZ.

Zarezerwuj badanie – system podpowie najbliższą placówkę lub wolny termin w mammobusie; na test HIV po prostu przyjdź do PKD w godzinach pracy.

Przygotuj się zgodnie z zaleceniami – na badania krwi zazwyczaj trzeba być na czczo, a przed kolonoskopią konieczne jest oczyszczenie jelita.

Odbierz wyniki i plan dalszych kroków – IPZ z „Moje Zdrowie” lub zalecenia z programów onkologicznych zobaczysz w IKP; jeśli wynik jest niepokojący, umów wizytę u lekarza rodzinnego lub specjalisty.

Przeczytaj też: Jedno z najważniejszych badań po 50 r.ż. Na NFZ zrobisz za darmo ze znieczuleniem

Zgłoś się pilnie do lekarza, jeśli zauważysz krwawienie z przewodu pokarmowego, nagły ból w klatce piersiowej, szybką utratę masy ciała lub inne niepokojące objawy – nawet jeśli poprzednie badania wypadły prawidłowo.

Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.

Źródła:

1. Ministerstwo Zdrowia / pacjent.gov.pl – „Moje Zdrowie – już milion osób w programie” (2025)
2. Narodowy Portal Onkologiczny – „Badania profilaktyczne” (aktualizacja 2025)
3. Centrum e-Zdrowia – „Program Moje Zdrowie działa bez przeszkód” (2025)
4. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji – Rekomendacja 98/2025 w sprawie LDCT płuc