Toczeń - przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest toczeń?

W publikacjach medycznych nazywany jest skrótowo: TRU i SLE – są to skróty utworzone od nazw choroby w języku polskim i angielskim (pełna angielska nazwa choroby brzmi Systemic Lupus Erythematosus).Toczeń jest autoimmunologiczną chorobą tkanki łącznej, w przebiegu której układ odpornościowy zamiast wspierać organizm, jest skierowany przeciwko niemu. Dysfunkcja układu odpornościowego prowadzi do powstawania przewlekłego stanu zapalnego, a z kolei proces zapalny może przyczynić się do uszkodzenia: 

• mózgu,

• płuc,

• serca,

• nerek,

• stawów,

• skóry,

• komórek krwi. 

Na toczeń można zachorować w każdym wieku, nie ma ściśle sprecyzowanej grupy wiekowej, natomiast najczęściej diagnozowany jest on u osób w przedziale od 16. do 55. roku życia. Zachorowalność na TRU dotyka częściej kobiet, niż mężczyzn. Statystyki dowodzą, że na 1000 badanych osób przypada od 30 do 40 chorych na toczeń.

Toczeń jest chorobą niebezpieczną, może mieć zarówno łagodny, jak i ciężki przebieg. W tym drugim przypadku może być chorobą potencjalnie zagrażającą życiu. Co ważne, nie jest to choroba zakaźna - nie można się nią zarazić od chorego. 

Toczeń - przyczyny 

Autoagresja układu immunologicznego powoduje, że organizm nie potrafi odróżnić komórek zdrowych od tych szkodliwych,  w wyniku czego atakuje wszystkie. Nie wiadomo do końca, dlaczego się tak dzieje, nadal prowadzone są badania nad pochodzeniem tego schorzenia. 

Wśród przyczyn występowania tocznia pod uwagę bierze się:

• uwarunkowania genetyczne - jest to choroba dziedziczna,

• światło słoneczne - u osób podatnych na  promienie słoneczne może wywołać reakcje wewnętrzne lub zmiany skórne,

• czynniki hormonalne - 9 na 10 przypadków dotyczy kobiet,

• zaburzenia immunologiczne (np. obecność autoreaktywnych limfocytów T),

• stosowanie niektórych leków, takich jak interferon, hydralazyna, izoniazyd może przyczynić się do rozwoju tzw.. tocznia polekowego, 

• infekcje wywoływane przez niektóre bakterie i wirusy,

• stres,

• palenie papierosów,

• brak aktywności fizycznej,

• dietę wysokotłuszczową. 

Objawy tocznia

Objawy tocznia rumieniowatego układowego mają łagodny i nie zawsze jednakowy początek. Mogą one mieć charakter bardzo ogólny, dlatego na wczesnym etapie rozwoju choroby łatwo o mylną wstępną diagnozę.

Wśród objawów ogólnych tocznia wyszczególnia się:

• utratę masy ciała,

• powiększenie węzłów chłonnych,

• złe samopoczucie ogólne,

• stany podgorączkowe, gorączki,

• bardzo łatwe męczenie się (jest to najczęstszy symptom). 

Charakterystycznym dla tocznia jest także rumień w kształcie motyla obejmujący nos i policzki, niekiedy także pojawia się na szyi, dekolcie oraz czole.

Toczeń atakuje nerki

Toczeń daje o sobie znać poprzez dolegliwości w okolicy nerek, mogące prowadzić do przewlekłego uszkodzenia tych narządów. W efekcie konieczne mogą okazać się dializy nerek lub nawet przeszczep. Choroby nerek są kluczową przyczyną śmiertelności wśród osób cierpiących na TRU. Pierwsze objawy tocznia mogą mylnie sygnalizować dysfunkcję nerek, dlatego warto pamiętać o cyklicznym poddawaniu się badaniom i monitorowaniu stanu zdrowia. 

Toczeń atakuje płuca

Wśród chorych na toczeń występują dolegliwości bólowe w klatce piersiowej podczas wdechu. Niekiedy może dojść do zapalenia płuc, krwotoku płucnego lub nadciśnienia płucnego. Są to jednak odrębne i rzadkie przypadki. 

Toczeń atakuje układ sercowo-naczyniowy

Jego obecność ma znaczący wpływ na ryzyko rozwoju chorób serca, takich jak miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, może doprowadzić do zawału mięśnia sercowego. 

Toczeń atakuje układ nerwowy

Proces chorobowy dotyka także układu nerwowego, dając objawy takie jak: bóle głowy, obniżenie nastroju, zaburzenia poznawcze, zaburzenia lękowe, psychoza, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, drgawki. 

Toczeń atakuje układ pokarmowy

Bardzo częstym objawem tocznia jest obrzęk i owrzodzenie jamy ustnej. Chorzy zgłaszają także następujące dolegliwości: biegunka, wymioty, nudności, bóle brzucha, zgaga. 

Toczeń u kobiet w ciąży

90% chorujących na toczeń to kobiety, część z nich to kobiety ciężarne, duża grupa jest także w wieku rozrodczym. W przebiegu tej choroby może dojść do poronienia, przedwczesnego urodzenia dziecka, urodzenie martwego dziecka lub też przedwczesnej menopauzy. 

Leczenie osób chorych na toczeń

Toczeń rumieniowaty układowy jest chorobą nieuleczalną. Dostępne są metody i leki, spowalniające proces postępowania tej choroby oraz zapobiegające powikłaniom. 

Stosowanie leków ma charakter stały, dając możliwość stałego monitorowania stanu zdrowia. W przypadkach skrajnych, gdzie nasilenie choroby jest wysokie, konieczna jest hospitalizacja. 

Chorym zaleca się zmianę trybu życia, zwiększenie aktywności fizycznej, rzucenie palenia papierosów, regularny odpoczynek, unikanie ekspozycji na słońce, stosowanie na skórę filtrów UV oraz zdrowe odżywianie. 

Wczesne rozpoznanie choroby daje większe możliwości w zapobieganiu jej rozwojowi oraz złagodzeniu objawów.