Alfa-amylaza, diastaza – kiedy należy wykonać badanie? Normy amylazy we krwi

Alfa-amylaza, diastaza – co to jest amylaza?

Amylaza to enzym wytwarzany głównie przez trzustkę i ślinianki, a także przez jajniki, jądra i gruczoły mleczne. Pomaga on w trawieniu. Trzustka jest narządem położonym głęboko w jamie brzusznej, poniżej wątroby, łączy się z dwunastnicą. Uwalnia amylazę przez przewód trzustkowy do pierwszej części jelita cienkiego, gdzie pomaga w rozkładaniu wielocukrów na cukry proste.

Amylaza jest zwykle obecna we krwi i moczu w niewielkich ilościach. Gdy komórki trzustki są uszkodzone, do krwi uwalniane są zwiększone ilości amylazy. Zwiększa to również stężenie amylazy w moczu, ponieważ jest ona usuwana z krwi wraz z moczem. Podwyższony poziom amylazy może wystąpić w przypadku zapalenia trzustki lub zablokowania przewodu trzustkowego przez kamicę żółciową rzadziej przy wystąpieniu guza trzustki.

Alfa-amylaza, diastaza – na czym polega badanie?

Badanie alfa-amylazy, diastazy służy do diagnozowania i monitorowania ostrego bądź przewlekłego zapalenia trzustki, może być również pomocne w rozpoznawaniu innych schorzeń tego narządu. Najczęściej test ten wykonuje się razem z oznaczeniem poziomu lipazy – chociaż alfa-amylaza jest markerem wrażliwym na choroby trzustki, nie jest on specyficzny. Oznacza to, że podwyższony poziom amylazy może wskazywać na problem, ale przyczyna może nie być związana z trzustką. Wspólna ocena wyników obu testów pomaga zdiagnozować lub wykluczyć zapalenie trzustki i inne schorzenia. Prawidłowy poziom amylazy w surowicy krwi mieści się w przedziale 25-125 U/I (dla osób starszych norma jest nieco wyższa – 20-160 U/l).

Do wykrywania chorób trzustki można również zastosować oznaczenie poziomu amylazy w moczu. Niekiedy oznacza się też stężenie kreatyniny – obliczając stosunek amylazy do kreatyniny można dokonać oceny czynności nerek. Dysfunkcja nerek może powodować wolniejsze tempo usuwania amylazy z organizmu. Badania amylazy są czasami stosowane do monitorowania leczenia raka trzustki i po usunięciu kamieni żółciowych, które spowodowały atak pęcherzyka żółciowego. Prawidłowy poziom amylazy w moczu to 10-490 U/I.

Alfa-amylaza, diastaza – kiedy wykonuje się badanie?

Stężenie alfa-amylazy, diastazy we krwi lub w moczu wykonuje, gdy objawy mogą wskazywać na choroby trzustki. Są to m.in.:

• silny ból w nadbrzuszu, promieniujący do pleców lub nasilający się po jedzeniu,

• gorączka,

• utrata apetytu,

• nudności, wymioty,

• żółtaczka,

• przyspieszone tętno.

W ostrym zapaleniu trzustki poziom amylazy we krwi często wzrasta od 4 do 6 razy powyżej najwyższej wartości referencyjnej. Dochodzi do niego w ciągu 4-8 godzin od uszkodzenia trzustki i na ogół pozostaje podwyższony do czasu skutecznego leczenia przyczyny. Wartości amylazy powrócą do normy w ciągu kilku dni.