Niedrogie warzywo działa jak detoks. Ekspert potwierdza: to świetne wsparcie dla wątroby
Por to jeden z najtańszych bohaterów straganu, a jednocześnie warzywo, które w badaniach pokazuje zaskakująco silny wpływ ochronny na wątrobę. Czy wystarczy dodać go częściej do zupy lub sałatki, by pomóc organizmowi oczyścić się z toksyn? Sprawdzamy, co mówią naukowcy i dietetycy – oraz kiedy z porem lepiej nie przesadzać.
- Związki siarki i flawonoidy z pora zmniejszają stan zapalny oraz ilość tłuszczu w komórkach wątroby
- W badaniach na zwierzętach dodatek pora obniżał stężenie ALT i TNF-α – markerów uszkodzenia wątroby
- Ostrożność powinny zachować osoby z chorobami jelit i problemami z tarczycą
Por - stały bywalec polskiej kuchni
Por (Allium ampeloprasum var. porrum) przywędrował do Polski już w średniowieczu wraz z mnichami cysterskimi. Dziś to stały składnik włoszczyzny, ale coraz częściej trafia też na patelnię solo – w formie grillowanych plastrów czy kremowych zup.
Zielono-białe łodygi pora zawierają około 30 mg witaminy C na 100 g, a delikatniejszy niż cebula smak sprawia, że por świetnie zastępuje szczypiorek w pastach kanapkowych. Klucz do pełnego aromatu? Krótkie podsmażenie na oliwie – wtedy związki siarkowe odpowiadające za charakterystyczny zapach aktywują się i działają silniej antyoksydacyjnie.
Jak por wspiera wątrobę?
– Por dostarcza siarczków i flawonoidów, przede wszystkim kwercetyny, które hamują wytwarzanie cytokin prozapalnych oraz ograniczają odkładanie tłuszczu w hepatocytach. W praktyce oznacza to, że regularne jedzenie pora może pomóc ograniczyć stany zapalne oraz chronić wątrobę przed otłuszczeniem – wyjaśnia Marta Uler, dietetyczka.
Badanie z 2016 r. na chomikach karmionych dietą wysokotłuszczową pokazało, że dodatek ekstraktu z pora obniżał poziom trójglicerydów w wątrobie oraz zmniejszał aktywność ALT nawet o 25 proc. To sygnał, że warzywo może chronić przed niealkoholowym stłuszczeniem wątroby. Przegląd z 2023 r. wskazuje trzy główne mechanizmy:
- hamowanie stanu zapalnego – blokowanie TNF-α, COX-2 i iNOS,
- antyoksydacja – neutralizacja wolnych rodników i ochrona błon komórkowych,
- regulacja gospodarki tłuszczowej – zmniejszenie ekspresji genów odpowiedzialnych za lipogenezę.
Kto nie powinien przesadzać z porem?
– Większość z nas może spokojnie dodawać por dziennie do obiadu lub sałatki, ale istnieją wyjątki. U osób z zespołem jelita drażliwego (IBS) fruktany zawarte w porze mogą nasilać wzdęcia i ból brzucha. Świeży por jest także umiarkowanie bogaty w szczawiany, co przy skłonności do kamieni nerkowych wymaga umiaru – dodaje ekspertka.
Pacjenci z niedoczynnością tarczycy leczeni lewotyroksyną powinni zachować co najmniej godzinny odstęp między posiłkiem bogatym w warzywa z rodziny Allium a tabletką, by nie zaburzać wchłaniania hormonu. Wreszcie – alergia krzyżowa z cebulą czy czosnkiem, choć rzadka, może powodować świąd jamy ustnej po surowym porze. Gdy pojawią się takie objawy, warto skonsultować się z lekarzem.
Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.
Źródła:
- Fatoorechi, V., Rismanchi, M., & Nasrollahzadeh, J. (2016). Effects of Persian leek (Allium ampeloprasum) on plasma and liver lipids in hamsters fed a high-fat diet. Avicenna Journal of Phytomedicine.
- Huang, P., et al. (2023). Functional perspective of leeks: Active components, health benefits and mechanisms. Foods, 12(17), 3225.
- World Health Organization. (2021). Healthy diet: key facts.
