Codziennie 55 Polek dostaje diagnozę tego raka. Profilaktyka jest dostępna, ale zaniedbana
Mammografia to bezpłatne badanie, które może zdecydować o życiu lub śmierci, a jednak Polki korzystają z niego o połowę rzadziej niż mieszkanki większości państw Unii Europejskiej. Każdego dnia 55 kobiet w naszym kraju dowiaduje się, że ma raka piersi – często już w stadium wymagającym agresywnego leczenia. Dlaczego wciąż przegrywamy wyścig z czasem i czy można to odwrócić?
- Rak piersi rozpoznaje się w Polsce ponad 20 000 razy w roku, z czego 8 000 kobiet nie udaje się uratować
- Tylko 33% uprawnionych Polek zgłasza się na darmową mammografię; europejskie wytyczne uznają 70% za poziom akceptowalny
- Wczesne wykrycie daje ponad 90% szans na całkowite wyleczenie
Badanie jest bezpłatne, ale gabinety świecą pustkami
Od listopada 2023 r. każda kobieta w wieku 45–74 lat może zrobić mammografię bez skierowania i bez opłat. Na papierze wygląda to świetnie, w praktyce – korzysta tylko co trzecia z nas. Przyczyny? Brak wiedzy, strach przed wynikiem, kłopotliwy dojazd czy perspektywa długiej dalszej diagnostyki. W niektórych powiatach na mammografię zgłasza się mniej niż 20% uprawnionych kobiet.
Rzadkie badania, późne diagnozy
Im rzadziej chodzimy na mammografię, tym częściej rak piersi kończy się tragedią – choć sama zachorowalność w Polsce wcale nie odbiega od średniej unijnej. Dane liczbowe nie napawają optymizmem.
Tylko 33% Polek bierze udział w programie przesiewowym; średnia UE to 70%, a w Danii aż 83%.
Każdego dnia w Polsce przybywa 55 nowych pacjentek z diagnozą raka piersi – to około 20100 przypadków rocznie.
Śmiertelność w Polsce jest o 5 pkt proc. wyższa niż unijna średnia i spada wolniej niż na Zachodzie.
Gdzie mammografia jest rutyną, rak piersi rzadziej zabija, bo chorobę rozpoznaje się w fazie, gdy leczenie jest krótkie i mniej obciążające.
Na czym polega mammografia?
Wiele kobiet wyobraża sobie bolesny zabieg i skomplikowany sprzęt. Tymczasem procedura jest prosta i krótka.
- Przygotowanie – nie trzeba być na czczo. W dniu badania zrezygnuj z dezodorantu i balsamu w okolicy piersi, bo mogą zaciemnić obraz.
- Badanie – każdą pierś ściska się między dwoma płytami na kilka sekund. To chwilowy dyskomfort, który minimalizuje dawkę promieniowania i zwiększa dokładność.
- Wynik – dwa niezależne zespoły radiologów opisują zdjęcia. Jeśli widzą coś podejrzanego, kierują na USG, rezonans lub biopsję.
Jak często robić mammografię? Przy braku niepokojących zmian wystarczy raz na dwa lata. Kobiety z mutacjami BRCA1/2 lub innymi czynnikami ryzyka badają się częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza.
Całość badania trwa krócej niż parzenie kawy, a wykrywa guzy wielkości ziarnka grochu, długo przed tym, nim cokolwiek wyczujesz palcami.
Przeczytaj też: Taki wygląd piersi może oznaczać chorobę nowotworową. Gdy go zauważysz, wykonaj te badania!
Jak oswoić strach i po prostu to zrobić?
Zapisz termin – rejestracja on-line lub przez infolinię trwa chwilę.
Weź wsparcie – umów się z przyjaciółką czy siostrą; łatwiej pokonać opór w duecie.
Sprawdź mammobus – mobilne punkty przyjeżdżają pod urząd gminy, rynek czy centrum handlowe.
Nie czekaj, jeśli zauważysz niepokojące sygnały: guzek, wciągnięcie skóry lub brodawki, krwawy wyciek, nagłą asymetrię. W takiej sytuacji zamiast programu przesiewowego wybierz natychmiastową wizytę u onkologa lub chirurga piersi.
Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.
Źródła:
- Medycyna Praktyczna / Onkofundacja Alivia, „Polki wykonują mammografię dwa razy rzadziej niż średnia UE”, 7 października 2025 r.
- MP.pl, „Mammografia – przygotowanie do badania, przebieg, kiedy robić, kto bez skierowania”, dostęp 2025-10-07.
- Medexpress, „Rak piersi w Polsce diagnozowany za późno. Polki badają się rzadziej niż Europejki”, 1 października 2025 r.
- Eurostat News, „Breast cancer screening rates across the EU”, 3 listopada 2023 r., dostęp 2025-10-07 – oficjalne dane statystyczne UE.
- Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej, „Wczesne wykrycie ratuje życie – ABC profilaktyki i leczenia raka piersi”, 6 października 2025 r.
