Jak leczyć uchyłki jelita grubego? My Polacy, często zapominamy o absolutnej podstawie
Uchyłki jelita grubego są jedną z najczęstszych chorób układu pokarmowego w populacjach zachodnich, a liczba zachorowań wzrasta wraz z wiekiem pacjentów. “Aż w 80% przypadków uchyłki przebiegają bezobjawowo, natomiast u części osób mogą prowadzić do powikłań zagrażających życiu, więc jak najbardziej, w niektórych przypadkach są groźne dla zdrowia.” - powiedział lek. Jacek Kowerzanow. Jak wygląda leczenie uchyłków? Artykuł powstał na podstawie rozmowy ze specjalistą gastroenterologiem, lek. med. Jackiem Kowerzanow.
Co to są uchyłki jelita grubego?
„Przyjmuje się, że około 60% osób powyżej 60. roku życia będzie miało uchyłki. Dotyczy to głównie krajów rozwiniętych i związane jest bardzo ściśle z dietą.” - powiedział lek. Jacek Kowerzanow.
Uchyłek to niewielkie, workowate uwypuklenie ściany jelita. W zależności od tego, która część ściany uległa uwypukleniu, uchyłki dzielimy na dwie grupy. „Wyróżniamy uchyłki rzekome, kiedy uwypukleniu ulega błona śluzowa i podśluzowa, bądź prawdziwe, gdy uwypukleniu ulega cała ściana jelita grubego. Różnica polega na tym, że uchyłki rzekome występują częściej i głównie lokalizują się po lewej stronie jelita grubego, a prawdziwe pojawiają się rzadziej i wówczas znajdują się po prawej stronie.” - powiedział lek. Jacek Kowerzanow.
Choroba uchyłkowa jelita grubego zaliczana jest do chorób cywilizacyjnych i związana jest głównie ze stylem życia. Czynniki ryzyka choroby uchyłkowej jelita grubego to między innymi: dieta bogata w tłuszcze zwierzęce i czerwone mięso, mała podaż błonnika w diecie, alkohol, papierosy, otyłość, siedzący tryb życia. „Uważa się, że dieta jest najważniejszym czynnikiem ryzyka, innymi są otyłość, a także niska aktywność fizyczna.” - powiedział lek. Jacek Kowerzanow.
Spektrum choroby uchyłkowej jelita grubego obejmuje uchyłkowatość bezobjawową, objawową niepowikłaną chorobę uchyłkową oraz zapalenie i jego powikłania wczesne i późne.
Uchyłkowatość bezobjawowa i objawowa niepowikłana choroba uchyłkowa - leczenie
W większości przypadków uchyłki jelita grubego przebiegają bezobjawowo, natomiast część pacjentów ma objawy brzuszne. „Głównym objawem jest ból, który lokalizuje się najczęściej w lewym dolnym kwadrancie i może towarzyszyć mu wzdęcie, a także zaburzenia rytmu wypróżnienia, takie jak zaparcie bądź biegunka.” - powiedział lek. Jacek Kowerzanow.
Bezobjawowa postać choroby uchyłkowej jelita grubego nie wymaga leczenia, a głównym zaleceniem jest modyfikacja stylu życia, zwłaszcza zmiana nawyków żywieniowych. W przypadku występowania objawów bez powikłań należy przede wszystkim przejść na dietę lekkostrawną z dużą ilością błonnika rozpuszczalnego, a w razie potrzeby włączyć farmakoterapię. „Bezobjawowe uchyłki jelita grubego nie wymagają leczenia, natomiast objawowe czyli tak zwana niepowikłana objawowa choroba uchyłkowa, wymaga głównie zaleceń dietetycznych, co oznacza dietę bogatą w błonnik rozpuszczalny, a także stosowania okresowo leków rozkurczowych bądź przeciwbólowych. Część lekarzy nadal stosuje cykliczną terapię antybiotykiem nie wchłaniającym się w jelicie grubym.” - powiedział lek. Jacek Kowerzanow.
Wysokie spożycie błonnika przez pacjentów z uchyłkami jelita grubego zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań, w tym zapalenia uchyłków. Zalecany jest zwłaszcza błonnik rozpuszczalny, który znajduje się w takich produktach, jak między innymi: płatki owsiane, kasza jęczmienna, jabłka, pomarańcze, buraki.
Uchyłkowatość bezobjawowa i objawowa niepowikłana choroba uchyłkowa – główne zalecenia:
- zwiększona ilość błonnika rozpuszczalnego w diecie
- odpowiednie nawadnianie organizmu
- redukcja nadmiernej masy ciała
- ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i alkoholu
- unikanie palenia papierosów
- zwiększenie aktywności fizycznej
Zapalenie uchyłków jelita grubego - leczenie
W sytuacji, kiedy zamyka się światło uchyłka, zazwyczaj poprzez masę stolca bądź kamienie kałowe, dochodzi do zapalenia. „Zalegająca treść prowadzi do namnażania się flory jelitowej, czyli bakterii, które zaczynają produkować coraz więcej toksyn i gazów. Dochodzi do miejscowego niedokrwienia i aktywowany jest stan zapalny.” - powiedział lek. Jacek Kowerzanow.
Zapalenie uchyłków objawia się silnym bólem, najczęściej w lewym dole biodrowym z towarzyszącymi ogólnymi objawami zapalenia, takimi jak: gorączka, nudności, osłabienie, tachykardia. „W badaniach laboratoryjnych występują podwyższone wartości wykładników stanu zapalnego, na przykład wartości CRP bądź leukocytoza w morfologii krwi. W badaniach obrazowych odnotowuje się m.in. pogrubienie ściany jelita w okolicy zapalenia.” - powiedział lek. Jacek Kowerzanow. Kiedy do wymienionych objawów dołączą się objawy ograniczonego lub rozlanego zapalenia otrzewnej, mówimy o zapaleniu ciężkim.
Metodę leczenia dobiera się w zależności od nasilenia zapalenia. W łagodnym przebiegu pacjent zazwyczaj jest leczony ambulatoryjne. „W przypadku łagodnego przebiegu, u osoby młodej, w dobrym stanie ogólnym, która nie jest obciążona chorobami przewlekłymi, zapalenie uchyłków można leczyć ambulatoryjne, czyli pozaszpitalnie. Stosowana jest dieta płynna, leki rozkurczowe, także przeciwbólowe. Należy pamiętać o unikaniu leków z grupy przeciwzapalnych i przeciwbólowych czyli NLPZ-tów, ponieważ mogą wtórnie prowadzić do krwawienia bądź perforacji uchyłka.” - powiedział lek. Jacek Kowerzanow.
W ciężkim przebiegu pacjent wymaga leczenia w warunkach szpitalnych. Jeśli dojdzie do powikłań, zwłaszcza jeśli mamy do czynienia ze stanem zagrożenia życia, wskazany jest zabieg operacyjny. „Jeżeli przebieg jest ciężki, mamy do czynienia z osobą starszą, obciążoną wieloma chorobami przewlekłymi, jak na przykład cukrzyca, choroba nerek, marskość wątroby, u kobiet w ciąży lub osób będących w trakcie stosowania immunosupresji, leczenie powinno odbywać się w warunkach szpitalnych. W tych przypadkach rozważana jest antybiotykoterapia. W przypadku powikłań choroby uchyłkowej, w szczególności w stanach zagrożenia życia, może być wskazane leczenie operacyjne.
