L4 na wypalenie zawodowe? Sprawdź, czy Ci się należy

Wypalenie zawodowe – czym jest i jak się je diagnozuje?

Światowa Organizacja Zdrowia zakwalifikowała wypalenie zawodowe w ICD-11 (kod QD85) jako syndrom wynikający z przewlekłego stresu związanego z pracą, ale nie uznała go za jednostkę chorobową. W Polsce wciąż obowiązuje klasyfikacja ICD-10, dlatego lekarz nie wpisze w dokumentacji rozpoznania „wypalenie zawodowe”. Najczęściej stosuje kody F43 (reakcja na ciężki stres, zaburzenia adaptacyjne) lub F32/F33 (epizod depresyjny), jeśli objawy mają charakter kliniczny.

Liczba zwolnień związanych z problemami psychicznymi systematycznie rośnie. W 2024 roku wystawiono ponad 1,6 mln zwolnień z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania, co przełożyło się na 30,3 mln dni nieobecności w pracy.

Zwolnienie lekarskie z powodu wypalenia. Co mówią przepisy?

Choć wypalenie zawodowe nie figuruje w klasyfikacji chorób jako odrębna jednostka, lekarz rodzinny lub psychiatra może wystawić e-ZLA, jeśli uzna, że kontynuacja pracy zagraża zdrowiu pacjenta. Zwolnienie działa na takich samych zasadach jak każde inne: przysługuje maksymalnie przez 182 dni w ciągu roku chorobowego i uprawnia do 80% wynagrodzenia. Po tym czasie możliwe jest ubieganie się o świadczenie rehabilitacyjne, które przedłuża okres ochronny nawet o kolejny rok.

Psychoterapeutka Milena Grela-Parandyk z Helping Hand mówi w rozmowie z Pacjentami:
– Wypalenie zawodowe to prawdziwa zmora. Pacjenci przychodzą do gabinetu i mówią, że są zmęczeni, a nie chodzi o to, że mieli ciężki tydzień, tylko że nie są w stanie odzyskać energii. Wypalenie zawodowe jest wynikiem tego nieustannego "doganiania” zachodu, wzmożonej intensywności pracy i nadmiaru obowiązków. Często kończy się to na zwolnieniu lekarskim, ponieważ wypalenie przeradza się w depresję lub lęki, co jest już medycznym powodem do zwolnienia.

Statystyki potwierdzają te obserwacje. Według danych ZUS, w 2024 roku najczęstszą przyczyną L4 wystawianych przez psychiatrów były właśnie wypalenie i stres adaptacyjny, wyprzedzając epizody depresyjne. Czytaj także: 10 objawów zaburzeń lękowych. Jeśli je masz, odwiedź lekarza

Objawy wypalenia. Kiedy iść do lekarza?

Jeśli od dłuższego czasu:

• budzisz się z poczuciem wyczerpania,
• masz trudności z koncentracją,
• cierpisz na zaburzenia snu,
• jesteś drażliwy

 – to sygnały, że warto skonsultować się z lekarzem. 

Wizyta u psychiatry nie wymaga skierowania, a zwolnienie może zostać wystawione nawet wstecznie, jeśli uzasadniają to objawy i dokumentacja medyczna. W przypadku zwolnienia z oznaczeniem „chory może chodzić”, możliwe są spacery, wizyty u terapeuty, a nawet krótki wyjazd – jednak dłuższą zmianę miejsca pobytu warto zgłosić pracodawcy i ZUS-owi.

Leczenie i powrót do równowagi

Zwolnienie lekarskie to dopiero początek. W jego trakcie warto rozpocząć psychoterapię, konsultacje psychiatryczne lub coachingowe, wprowadzić zdrowe nawyki snu i wyznaczyć granice w pracy. Jeśli po sześciu miesiącach nie nastąpi poprawa, można złożyć wniosek o świadczenie rehabilitacyjne.

Nie należy obawiać się stygmatyzacji – pracodawca widzi w systemie wyłącznie PESEL i długość zwolnienia, bez szczegółowych informacji o diagnozie czy specjaliście. ZUS ma prawo skontrolować zasadność L4, ale jego lekarz ocenia, czy zwolnienie sprzyja procesowi leczenia, a nie to, czy pacjent leży w łóżku. Czytaj także: Z czym przychodzimy na kozetkę? Psychoterapeutka o problemach psychicznych Polaków