Niepokojący raport NIK. Coraz gorszy dostęp do leczenia
Najwyższa Izba Kontroli sporządziła raport z kontroli centrali i trzech wojewódzkich oddziałów NFZ. Wnioski z raportu sporządzonego za lata 2021–2024 są niepokojące: sytuacja finansowa funduszu jest zła, co przekłada się na dostęp pacjentów do świadczeń.
- Sytuacja finansowa NFZ jest krytyczna – koszty rosną szybciej niż wpływy, a inflacja niweluje pozorny wzrost przychodów
- Dodatkowe obciążenia systemowe – NFZ przejął finansowanie zadań wcześniej pokrywanych z budżetu państwa, co dodatkowo pogorszyło jego kondycję
- Dostęp do leczenia się pogarsza – średni czas oczekiwania na świadczenia znacznie wzrósł, a różnice między regionami się pogłębiają
- Brakuje świadczeń w wielu miejscach kraju – tzw. białe plamy nie są właściwie monitorowane ani analizowane przez NFZ
Sytuacja finansowa Narodowego Funduszu Zdrowia
Według ustaleń Najwyższej Izby Kontroli sytuacja finansowa NFZ jest zła, a koszty wciąż rosną szybciej niż wpływy. Teoretyczny wzrost przychodów na poziomie 8,3% skutecznie niweluje inflacja, w związku z czym w praktyce wpływy do funduszu zmalały. Jednocześnie koszty ogółem wzrosły o ponad 30%.
W analizowanym okresie wpływy z tytułu składek nie pokrywały kosztów świadczonych usług – mimo rosnącego obciążenia płatników. Ulgi systemowi nie przyniósł też finansowy zastrzyk w postaci obligacji Skarbu Państwa, które Fundusz zbył poniżej ich wartości.
Dodatkowe koszty obciążają system
Istotnym obciążeniem dla NFZ okazały się dodatkowe koszty, które łącznie wyniosły ponad 113 mld zł – w tym przede wszystkim koszty corocznego wzrostu wynagrodzeń personelu medycznego (ponad 90 mld zł). NIK zauważa, że tak wysoka dynamika wzrostu odbije się negatywnie na finansach Funduszu i uniemożliwi mu zabezpieczenie dostępu do świadczeń dla pacjentów.
Co jeszcze obciąża finansowo Fundusz Zdrowia? Możemy mówić o kilku obszarach, których finansowanie przeniesiono z budżetu państwa właśnie na kasę NFZ, w tym:
• ratownictwo medyczne,
• świadczenia wysokospecjalistyczne,
• leki: dla dzieci i seniorów, kobiet w ciąży i połogu oraz w ramach wybranych programów polityki zdrowotnej,
• preparaty do szczepień obowiązkowych.
W latach 2023-2024 prawie 20 mld zł NFZ przeznaczył na składki dla niektórych grup ubezpieczonych, które wcześniej pokrywano z budżetu państwa.
Przeczytaj też: Dziś rozstrzygną się losy podwyżek medyków. Minister zdrowia Izabela Leszczyna: “Ustawa wymaga poprawy”
Pieniądze uciekają, kolejki się wydłużają
Według NIK wzrósł średni czas oczekiwania na diagnozę i rozpoczęcie terapii; w przypadkach stabilnych wydłużył się o 67%, a w pilnych – o 37,5%. Jednocześnie pogłębiły się dysproporcje w tym zakresie między poszczególnymi województwami. Jak to wygląda w praktyce?
Za przykład niech posłużą przychodnie endokrynologiczne. W przypadkach stabilnych pacjenci czekają najkrócej, bo tylko 65 dni w woj. lubelskim, a najdłużej – 318 dni w woj. opolskim. Najkrótsza kolejka dla takich pacjentów była w woj. świętokrzyskim (2467 osób), a najdłuższa w woj. śląskim (18003 osoby).
Nieco krócej czekają pacjenci wymagający pilnej opieki, jednak i tu sytuacja nie wygląda najlepiej. W zachodniopomorskim tacy pacjenci muszą czekać aż 154 dni, a w woj. mazowieckim czeka już 4467 takich osób. Przeczytaj też: Rekordowo długie kolejki do specjalisty. Gdzie pacjenci muszą czekać najdłużej?
„Białe plamy” na mapie świadczeń
Jak zauważyli kontrolerzy NIK, w wielu miejscach w kraju wciąż występują tzw. białe plamy, czyli miejsca, w których nie zabezpieczono dostępu do świadczeń zgodnie z ich planem zakupu. Prezes NFZ nie zbierał i nie analizował informacji na temat takich obszarów, co zdaniem NIK świadczy o nienależytym monitorowaniu realizacji planów.
Ministerstwo Zdrowia twierdzi, że występowanie białych plam to wynik braku podmiotów, które spełniają warunki realizacji świadczeń lub brakiem ich zainteresowania zawarciem umowy z Funduszem. NFZ ma określić i wskazać obszary, na których nie udało się zabezpieczyć świadczeń. Przeczytaj też: Są wyniki kontroli NIK. Polskie szpitale niebezpieczne dla pacjentów
Źródło:
NIK
