Rak jelita grubego - u kogo rokowania są najgorsze? Chodzi o jeden czynnik
canva.com
Rak jelita grubego jest drugim (po raku płuca) najczęściej występującym nowotworem złośliwym w naszym kraju i jedną z najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych. Potrafi latami nie dawać żadnych objawów, co znacząco wpływa na jego wykrywalność i skuteczność leczenia.
„Przyjmujemy, że w Polsce nowych zachorowań jest około 17 -18 tysięcy, natomiast zgonów z powodu raka jelita grubego mamy około 12 tysięcy” - powiedział gastroenterolog lek. Jacek Kowerzanow. Jaka grupa pacjentów ma szczególnie złe rokowania?
Mutacja BRAF a rokowania pacjenta z rakiem jelita grubego
Najgorsze rokowania dotyczą pacjentów z mutacją BRAF. Występuje ona u około 8-12% chorych na raka jelita grubego. Ten typ nowotworu cechuje się bardzo agresywnym przebiegiem i niezwykle dynamicznym procesem chorobowym.
Mutacje w BRAF dotyczą nie tylko raka jelita grubego, ale także innych nowotworów, m.in. czerniaka czy raka brodawkowatego tarczycy. U około 50% chorych na czerniaka wykrywana jest obecność mutacji BRAF.
Mutacja BRAF bardzo silnie stymuluje komórki nowotworowe do namnażania się i inwazji. W efekcie, w bardzo krótkim czasie choroba gwałtownie się rozwija, dając odległe przerzuty.
Mutacja wpływa też na oporność nowotworu na działanie leków oraz na dynamicznie postępujący nawrót choroby po terapii.
Gruczolaki – to na ich bazie rozwija się rak jelita grubego. Gastroenterolog tłumaczy, czym są Rak jelita grubego – gdzie najczęściej powstają przerzuty i jak powstają?
Na czym polega mutacja BRAF?
Mutacja BRAF to zmiana w genie kodującym białko kinazy BRAF. Białko to jest enzymem biorącym udział w przekazywaniu sygnału do wzrostu i podziału komórki.
Prawidłowa kinaza BRAF reaguje tylko na zewnętrzny sygnał, przez co cały proces wzrostu i podziału jest ściśle kontrolowany. Mutacja BRAF powoduje, że komórki produkują nieprawidłowe białko, którego funkcja jest zaburzona. Skutkuje to niekontrolowanym i niepohamowanym podziałem i wzrostem komórek nowotworowych.
Rola diagnostyki molekularnej w leczeniu raka jelita grubego
Aby wykryć mutację BRAF, stosuje się badanie molekularne tkanki nowotworowej pobranej z guza lub przerzutu. Badanie to powinno być wykonane przed wdrożeniem leczenia, aby dobrać skuteczną terapię celowaną, która hamuje nieprawidłowe białko powstałe w wyniku mutacji.
Diagnostyka molekularna jest niezbędnym elementem skutecznej terapii u pacjentów z zaawansowanym, przerzutowym rakiem jelita grubego. Badając próbkę tkanki nowotworowej pod kątem obecności różnych mutacji genowych lub białkowych (mi.n. mutacji BRAF, RAS, PI3KCA, HER2, MET) można dobrać odpowiednią terapię celowaną, która będzie hamować aktywność nieprawidłowych białek i ograniczy wzrost guza. Dzięki temu pacjent będzie miał większe szanse na wyleczenie i przeżycie.
Powiązane
Rak jądra. Niewiedza młodych mężczyzn a potrzeba edukacji zdrowotnej
Kolejne oblicze raka piersi: HER2-low
Rusza kolejna edycja kampanii "ProstaTaHistoria"
„Przychodzi facet do lekarza potwierdzić zdrowie…”. Jak postępować w przypadku nowotworu jądra i prostaty?
Subtelny objaw raka prostaty. Mężczyźni mogą sądzić, że chodzi o stres
Ile seriali medycznych rozpoznasz po jednym kadrze? 10/10 będą mieli prawdziwi znawcy [QUIZ]
Rak jelita grubego - przyczyny, objawy, profilaktyka, leczenie. Ekspert tłumaczy
rak jelita
Rak jelita grubego to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących w naszej populacji. Ponadto stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych. Jakie są przyczyny raka jelita grubego? Jak długo rozwija się rak jelita grubego? Gdzie daje przerzuty? Jak objawia się rak jelita grubego? Jak wykryć raka jelita grubego? Na te i inne pytania odpowiada gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. Jaka jest zachorowalność na raka jelita grubego w Polsce i na świecie? Rak jelita grubego to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących w naszej populacji. Ponadto stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych. Przyjmujemy, że w Polsce nowych zachorowań jest około 17 -18 tysięcy, natomiast zgonów z powodu raka jelita grubego mamy około 12 tysięcy. Na świecie jest to liczba około miliona rocznych nowych zachorowań i około pół miliona zgonów każdego roku. Nowotwór ten wykrywany jest zazwyczaj u osób w siódmej i ósmej dekadzie życia. Niepokojące jest jednak to, że w ostatnich latach odnotowuje się coraz większą ilość zachorowań u osób młodych, poniżej czterdziestego roku życia. Jakie są przyczyny raka jelita grubego? Mamy czynniki genetyczne, płeć oraz czynniki środowiskowe. W 90% mówimy o tzw. raku sporadycznym, czyli nie związanym rodzinnie. Nowotwory występujące rodzinnie stanowią 10% raka jelita grubego. Rak sporadyczny w większości przypadków powstaje na bazie gruczolaków, czyli zmian polipowatych w jelicie grubym. Mówimy wtedy o czynnikach genetycznych, gdyż na bazie polipa dochodzi do mutacji genetycznych, które prowadzą do rozwoju raka jelita grubego. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest płeć męska. Mówimy także o tzw. czynnikach środowiskowych, czyli tych, na które mamy duży wpływ. W głównej mierze zalicza się do nich dieta bogata w tłuszcze zwierzęce i czerwone mięso oraz uboga w błonnik. Nieprawidłowa dieta, a także niska aktywność fizyczna prowadzą do otyłości, która także przyczynia się do rozwoju raka jelita grubego. Należy także wspomnieć o takich czynnikach ryzyka jak palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu. Jak długo rozwija się rak jelita grubego? Tak jak wspomniałem, większość nowotworów jelita grubego rozwija się na bazie gruczolaków, czyli zmian polipowatych. Od powstania polipa do zadziałania mutacji i rozwoju w kierunku raka jelita grubego mija 10 lat. Nowotwór rozwija się więc skrycie i powoli. Jak objawia się rak jelita grubego? Gdzie boli rak jelita grubego? Rak rozwija się skrycie. W postaci wczesnej jest skąpoobjawowy bądź wręcz bezobjawowy. Nam tym etapie ciężko więc go „wyłapać”. W fazie zaawansowanej pojawiają się objawy ogólne , takie jak m.in. spadek masy ciała czy ogólne osłabienie. Poza tym w zależności od tego, w którym miejscu jelita rak się umiejscawia, obserwujemy różne objawy. W przypadku, kiedy rozwija się w prawej części jelita grubego, najczęściej pojawią się bóle brzucha, które są niespecyficzne i niecharakterystyczne. Nie jesteśmy też w stanie wychwycić wizualnie krwawienia z przewodu pokarmowego. Może objawiać się ono narastającą niedokrwistością. Najczęściej pacjenci zgłaszają ból brzucha o różnym umiejscowieniu, nie tylko po prawej stronie. Należy pamiętać, że objawem alarmowym są bóle, które wybudzają nas w nocy. Jeżeli chodzi o lewą część jelita grubego, tutaj częściej występują krwawienia jawne, czyli takie, które pacjent może zauważyć podczas wypróżniania. Poza tym mamy do czynienia z zaburzeniami rytmu wypróżnienia. W postaciach bardziej zaawansowanych może dojść do niedrożności, która wskazuje na to, że nowotwór objął cały obwód jelita grubego. Postać raka jelita grubego, która umiejscawia się w odbytnicy, czyli na końcu jelita, najczęściej objawia się jawnymi krwawieniami. Mogą także występować zaburzenia rytmu wypróżnienia oraz stolce ołówkowate. W fazie zaawansowanej pacjent może wyczuć masę guza przy odbycie. Jakie są rokowania raka jelita grubego? Czy kiedy pojawiają się objawy, nowotwór jest już w zaawansowanym stadium? W większości przypadków niestety tak jest. Jeśli chodzi o wykrywalność raka jelita grubego w Polsce, mamy jeszcze dużo do zrobienia. W 80% przypadków, diagnozowany jest w postaci zaawansowanej i to rzutuje na tak zwaną medianę 5-letniego przeżycia. W chorobach nowotworowych zawsze określamy, ile % osób przeżyje kolejne 5 lat od momentu rozpoznania i wdrożenia leczenia. W naszym kraju mediana ta wynosi 30 – 40%, przy czym w krajach zachodnich to 60 – 70%. W Polsce jest coraz lepiej, aczkolwiek w dalszym ciągu jesteśmy gdzieś na końcu Europy. Dzieje się tak dlatego, że wciąż większość przypadków wykrywanych jest w stadium zaawansowanym. Jak wykryć raka jelita grubego? Podstawą diagnostyki jest badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli kolonoskopia, które pozwala nam zwizualizować i zlokalizować umiejscowienie raka. Jeśli podczas badania stwierdzimy zmiany chorobowe, pobieramy wycinki do badania histopatologicznego, będącego podstawą szczegółowego rozpoznania choroby nowotworowej. W diagnostyce coraz szerzej wykorzystywane są też testy immunochemiczne na obecność krwi utajonej w kale. Jeśli chodzi o badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny jamy brzusznej) służą głównie do zakresu określenia zaawansowania choroby, bądź też do zlokalizowania przerzutów. Gdzie daje przerzuty rak jelita grubego? O przerzutach mówimy w zależności od stadium i lokalizacji nowotworu. Rak jelita grubego lubi dawać przerzuty poprzez przerastanie ściany jelita grubego i naciekanie sąsiadujących narządów. Drugą drogą tworzenia przerzutów jest tzw. droga krwionośna. Tutaj rak najczęściej daje przerzuty w wątrobie ze względu na uczynienie jelita grubego. Może także powodować przerzuty w płucach i w ośrodkowym układzie nerwowym. Trzecią drogą jest droga naczyń chłonnych. Tutaj mówimy o przerzutach wregionalnych bądź odległych węzłochłonnych. Jak leczyć raka jelita grubego? Bazą i podstawą leczenia w dalszym ciągu jest chirurgia. Jeśli znajdziemy ognisko raka jelita grubego, kwalifikujemy pacjenta do zabiegu chirurgicznego, czyli do resekcji zmiany nowotworowej wraz z daną częścią jelita grubego. W postaciach zaawansowanych z przerzutami stosujemy także chemioterapię. W ostatnim czasie bardzo rozwinęła się immunoterapia, czyli stosowanie specyficznych przeciwciał monoklonalnych. W raku odbytnicy duże zastosowanie ma radioterapia. Tutaj należałoby nadmienić, że w ostatnich latach bardzo rozwinęła się i w dalszym ciągu rozwija się tzw. endoskopia zabiegowa. W postaciach wczesnych, które dotyczą głównie błony śluzowej jelita grubego, możemy zastosować m.in. zabieg ESD, czyli endoskopową dyssekcję podśluzówkową. Dzięki niej możemy usunąć wczesne zmiany bez potrzeby operacji chirurgicznej. Jak zapobiegać rakowi jelita grubego? Podstawą profilaktyki jest zdrowy tryb życia, czyli aktywność fizyczna, prawidłowa dieta i unikanie używek. W Polsce mieliśmy bardzo dobry program profilaktyczny, jednak został przerwany ze względu na niską zgłaszalność (w ostatnich latach poniżej 20%). Ku naszemu zadowoleniu program rusza na nowo! Obejmuje profilaktyczną kolonoskopię, którą powinniśmy wykonywać od 50 do 80 roku życia w okresach regularności, w zależności od tego, co widzimy w badaniu. Jeśli nie ma nic niepokojącego, kolonoskopię powtarzamy co 10 lat. Oprócz tego w krajach zachodnich wykonuje się także coroczny test na krew utajoną. U nas także powinno to zostać wprowadzone. W obciążeniach rodzinnych granica wykonywania kolonoskopii jest przesunięta na 40 - 45 rok życia. W niektórych zespołach genetycznych wykonujemy kolonoskopię już od 20 roku życia. Badania przeprowadzone w ostatnich latach wykazują, że u 30% osób w wieku 40 - 45 lat, które poddają się profilaktycznym kolonoskopiom, wykrywane są jakieś zmiany nowotworowe. W związku z tym coraz więcej krajów skłania się ku temu, by u osób nieobciążonych rodzinnie tę granicę wieku z 50 roku życia przesunąć niżej. Coraz częściej mówi się także o tym, aby medianę wykonywania kolonoskopii skrócić z 10 do 5 lat. Ja jako lekarz, jako Polak apeluję do Państwa, żeby zgłaszać się do programu. W krajach skandynawskich udział w badaniach profilaktycznych raka jelita grubego wynosi około 60-70%. Większość osób obawia się bólu podczas kolonoskopii, więc dla uspokojenia chciałbym dodać, że jest możliwość odbywania tego badania w znieczuleniu bądź w sedacji. Kolonoskopię możemy zrobić prywatnie, jednak coraz więcej badań dostępnych jest w publicznej ochronie zdrowie. Myślę, że granica wieku powinna zostać przesunięta i należałoby rozpocząć profilaktyczną kolonoskopię w wieku 40 – 45 lat. Nie bójmy się tego badania! Nie ma nic lepszego w medycynie niż profilaktyka. Tutaj mamy narzędzie, które nie tylko wykrywa zmiany wczesne czy zaawansowane, ale jednocześnie pozwala nam na usunięcie polipów czy zmian nowotworowych. Głównie chodzi o to, żebyśmy usuwali zmiany nowotworowe i nie pozwalali na to, aby doprowadziły do rozwoju raka jelita grubego. Pamiętajmy, że w momencie pojawienia się objawów jest już bardzo późno.Z Joanną Kamińską rozmawiał gastroenterolog lek. med. Jacek Kowerzanow, wykształcony i doświadczony specjalista chorób wewnętrznych oraz gastroenterologii. Specjalizuje się w samodzielnym wykonywaniu badań diagnostycznych i zabiegowych z zakresu endoskopii. Swoje kwalifikacje podnosił podczas wieloletniej praktyki zarówno w szpitalach, jak i poradniach prywatnych (Medicover, Luxmed). Był uczestnikiem licznych kongresów międzynarodowych i krajowych z zakresu gastroenterologii i chorób wewnętrznych. Posiada Certyfikat ukończenia kursu z Zaawansowanych Technik Badań i Zabiegów Endoskopowych oraz Certyfikat w Dziedzinie Ochrony Radiologicznej Pacjenta. Ukończył kurs ECPW w Brukseli, a także podstawowy kurs USG jamy brzusznej Roztoczańskiej Szkoły Ultrasonografii. Ponadto odbył staż z Medycyny Tropikalnej w Madonna University w Nigerii.
Czytaj dalej
Jesienne wirusy już się zbliżają – co nam zagraża? Jak się przygotować?
Biorąc pod uwagę obecną sytuację epidemiologiczną w Polsce, trudno wskazać porę roku, w której nie odnotowano by nowych zachorowań spowodowanych przez wirusy. Jednak jesień to wciąż sezon, o którym możemy powiedzieć, że był i jest wyjątkowo niebezpieczny. W tym roku prawdopodobnie czekają nas kolejne infekcje spowodowane nie tylko przez koronawirusa ale i wirusy RSV i grypy. Nie jesteśmy jednak bezbronni. Jak się przygotować na jesienne infekcje?
Czytaj dalej
Najnowsze
AI wykryje cukrzycę 10 lat przed rozwojem choroby. „Ta innowacja może być przełomowa”
Po tym poznasz tętniaka aorty brzusznej. Objaw może być mylący
Będzie nowy lek na odchudzanie. Ma działać jak Ozempic, ale nie powodować skutków ubocznych
Zdziwisz się, jakie mogą być skutki picia kawy na pusty żołądek
Po tym poznasz, że zbliża się migrena. Warto znać początkowe objawy
Zatoki lubią ciepło, więc załóż czapkę! To uchronić cię może od przewlekłego zapalenia zatok
Zdaniem ekspertów: jak wcześnie wykryć i skutecznie leczyć raka jąder
W Polsce ok. 60 proc. osób zmaga się z podwyższonym poziomem cholesterolu
Chorzy na serce powinni jeść je kilogramami. To zapomniane mięso bije na głowę wszystkie inne
Polecane
Liberalizacja zwolnień lekarskich. Będzie można pracować na L4?
Poseł uderza w honorowych krwiodawców. MZ zajęło stanowisko ws. dni wolnych za oddanie krwi
Ta szynka jest szkodliwa. Nigdy jej nie kupuj
Tani i doskonały sposób na kaszel. W dodatku składniki każdy ma w domu
Przyznano 6 mln złotych odszkodowań medycznych. Ile przysługuje za błąd lekarzy?
O tych chorobach mówią nam nasze stopy. Fizjoterapeutka: Bardzo wiele możemy z nich wyczytać
ZUS zwiększa kontrole L4. Od stycznia wchodzą ważne zmiany
Życie z ADHD nie jest łatwe. Zwłaszcza gdy się jest już dorosłym człowiekiem
Zaledwie 14-dniowe zwolnienie z pracy w ramach L4. Czy rząd będzie przeciwdziałać nadużyciom?
Popularne
W tym roku zamiast karpia usmażę tę rybę. Jest zdrowa, tania i prawie nie ma ości
Pożegnanie Jadwigi Barańskiej. Na mszy pojawiło się symboliczne zdjęcie
W samolocie wybuchła panika. Bagaż stanął w płomieniach, ogień się rozprzestrzeniał
Podsyp doniczki z bratkami. Obsypią się kwiatami
"Akademia magii". Pełna humoru i niezwykłych przygód animowana opowieść o wielkich marzeniach
Jakie akcesoria dla kota powinny znaleźć się w każdym domu?
Dodatkowe 330 zł dla emerytów co miesiąc. ZUS wypłaca dodatek do emerytury
PKO BP wydał pilny komunikat do klientów. "Możesz stracić pieniądze"
Karolina Gorczyca po raz pierwszy pokazała córkę. 13-letnia Marysia jest kopią mamy
Jasiek Solejuk z "Rancza" jest nie do poznania. Ma już 26 lat i TYM się zajmuje
Mięso rozmrozisz w 20 minut. Trik na wagę złota
Dodatkowe 330 zł dla emerytów co miesiąc. ZUS wypłaca dodatek do emerytury
