Wirus RSV coraz częściej atakuje seniorów. Eksperci ostrzegają przed powikłaniami

Fala zakażeń wśród osób starszych

RSV to wirus układu oddechowego, który rozprzestrzenia się drogą kropelkową i przez kontakt z powierzchniami skażonymi wydzieliną z dróg oddechowych. Najczęściej objawia się gorączką, kaszlem, katarem i osłabieniem, ale u osób po 65. roku życia częściej niż u młodszych prowadzi do zapalenia oskrzeli czy płuc oraz do zaostrzenia chorób współistniejących. 

W ostatnich miesiącach obserwujemy wyraźny wzrost liczby potwierdzonych infekcji, co wskazuje na zmianę dynamiki sezonowych zachorowań. W Polsce w ostatnich miesiącach 2025 roku potwierdzono aż 91 653 zakażenia RSV. Skala jest większa nie tylko w liczbach bezwzględnych, ale także w porównaniu rok do roku, co ma znaczenie dla planowania opieki i profilaktyki w populacji seniorów. To ponad 140 proc. więcej niż w analogicznym okresie 2024 (37 810 przypadków). Wzrost ten może wynikać z większej wykrywalności, powrotu sezonowości po latach zaburzeń oraz naturalnej podatności osób starszych, ale bez względu na przyczynę konsekwencje dla systemu ochrony zdrowia są podobne: więcej wizyt, więcej hospitalizacji i większe obciążenie oddziałów chorób płuc i interny. 

Dla pacjentów z chorobami przewlekłymi nawet łagodny początek infekcji może szybko przerodzić się w duszność, konieczność tlenoterapii lub leczenia wspomagającego. Warto więc rozumieć nie tylko statystyki, ale przede wszystkim mechanizmy, które sprawiają, że RSV jest groźniejszy dla seniorów niż dla młodszych dorosłych.

Dlaczego przebieg bywa cięższy u seniorów

U osób starszych układ odpornościowy reaguje wolniej i mniej skutecznie, co sprzyja rozprzestrzenianiu się wirusa w dolnych drogach oddechowych. Dodatkowo częściej występują choroby przewlekłe, takie jak POChP, astma, niewydolność serca czy cukrzyca, które zwiększają ryzyko powikłań i wydłużają rekonwalescencję. Zakażenie RSV może destabilizować stan ogólny pacjenta, a także prowadzić do wtórnych infekcji bakteryjnych, co wymaga uważnego monitorowania objawów i szybkiej konsultacji lekarskiej w razie pogorszenia. 

W praktyce klinicznej zwraca się uwagę na charakterystyczne nasilenie takich objawów jak:

• kaszel,
• świszczący oddech, 
• spadek tolerancji wysiłku, 
• uczucie ucisku w klatce piersiowej. 

Te objawy często mylone są z zaostrzeniem znanej już choroby przewlekłej, co może opóźniać rozpoznanie zakażenia i wdrożenie właściwego postępowania. Wskazaniem do pilnej oceny są objawy niewydolności oddechowej, sinica, narastająca duszność czy dezorientacja, zwłaszcza u osób przyjmujących leki moczopędne lub mających ograniczoną rezerwę krążeniowo-oddechową. Jak podkreślają lekarze zajmujący się pacjentami z chorobami przewlekłymi, nawet pozornie łagodny epizod infekcyjny może uruchomić kaskadę problemów zdrowotnych.

Konsekwencje kliniczne i powikłania zdrowotne

Ciężki przebieg RSV u seniorów przekłada się na wyższe ryzyko hospitalizacji oraz na dłuższy powrót do sprawności po przebytej infekcji. Pogorszenie funkcji oddechowej może utrzymywać się tygodniami, a u części pacjentów wymaga rehabilitacji oddechowej lub modyfikacji leczenia chorób współistniejących. Szczególnie niebezpieczne są powikłania typu zapalenie płuc, ostre zaostrzenie POChP, zaostrzenie niewydolności serca czy odwodnienie prowadzące do zaburzeń elektrolitowych. 

Hospitalizacja, choć często konieczna, niesie dodatkowe ryzyka, w tym osłabienie, spadek mobilności i podatność na zakażenia szpitalne. Dlatego tak istotne jest wczesne rozpoznawanie pogorszenia i adekwatne wsparcie domowe, zanim dojdzie do konieczności leczenia w oddziale. W analizach klinicznych zwraca się uwagę, że konsekwencje RSV nie kończą się w dniu wypisu ze szpitala; część pacjentów doświadcza długotrwałego osłabienia i powrotu do zdrowia trwającego wiele miesięcy. 

Śmiertelność wśród hospitalizowanych seniorów z RSV sięga 5–6 proc.; do roku po ciężkim zakażeniu umiera nawet 25 proc. Te liczby porządkują dyskusję o tym, komu i kiedy oferować profilaktykę, a także jak planować opiekę po wypisie, w tym kontrole, wsparcie rehabilitacyjne i obserwację możliwych nawrotów dolegliwości.

Profilaktyka i decyzje, które ułatwiają ochronę

Skuteczna profilaktyka RSV u seniorów opiera się na kilku działaniach: 

• szczepieniach, 
• ograniczaniu ekspozycji,
• wczesnym rozpoznawaniu objawów. 

W praktyce codziennej znaczenie mają proste kroki: częste mycie rąk, wietrzenie pomieszczeń, unikanie bliskiego kontaktu z osobami przeziębionymi oraz stosowanie masek w zatłoczonych przestrzeniach w okresach wzmożonej transmisji. Kluczową rolę odgrywają też sezonowe konsultacje lekarskie, podczas których można ocenić aktualny stan zdrowia, dostosować leczenie chorób przewlekłych i zaplanować profilaktykę. 

W ostatnim czasie wprowadzono rozwiązanie, które może poprawić dostępność ochrony dla najbardziej narażonych. Od 1 października osoby 65+ mogą bezpłatnie szczepić się przeciw RSV. Dla wielu seniorów i ich opiekunów to konkretna zachęta, by nie zwlekać z decyzją, zwłaszcza u osób z chorobami płuc i układu krążenia.