Zwiększa ryzyko raka prostaty. Wielu mężczyzn sięga po to zbyt często

Rak prostaty - cichy zabójca mężczyzn

Gruczoł krokowy, zwany też sterczem lub prostatą, to niewielki narząd męskiego układu rozrodczego, który z wiekiem naturalnie się powiększa, co prowadzi do łagodnego przerostu (BPH). Rak prostaty jest złośliwym nowotworem, który zazwyczaj rozwija się powoli i jest najczęściej diagnozowanym nowotworem u mężczyzn. W Polsce jest on drugą, po raku płuca, przyczyną zgonów z powodu nowotworów u mężczyzn (wg. raportów onkologicznych z 2024 r.). Czynniki ryzyka są dobrze znane – to przede wszystkim wiek (rzadko dotyka mężczyzn przed 50. rokiem życia), historia rodzinna oraz pochodzenie etniczne.

Coraz więcej uwagi poświęca się jednak modyfikowalnym czynnikom stylu życia, takim jak dieta, aktywność fizyczna, palenie tytoniu oraz, w kontekście najnowszych ustaleń, alkohol. Choć świadomość wpływu alkoholu na nowotwory układu pokarmowego czy piersi jest wysoka, jego potencjalny związek z chorobą gruczołu krokowego wciąż budzi wątpliwości i wymaga rzetelnego wyjaśnienia.

Przeczytaj też: Ten rak to podstępny zabójca mężczyzn. Często pierwsze objawy dają dopiero przerzuty

Znaczenie ma nie tylko samo picie

Kwestia wpływu spożycia alkoholu na rozwój raka prostaty przez lata budziła kontrowersje, a wyniki badań były niejednoznaczne. Ostatnie analizy, oparte na dużych kohortach pacjentów, rzucają jednak nowe światło na ten związek, wskazując, że znaczenie ma nie tylko samo picie, ale przede wszystkim ilość i częstotliwość spożywanego alkoholu.

Wnioski z badań systematycznych i metaanaliz, takich jak te opublikowane m.in. w „BMC Cancer” (2018 r.), wskazują na szczególnie niepokojący trend w grupie osób pijących regularnie i w dużych ilościach:

• Wzrost ryzyka dla agresywnej formy: Mężczyźni, którzy spożywają 4 lub więcej drinków dziennie (czyli powyżej 60 g czystego etanolu) przez co najmniej 5 dni w tygodniu, mogą być dwukrotnie bardziej narażeni na rozwój agresywnego raka prostaty w porównaniu do tych, którzy nie piją tak często.
   
• Ryzyko przy umiarkowanym piciu: Nawet umiarkowane spożycie – jedno do dwóch piw dziennie (czyli około 25 g czystego alkoholu) – może zwiększać ogólne ryzyko wystąpienia raka prostaty nawet o 25%, jak sugerują niektóre badania obserwacyjne.
   
• Alkohol a leczenie: Niezależnie od ryzyka pierwotnego, eksperci onkologiczni i urolodzy zalecają całkowitą abstynencję dla pacjentów, u których zdiagnozowano już raka prostaty, zwłaszcza w trakcie aktywnego leczenia (wg zaleceń PTU). Alkohol nie tylko osłabia organizm wyniszczony terapią (np. chemioterapią), ale też może nasilać dolegliwości ze strony gruczołu krokowego (np. częstsze parcie na mocz).

Mechanizm, poprzez który alkohol może wpływać na gruczoł krokowy, jest złożony i wiąże się m.in. ze zwiększeniem stresu oksydacyjnego oraz zmianami w poziomie hormonów. Aldehyd octowy, toksyczny metabolit etanolu, jest substancją rakotwórczą, która może uszkadzać DNA komórek.

Przeczytaj też: Telechirurgia: Pacjent w Warszawie, lekarz w Belgii. Jak operacje na odległość zmieniają medycynę?

Dążenie do abstynencji, może wpłynąć korzystnie nie tylko na prostatę

Ograniczenie alkoholu staje się zatem jednym z modyfikowalnych elementów profilaktyki raka prostaty, obok utrzymania zdrowej masy ciała i regularnej aktywności fizycznej. W świetle danych naukowych najważniejszym przesłaniem jest to, że ilość ma znaczenie. Redukcja spożycia, a w przypadku ryzykownego picia – dążenie do abstynencji, może wpłynąć korzystnie nie tylko na prostatę, ale na ogólne ryzyko nowotworowe.

To możesz zrobić bezpiecznie:

• Staraj się nie przekraczać limitów niskiego ryzyka (np. wg. zaleceń WHO, które od 2023 r. podkreślają, że nie ma bezpiecznej dawki; a jeśli picie jest nieuniknione, należy dążyć do minimalizacji ryzyka).
   
• Kontroluj wagę, ogranicz tłuszcze zwierzęce i włącz do diety więcej warzyw i owoców.
   
• Nie zapominaj o badaniach: Najważniejsza pozostaje profilaktyka pierwotna i wtórna. Mężczyźni po 50. roku życia (lub wcześniej, jeśli są w grupie ryzyka) powinni regularnie konsultować się z lekarzem i rozważyć badanie poziomu swoistego antygenu sterczowego (PSA) – zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Urologicznego.

Kiedy skonsultować się z lekarzem?

Jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy ze strony układu moczowego, niezbędna jest pilna konsultacja urologiczna. Mogą one świadczyć zarówno o łagodnym przeroście prostaty, jak i o nowotworze:

• Trudności z oddawaniem moczu, słaby strumień, konieczność parcia, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.
• Częste oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy (nokturia).
• Ból lub pieczenie podczas oddawania moczu.
• Krew w moczu (krwiomocz) lub w nasieniu.
• Uporczywy ból w okolicy miednicy, dolnej części pleców lub bioder.

Te objawy wymagają natychmiastowej uwagi medycznej.

Źródła:

1. Raporty i opracowania Krajowego Rejestru Nowotworów / Polskie Towarzystwo Onkologiczne (przykładowo, dane z ostatniego dostępnego rocznika, np. z 2024 r. na podstawie danych z lat ubiegłych).
2. Metaanaliza Związku Picia Alkoholu z Ryzykiem Raka Prostaty. Przeglądy systematyczne i metaanalizy publikowane w czasopismach naukowych, np. BMC Cancer, British Journal of Cancer, lub przeglądy Cochrane. 
3. Oficjalne wytyczne PTU dotyczące diagnostyki i profilaktyki raka prostaty.
4. Oświadczenia i wytyczne WHO dotyczące bezpiecznego poziomu spożycia alkoholu i jego wpływu na zdrowie onkologiczne (np. stanowisko WHO z 2023 r.).

Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.