Borderline nazywane jest zaburzeniem osobowości naszych czasów. Skąd się bierze? Psychiatra tłumaczy
Osobowość borderline określa się mianem osobowości naszych czasów. Choruje na nią ok. 1-3% populacji. Jej objawami są m.in. nadmiar uczuć negatywnych i lęk przed odrzuceniem lub rozczarowaniem. Co jednak powoduje, że taka osobowość powstaje? Traumatyczne doświadczenia? A może geny? Artykuł powstał na podstawie rozmowy ze specjalistą psychiatrą Adamem Bełdą.
Mechanizmy powstawania borderline
Osobowość borderline jest zaburzeniem objawiającym się m.in.: skłonnościami do ryzyka, nadużywaniem substancji psychoaktywnych i działaniami autoagresywnymi. Termin ten pojawił się w literaturze psychiatrycznej pod koniec lat trzydziestych, lecz przyczyny powstania borderline nie zostały wciąż w pełni poznane.
- Obecne podejście do większości zaburzeń psychicznych pokazuje, że przyczyny są trudne do jednoznacznego wskazania. Zazwyczaj są to choroby lub zaburzenia o etiologii wieloczynnikowej, co oznacza, że istnieje bazowa ludzka podatność na stres – powiedział w rozmowie z Pacjentami psychiatra Adam Bełda.
Uznaje się, że zaburzenie to powodują:
- śmierć bliskich,
- stres pourazowy (PTSD),
- nieprzepracowane kryzysy rozwojowe.
Na powstawanie osobowości z pogranicza (inna nazwa borderline) mogą wpływać także geny.
- Niektórzy ludzie mają predyspozycje do pewnych zaburzeń. Ktoś może posiadać geny predysponujące do zaburzeń osobowości, jednak przez całe życie ich nie wykształcić, do momentu pojawienia się konkretnego czynnika – powiedział psychiatra Adam Bełda.
Innym znaczącym czynnikiem mogącym powodować rozwój borderline są traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa.
- Można mówić o bardzo istotnych, poważnych nadużyciach w dzieciństwie, które prowadzą do powstania zaburzenia osobowości typu borderline. Badania i doświadczenie kliniczne pokazują, że często są to osoby, które były odrzucone przez rodziców, czasem w aktywny sposób. Oznacza to, że rodzice byli agresywni, dochodziło do przemocy psychicznej, fizycznej lub emocjonalnej – powiedział psychiatra Adam Bełda.
Zaburzenie osobowości typu borderline może rozwinąć się również u osób wychowanych w zdrowych rodzinach.
- Gdy człowiek rodzi się w kraju, w którym trwa wojna, niebezpieczeństwo zaburzenia osobowości jest duże, nawet gdy posiada najlepszych rodziców na świecie – podkreślił psychiatra Adam Bełda.
Borderline bywa skutkiem stresu rozwojowego
Osoby mające geny predysponujące do zaburzeń osobowości mogą je wykształcić w momencie, gdy przydarzy im się sytuacja lub sytuacje stresowe. Wspomniane geny najczęściej uaktywniają się jako reakcja na stres rozwojowy we wczesnym etapie życia. Takimi doświadczenia są np:
- brak akceptacji ze strony rodziny i rówieśników,
- niewłaściwa opieka rodzicielska,
- porzucenie,
- nadużycia seksualne,
- niski status materialny,
- niedocenienie,
- wysokie wymagania ze strony rodziny przy jednoczesnym braku wsparcia emocjonalnego.
Doświadczenia tego rodzaju zmieniają u dziecka sposób postrzegania rzeczywistości. Ich skutkiem są zniekształcenia dotyczące różnych płaszczyzn funkcjonowania. Jednak diagnozowanie zaburzeń wśród osób, które nie ukończyły 18. roku życia, jest kwestią sporną.
- Nie powinno się rozpoznawać zaburzeń osobowości przed 18. rokiem życia, takie jest bieżące postępowanie. Coraz więcej osób twierdzi jednak, że warto byłoby obserwować wcześniej, czy osobowość kształtuje się w określonym kierunku – powiedział psychiatra Adam Bełda.
Jak rozmawiać z osobą mającą borderline?
Przebywanie z osobą z borderline bywa stresujące i wyjątkowo nieprzyjemne. Istnieje jednak kilka strategii, które są pomocne w dystansowaniu się od zachowań chorego.
1) Świadome oddychanie – wolne oddychanie sprawia, że łatwiej się zdystansować względem zachowania osoby z borderline i nie dać wyprowadzić z równowagi.
2) Trzymanie się faktów – w sytuacji konfliktowej należy wyraźnie wyróżnić, co jest faktem a co opinią lub odczuciem.
3) Bycie uważnym na swój nastrój – w sytuacji gdy odczuwa się bezsilność, zmęczenie a nawet głód, warto odłożyć rozmowę z osobą z borderline na moment, w którym samopoczucie będzie lepsze.
4) Wyznaczanie granic – podczas nieprzyjemnej rozmowy z osobą z borderline należy jasno i konkretnie wyznaczyć granice i w razie potrzeby powiedzieć stanowcze “nie”.
Zobacz podcasty Pacjenci.pl na YouTube:
Przeczytaj też:
Zaburzenie osobowości typu borderline - objawy, przyczyny, leczenie. Ekspert tłumaczy (pacjenci.pl)
Po tych cechach poznasz osobę z zaburzeniami borderline. Ekspert tłumaczy (pacjenci.pl)
Farmakologiczne leczenie zaburzeń osobowości – czy to bezpieczne? (pacjenci.pl)
