Owrzodzenia żylne goleni dotyczą około 1% populacji oraz stanowią istotny problem kliniczny, który wymaga kompleksowego podejścia. Co należy wiedzieć o owrzodzeniu goleni? Czy istnieje możliwość wsparcia żywieniowego w przypadku wystąpienia tej dolegliwości?
Podstawowe zagadnienia dotyczące owrzodzenia żylnego goleni
Owrzodzenie żylne goleni definiowane jest jako ubytek pełnej grubości skóry, najczęściej w okolicy kostek, który nie ma tendencji do samoistnego gojenia. Przyczyną owrzodzenia goleni jest przewlekła niewydolność żylna, która może wynikać z zakrzepicy żył głębokich lub obecności żylaków. W wyniku niewydolności naczyń żylnych może dochodzić do uszkodzeń, co w konsekwencji powoduje nieprawidłowy przepływ krwi. Może powodować to zastój krwi oraz obrzęki – czego skutkiem jest zwiększona podatność skóry na drobne uszkodzenia (zadrapania oraz pęknięcia), co z kolei może stanowić początek postępującego owrzodzenia goleni.
Leczenie owrzodzenia żylnego goleni
Przywrócenie prawidłowego przepływu krwi powinno stanowić podstawę leczenie owrzodzeń żylnych. W przypadku owrzodzenia należy również zadbać o odpowiednią pielęgnację rany: dobór właściwego opatrunku, zapobieganie infekcji, regularną zmianę opatrunku oraz dbanie o sterylne warunki podczas jego zakładania. Wśród metod zapewniających usprawniony odpływ krwi wyróżnia się:
unoszenie nóg powyżej poziomu serca,
ćwiczenia mobilizujące pracę mięśni nóg – codzienne spacery mogą usprawnić przepływ krwi żylnej,
terapię uciskową – stosowanie opatrunków z bandaża, pończoch lub podkolanówek uciskowych pozwala na zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz przyspiesza proces gojenia owrzodzeń.
Do stosowanych metod leczenia zalicza się również dobór odpowiednich leków.
Sposób postępowania należy skonsultować ze specjalistą leczenia ran, który oceni stan pacjenta i dobierze odpowiednią terapię.
W niektórych przypadkach stosuję się też leczenie chirurgiczne. Gdy dochodzi do martwicy tkanek, należy je usunąć, aby oczyścić ranę (zmniejszyć ryzyko zakażenia) oraz zwiększyć szanse na wytworzenie nowego naskórka. Jeśli wcześniejsze metody leczenia są nieskuteczne, stosuje się:
zabiegi polegające na zamknięciu nieprawidłowych odcinków żył (stosowane jako wsparcie innych metod),
zabiegi mające na celu usprawnienie przepływu krwi,
chirurgiczne usuwanie żylaków oraz operowanie odcinków żył, w których odpływ krwi jest niewystarczający.
Żywienie pacjenta odgrywa jedną z kluczowych ról w procesie gojenia ran i może wpłynąć na czas rekonwalescencji. Podczas powstawania owrzodzenia dochodzi do pogorszenia stanu skóry, dlatego ważne jest, aby dieta podczas gojenia ran była pełnowartościowa (zawierająca wszystkie niezbędne składniki odżywcze) i wzbogacona o składniki pokarmowe, które przyspieszą proces regeneracji tkanek oraz poprawią kondycję skóry. Komponując prawidłowo zbilansowaną dietę przy leczeniu owrzodzeń goleni, należy uwzględnić:
Zapotrzebowanie kaloryczne. W trakcie owrzodzenia goleni może ono wzrastać o około 40%, czyli do 30-35 kcal/kg m.c, a w niektórych przypadkach nawet jeszcze więcej. Pacjenci, u których występują trudno gojące rany, mogą również wykazywać cechy niedożywienia lub być w grupie ryzyka wystąpienia niedożywienia w przyszłości. Dlatego też jednym z podejmowanych kroków podczas wsparcia pacjenta w chorobie powinno być zapewnienie diety o odpowiedniej kaloryczności oraz zawartości pełnowartościowego białka.
Tłuszcze. Kolejny ważny składnik pokarmowy to tłuszcze, które stanowią dodatkowe źródło energii. Co więcej, ułatwią wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, w tym witamin A i E, które są silnymi antyoksydantami, pozytywnie wpływającymi na stan organizmu.
Pełnowartościowe białko. Odpowiednia podaż białka jest kluczowa w procesie gojenia ran, pełni nie tylko funkcje budulcowe, ale także regulacyjne, przyczynia się m.in. do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Zapotrzebowanie na białko podczas występującego owrzodzenia goleni może wzrastać nawet dwukrotnie (w porównaniu do podstawowego zapotrzebowania). Niedostateczna podaż białka może również zwiększać ryzyko powstawania obrzęków.
Nawodnienie organizmu. Jest to czynnik niezbędny do zachowania odpowiedniego napięcia skóry oraz przepływu krwi przez komórki.
Ważny składnik podczas procesu gojenia ran, uczestniczy we wszystkich trzech fazach gojenia. Bierze udział w procesie zwalczania drobnoustrojów, które mogły przedostać się do rany, wspiera tworzenie się nowych tkanek, a także umożliwia produkcję kolagenu – istotnego budulca skóry.
Witamina A. Silny antyoksydant, korzystnie wpływa na regenerację tkanek oraz wykazuje działanie przeciwzapalne.
Witamina C. Przeciwutleniacz, który odgrywa ważną rolę w odbudowie kolagenu oraz działa na układ odpornościowy. Dodatkowo jej podaż zmniejsza ryzyko rozejścia się rany i przyspiesza jej gojenie.
Ważny składnik mineralny odgrywających kluczową rolę w procesie leczenia, bierze udział w wielu procesach zachodzących w całym organizmie. Niedobór tego składnika wpływa negatywnie na wszystkie fazy gojenia oraz zwiększa ryzyko infekcji.
Chorzy z owrzodzeniem żylnym golenia są narażeni na rozwój niedoborów pokarmowych i niedożywienia, m.in. ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze.
Gdy modyfikacje sposobu żywienia nie przynoszą rezultatów, zastosowanie mają doustne preparaty odżywcze, które uzupełniają dietę w energię i składniki odżywcze, wspierając tym samym osiągnięcie prawidłowego stanu odżywienia. Nutridrink Skin Repair to doustny preparat odżywczy, określany jako żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, do stosowania pod nadzorem lekarza lub dietetyka. Preparat przeznaczony jest do postępowania dietetycznego w przypadku odleżyn i innych trudno gojących się ran, w tym również w przypadku owrzodzenia goleni.
Czym charakteryzuje się preparat i dlaczego może stanowić skuteczne wsparcie żywieniowe podczas gojenia ran?
Jest to produkt wysokoenergetyczny o wysokiej zawartości białka.
Posiada niski indeks glikemiczny, co jest istotne zwłaszcza w przypadku współwystępowania cukrzycy.
Preparat zawiera argininę, cynk oraz przeciwutleniacze, które są niezbędnymi składnikami podczas procesu gojenia ran.
Nutridrink Skin Repair posiada formę płynną oraz małą objętość, co ułatwia spożycie. Występuje w trzech smakach: waniliowym, czekoladowym i truskawkowym, dzięki czemu może stanowić dodatkowy, odżywczy składnik deserów czy koktajli.
Jest to produkt przebadany klinicznie.
Podsumowując
Owrzodzenia goleni należą do trudno gojących ran, dlatego należy się skupić na podejściu interdyscyplinarnym, które powinno uwzględniać nie tylko leczenie, ale również aktywność fizyczną, odpowiednią pielęgnację rany oraz niezbędne w tym procesie wsparcie żywieniowe.
Źródła:
Jawień A., Szewczyk M.T., Kaszuba A.,Gaciong Z., Krasiński Z., Wroński J., Grzela T., Koblik T., Wytyczne Grupy Ekspertów w sprawie gojenia owrzodzeń żylnych goleni, Leczenie Ran 2011;8(3):59–80
Krasowski G., Leczenie odleżyn i ran przewlekłych, Warszawa 2018
Artykuł zewnętrzny