Koniec z uciążliwą „komisją”: Nowe zasady orzekania o niepełnosprawności od października 2025 r.
Od października 2025 roku część osób ubiegających się o orzeczenie o niepełnosprawności może uniknąć osobistego stawiennictwa przed zespołem orzekającym. Celem zmian wprowadzonych w ramach nowelizacji przepisów jest przede wszystkim skrócenie kolejek i odciążenie pacjentów przewlekle chorych oraz osób starszych, których stan zdrowia jest już stabilny i dobrze udokumentowany. Zmiany te mają znacząco usprawnić procedurę i uczynić ją bardziej przyjazną dla wnioskodawców.
- Orzeczenie o niepełnosprawności może zostać wydane wyłącznie na podstawie dokumentacji medycznej w przypadku stabilnego stanu zdrowia.
- Uproszczona procedura dotyczy głównie osób starszych, przewlekle chorych i z trwałymi schorzeniami, u których stan zdrowia nie rokuje poprawy.
- Nowe zasady nie oznaczają likwidacji badania; w przypadku wątpliwości lub niekompletnej dokumentacji zespół orzekający wciąż ma prawo wezwać na komisję.
Dlaczego zmiany były konieczne?
Orzeczenie o niepełnosprawności jest w Polsce kluczowym dokumentem, uprawniającym do korzystania z szeregu form wsparcia, takich jak zasiłki, ulgi podatkowe, wsparcie w zatrudnieniu czy dostęp do świadczeń rehabilitacyjnych. Do tej pory, aby je uzyskać, w niemal każdym przypadku konieczne było osobiste stawiennictwo przed Powiatowym Zespołem do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (PZON) lub Wojewódzkim Zespołem (WZON). Bywało to wyjątkowo uciążliwe i stresujące, zwłaszcza dla osób z poważnymi problemami z poruszaniem się, seniorów, a także dla dzieci i ich opiekunów. Przeczytaj: Pobyt rodzica w DPS – czy zawsze trzeba za to płacić?
Mimo że przepisy teoretycznie dopuszczały wydanie orzeczenia bez badania w przypadku schorzeń o jednoznacznie określonym przebiegu i braku rokowań poprawy (Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 2003 r.), w praktyce rozwiązanie to stosowano marginalnie. Nowelizacja przepisów, obowiązująca od października 2025 roku, ma sprawić, że to uproszczenie stanie się standardową procedurą administracyjną, a nie wyjątkiem. Dotyczy to szczególnie tych przypadków, w których zebrana dokumentacja jest kompletna, aktualna i jednoznacznie określa stopień funkcjonalnych ograniczeń.
Orzeczenie na podstawie dokumentów
Zmiany w systemie orzekania to krok w kierunku większej elastyczności i humanizacji procedur. Zgodnie z nowymi regulacjami, Powiatowy Zespół Orzekający ma możliwość odstąpienia od osobistego badania wnioskodawcy, jeśli spełnione są kluczowe warunki. To ważna zmiana, która skraca czas oczekiwania na orzeczenie i redukuje biurokrację.
W jakich przypadkach zespół orzekający może wydać orzeczenie wyłącznie na podstawie dokumentów medycznych?
- Dokumentacja kompletna i aktualna: Zaświadczenia lekarskie i wyniki badań muszą być spójne i nie starsze niż 12 miesięcy, jasno potwierdzając stan zdrowia.
- Stan zdrowia stabilny: Wnioskodawca choruje przewlekle, a jego stan nie uległ pogorszeniu od czasu wydania poprzedniego orzeczenia lub choroba ma przebieg jednorodny i nierokujący poprawy.
- Jednoznaczne orzeczenie: Z dołączonych dokumentów wynika jasno, jaki stopień niepełnosprawności i jakie wskazania do ulg i uprawnień należy ustalić.
Celem nadrzędnym pozostaje rzetelna ocena ograniczeń funkcjonalnych, ale nowe zasady pozwalają na skupienie uwagi komisji na tych przypadkach, które faktycznie wymagają specjalistycznego badania, np. z powodu dynamicznie zmieniającego się stanu zdrowia lub niekompletnej dokumentacji.
Praktyczne wskazówki dla pacjenta
Uproszczenie procedury jest dużym ułatwieniem dla pacjentów, ale kluczowe jest, aby wiedzieć, jak prawidłowo się przygotować. Choć osobiste stawiennictwo może zostać pominięte, jakość i kompletność dokumentacji medycznej stają się jeszcze ważniejsze. Przeczytaj: Szkolenie chirurga robotycznego: Dlaczego symulator jest ważniejszy niż sala operacyjna?
Jak zwiększyć szanse na orzeczenie bez komisji?
- Zbierz aktualną dokumentację: Upewnij się, że masz najnowsze wyniki badań, konsultacje lekarskie i zaświadczenia (nie starsze niż 12 miesięcy, jeśli to możliwe).
- Poproś lekarza o szczegółowe zaświadczenie: Zaświadczenie lekarskie musi jasno opisywać Twoje ograniczenia funkcjonalne, a nie tylko same diagnozy (np. trudności w samoobsłudze, poruszaniu się, komunikacji).
- Dołącz kopie poprzednich orzeczeń: Pokaż ciągłość leczenia i stabilność (lub progresję) schorzenia.
Pamiętaj, że nawet jeśli Twój stan wydaje się stabilny, zespół orzekający ma zawsze prawo do wezwania Cię na badanie w razie jakichkolwiek wątpliwości. Zmiany te są wprowadzone po to, by ograniczyć formalności dla tych, u których jest to w pełni bezpieczne i uzasadnione stanem zdrowia, a nie po to, by całkowicie zlikwidować osobisty kontakt z lekarzem orzecznikiem. W przypadku pogorszenia stanu zdrowia, pojawienia się nowych objawów lub wątpliwości co do dalszego postępowania, zawsze skonsultuj się z lekarzem prowadzącym – nie czekaj na termin komisji.
Źródło: Pacjenci.pl, infor.pl, gov.pl
