Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS). Lekarz mówi jasno, czy choroba nasila się jesienią i zimą
Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) jest jedną z popularniejszych chorób skórnych. Objawy choroby najczęściej występują w okolicach skóry głowy, twarzy czy mostka. Przebieg choroby może nasilać się w czasie intensywnego stresu czy podczas chłodniejszych pór roku. Wszelkie mity o ŁZS rozwiewa w wywiadzie z nami dermatolog dr hab. med. Julia Nowowiejska z Kliniki Dermatologii i Wenerologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Łojotokowe zapalenie skóry jest również jedną z najczęstszych chorób skórnych. Statystyki są różne, jednak większość wskazuje, iż z łojotokowym zapaleniem skóry może zmagać się 1 – 5 % populacji ogólnej. Najbardziej narażone są osoby, które borykają się z problemem obniżonej odporności. Co ciekawe, ŁZS występuje nieco częściej u mężczyzn, aniżeli u kobiet. Łojotokowe zapalenie skóry może również być obecne u niemowląt czy u dzieci.
Czym dokładnie jest łojotokowe zapalenie skóry i jak możemy je rozpoznać?
- Jest to przewlekła i nawrotowa zapalna choroba skóry. Rozpoznanie stawia dermatolog, przede wszystkim na podstawie obrazu klinicznego. Jedynie w wątpliwych przypadkach można dodatkowo wykonać biopsję skóry, co jednak nie zdarza się często.
Klinicznie ŁZS zajmuje charakterystyczne lokalizacje – skórę owłosioną głowę, brwi, fałdy nosowo-wargowe, przewodu słuchowe zewnętrzne i małżowiny uszne oraz okolicę mostka. Zmiany skórne to wykwity rumieniowe pokryte żółtą łuską – wyjaśnia dr hab. med. Julia Nowowiejska.
Pacjenci często zastanawiają się, co stoi za pojawieniem się zmian powstałych w wyniku ŁZS. Czy łojotokowe zapalenie skóry może być dziedziczne, czy jednak za rozwój odpowiadają tylko czynniki zewnętrzne?
- Patogeneza jest złożona. Tak, istnieje podłoże genetyczne, choć mało poznane, to zidentyfikowano geny związane z odpowiedzią immunologiczną i różnicowaniem się naskórka, które mogą zwiększać podatność na zachorowanie. Predysponowana jest także płeć męska. Ponadto znaczenie ma oczywiście zwiększone wydzielanie łoju – stąd charakterystyczna lokalizacja zmian w okolicach łojotokowych – a skład łoju u takich pacjentów jest inny niż u osób zdrowych. Ponadto grzyby – drożdżaki – Malassezia furfur, które każdy z nas fizjologicznie posiada, rozkładają lipidy zawarte w łoju, co prowadzi do uwolnienia wolnych kwasów tłuszczowych, które to z kolei wyzwalają stan zapalny. Obserwuje się także zaburzenia mikrobiomu bakteryjnego. Co ważne, bardziej nasilone zmiany obserwujemy u osób z obniżoną odpornością, a sama choroba jest wskazaniem do badania w kierunku zakażenia HIV.
Niekiedy na pierwszy rzut oka zmiany skórne mogą wyglądać bardzo podobnie. Jednak ŁZS może przypominać inne popularne jednostki chorobowe. Jakie są różnice między łojotokowym zapaleniem skóry a innymi chorobami skóry, takimi jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry?
- Istotnie, te choroby należy uwzględnić w diagnostyce różnicowej ŁZS. U osób dorosłych, gdy łuszczyca lokalizuje się w obrębie skóry owłosionej głowy rzeczywiście może przypominać ŁZS. Jest jednak kilka różnic klinicznych, przede wszystkim zmiany w ŁZS podążają za linią owłosienia, a w łuszczycy wykraczają poza nią i nie odpowiadają jej przebiegowi. Łuski w łuszczycy są raczej białe i trudne do usunięcia, podczas gdy w ŁZS raczej żółte i łatwiejsze do usunięcia. Ponadto zasadnicze znaczenie ma trichoskopia, czyli oglądanie skóry owłosionej głowy pod powiększeniem- tam widać istotne różnice w kolorze łuski oraz morfologii naczyń krwionośnych, co pozwala nam odróżnić jedną chorobę od drugiej. Należy jednak pamiętać, że istnieje sebopsoriasis, kiedy ŁZS i łuszczycy nakładają się na siebie – podkreśla dr hab. med. Julia Nowowiejska.
To typowe objawy zapalenia wyrostka. Lekarz apeluje: Gdy się pojawią, biegiem na SOR Kobieta w ciąży i karmiąca piersią nie może zachorować na raka piersi? Badania mówią co innego!ŁZS a AZS
- Łojotokowe zapalenie skóry różnicujemy głównie z atopowym zapaleniem skóry (AZS), zwłąszcza u niemowląt. U małych dzieci ŁZS zwykle rozpoczyna się w pierwszych tygodniach życia (czyli wcześniej niż AZS), a jego najczęstszą manifestacją jest tzw. ciemieniucha. Jednakże zmiany mogą być bardziej rozległe i zajmować okolicę pieluszkową (której AZS zwykle nie zajmuje), fałdy skóry, a nawet twarz. W przypadku AZS obserwujemy nasilony świąd skóry. Uważa się, że ŁZS często poprzedza rozwój AZS - podkreśla dermatolog.
Jak najczęściej wygląda leczenie łojotokowego zapalenia skóry? Dlaczego wizyty u lekarza dermatologa są tak istotne? Niestety, ale wiele osób szuka pomocy wyłącznie w Internecie. Czasami zdarza się, iż domowe sposoby mogą jedynie pogorszyć sytuację, zwłaszcza bez wcześniejszej konsultacji medycznej.
- Leczenie zależy od nasilenia i lokalizacji zmian skórnych, jednakże zwykle stosujemy miejscowe glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny, jako preparaty przeciwzapalne, ponadto stosujemy leki przeciwgrzybicze miejscowe lub doustne. Chętnie sięgamy po szampony, które zawierają zwykle cyklopiroksolaminę, siarczek selenu czy pirytonian cynku. Jeśli występują nasilone łuski aplikujemy kwas salicylowy lub preparaty mocznika. Przy bardzo nasilonym łojotoku należy rozważyć włącznie izotretynoiny doustnie.
Jakie są najczęstsze powikłania związane z łojotokowym zapaleniem skóry? Czy niewłaściwe leczenie lub jego brak może prowadzić do rozwoju innych zmian skórnych?
- Najczęściej mamy do czynienia z łagodnymi zmianami, np. przeczosy związane ze świądem czy też pęknięciami skóry.
Pielęgnacja skóry z ŁZS
Niektórzy pacjenci zastanawiają się, czy spożywane pokarmy oddziałują na rozwój wymienionej choroby skórnej. Czy dieta ma wpływ na łojotokowe zapalenie skóry? Jeżeli tak, jakie produkty należy ograniczyć lub wyłączyć z jadłospisu?
- Generalnie nie ma silnych zaleceń, żeby stosować konkretną dietę, podstawą jest farmakoterapia i dodatkowo odpowiednia pielęgnacja. Natomiast w nowszych badaniach pojawiają się doniesienia o poprawie stanu skóry w przypadku wysokiego spożycia owoców i pogorszenia w przypadku wysokiego spożycia mięsa i alkoholu – wyjaśnia dr hab. med. Julia Nowowiejska.
Czy osoby z łojotokowym zapaleniem skóry mogą korzystać z zabiegów kosmetycznych i/lub estetycznych? Dla niektórych może być to bardzo istotne pytanie w związku z dynamicznym rozwojem i coraz większym zainteresowaniem usługami z zakresu kosmetologii czy medycyny estetycznej.
- Oczywiście, jednakże powinny być one dobre nie tylko do stanu skóry pacjenta, ale także uzależnione od jego ogólnego stanu zdrowia. Najpierw należy wdrożyć leczenie farmakologiczne by opanować aktywną chorobę, a okresie remisji można włączyć dodatkowe zabiegi pielęgnacyjne. Istnieją doniesienia o pozytywnym wpływie peelingu węglowego czy np. IPL (czyli intensywne pulsacyjne źródło światła) na ŁZS, jednak pamiętajmy, że są to zabiegi dodatkowe obok farmakoterapii, która jest zawsze podstawą.
Jak pielęgnować i dbać o skórę dotkniętą ŁZS? Odpowiednie zadbanie o skórę jest ważnym elementem leczenia łojotokowego zapalenia skóry.
- Twarz należy optymalnie myć twarz dwa razy dziennie, na umytą skórę dopiero aplikujemy lek do stosowania zewnętrznego. Można dodatkowo korzystać z kosmetyków zawierających bisabolol, laktoferynę, glukonian litu czy kwas glicyretynowy. Należy pamiętać, że jest to choroba nawrotowa i do zaostrzeń często dochodzi zimą – podkreśla dr hab. med. Julia Nowowiejska.
Zobacz też:
Szukaj tego w składzie kosmetyków. Te składniki działają cuda
Do tych leków dostęp może być utrudniony. GIF opublikował ważny komunikat
Depresja? A może po prostu "weź się w garść". Bywa, że nawet lekarze bagatelizują tę chorobę
