Niszczy układ nerwowy, truje dzieci i zwierzęta, przyciąga kleszcze. Ten krzew jest w prawie każdym ogrodzie
Polacy nie bez powodu wybierają ten krzew do swoich ogrodów. Jest łatwy w uprawie, efektowny i szybko rośnie. Wszystko to sprawia, że doskonale nadaje się do tworzenia pięknych żywopłotów, które skutecznie zapewniają prywatność w przydomowych oazach zieleni. Jednak nie każdy wie, że widowiskowe rośliny niosą ze sobą poważne zagrożenie.
Cichy wróg układu nerwowego
Olejki eteryczne z tui, nazywanej także żywotnikiem, zawierają tujon – związek chemiczny z grupy terpenów, który w większych dawkach może działać neurotoksycznie. Tujon oddziałuje na receptory GABA w mózgu, co może prowadzić do objawów takich jak niepokój, drgawki, spadek ciśnienia a w skrajnych przypadkach spowodować nawet śpiączkę i śmierć.
Spożycie olejku z tui może wywoływać również typowe objawy zatrucia pokarmowego, które szybko mogą przerodzić się w zapalenie żołądka i jelit. Naukowcy wskazują również na działanie antykoncepcyjne i poronne tujonu.
Niebezpieczne opary
Choć przypadki zatrucia są rzadkie, warto być świadomym potencjalnego ryzyka. A to jest poważne zwłaszcza w kontekście oparów, które uwalniają się podczas przycinania tui w gorące dni, gdy dochodzi do mechanicznego uszkodzenia rośliny i wydziela ona jeszcze więcej olejków eterycznych.
W zamkniętych lub słabo wentylowanych przestrzeniach (np. szopy, garaże, tunele foliowe), gdzie przechowuje się świeżo ścięte gałęzie, stężenie lotnych związków może być na tyle wysokie, że prowadzi do:
• bólu głowy,
• podrażnień dróg oddechowych,
• pieczenia oczu,
• nudności.
Spalanie tui, np. w ognisku lub kominku, również uwalnia tujon i inne szkodliwe związki. Dym z tui może być bardziej drażniący niż ze spalania drewna liściastego. U osób z alergiami lub astmą może powodować ataki duszności.
Przeczytaj też: 6 razy bardziej trująca od cyjanku. Polacy masowo uprawiają zabójczą roślinę z bioterrorystyczną substancją
Zagrożenie dla dzieci i zwierząt domowych
Dzieci i zwierzęta domowe są szczególnie narażone na toksyczne działanie tui. Spożycie nawet niewielkiej ilości rośliny przez psa czy kota może prowadzić do objawów takich jak:
• wymioty,
• biegunka,
• ślinotok,
• letarg, a w cięższych przypadkach – drgawki.
U dzieci kontakt z sokiem roślinnym może powodować podrażnienia skóry i błon śluzowych. Dlatego zaleca się sadzenie tui z dala od miejsc zabaw dzieci i wybiegów dla zwierząt. Najmłodsi i najmniejsi domownicy nie powinni też bawić się w pobliżu ściętych gałęzi.
Tuje a kleszcze – niebezpieczne sąsiedztwo
Gęste gałęzie tui tworzą nie tylko doskonałą ochronę przed spojrzeniami sąsiadów, ale też świetne warunki do bytowania kleszczy. Małe pasożyty uwielbiają wilgoć i cień, a właśnie takie środowisko tworzą tujowe żywopłoty.
Najczęściej kleszcze przebywają w dolnych partiach roślin, gdzie cierpliwie czekają na swoich żywicieli. Również z tego powodu lepiej unikać sadzenia tui w ogrodach, z których będą korzystać dzieci i zwierzęta. Jeśli jednak krzewy już tu są, warto regularnie podcinać dolne gałęzie (koniecznie w rękawicach i maseczce), a także dbać o porządek wokół roślin.
Przeczytaj też: Wiosną zasadź w ogrodzie te rośliny. Kleszcze ich nie znoszą, będą omijać z daleka
Alternatywy dla tui
Zamiast tui warto rozważyć sadzenie rodzimych krzewów liściastych, takich jak dereń, kalina czy grab. Są one bezpieczniejsze dla ludzi i zwierząt, a także wspierają lokalną bioróżnorodność, przyciągając ptaki i owady zapylające. Dodatkowo nie stwarzają tak sprzyjających warunków dla bytowania kleszczy, jak gęste żywopłoty z tui.
Choć tuje są popularnym wyborem w aranżacji ogrodów, ich obecność wiąże się z potencjalnymi zagrożeniami dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz sprzyja bytowaniu kleszczy. Wybierając rośliny do naszego otoczenia, warto kierować się nie tylko estetyką, ale przede wszystkim bezpieczeństwem i wpływem na lokalny ekosystem.
Źródła:
Dosoky NS, Setzer WN. Maternal Reproductive Toxicity of Some Essential Oils and Their Constituents. Int J Mol Sci. 2021 Feb 27;22(5):2380. doi: 10.3390/ijms22052380. PMID: 33673548; PMCID: PMC7956842.
Pelkonen O, Abass K, Wiesner J. Thujone and thujone-containing herbal medicinal and botanical products: toxicological assessment. Regul Toxicol Pharmacol. 2013 Feb;65(1):100-7. doi: 10.1016/j.yrtph.2012.11.002. Epub 2012 Nov 28. PMID: 23201408.
