Jak leczyć schizofrenię? Gdzie szukać pomocy? Zapytaliśmy specjalistę
Schizofrenia jest przewlekłą chorobą psychiczną, która dotyka 1% populacji na świecie, a szczyt zachorowań przypada między 18. a 30. rokiem życia. Cechuje się znacznym upośledzeniem w postrzeganiu rzeczywistości przez pacjenta, co wpływa na zmiany w jego zachowaniu. Jakie są objawy schizofrenii i jak ją leczyć? Artykuł powstał na podstawie rozmowy z psychiatrą, terapeutą dr Bartłomiejem Kubackim.
Jakie są objawy schizofrenii?
Wyróżnia się dwa rodzaje objawów schizofrenii: pozytywne i negatywne.
„Objawy wytwórcze, czyli pozytywne nie mają nic wspólnego z „pozytywnością”, a ich nazwa wynika z tego, że są nadmiarowe w stosunku do stabilnego stanu psychicznego.” - powiedział psychiatra, terapeuta dr Bartłomiej Kubacki.
Objawy pozytywne, czyli wytwórcze:
- urojenia (zazwyczaj prześladowcze),
- halucynacje (głównie słuchowe).
Osoba chora ma poczucie, że jest obserwowana, obgadywana, a nawet kontrolowana. Pewne sytuacje interpretuje błędnie i odbiera w sposób sprzeczny z rzeczywistością. Często doszukuje się znaków, które mają być bezpośrednio z nią związane, np. oglądając telewizję czy obserwując jakieś zdarzenie na ulicy. Zaczyna żyć w poczuciu nieustannego zagrożenia, twierdząc, że ktoś z otoczenia chce ją skrzywić, a nawet zabić.
„W schizofrenii w większości występują pseudohalucynacje słuchowe, ale mogą pojawić się także omamy innego typu, m.in. czuciowe, dotykowe, a także wzrokowe. Halucynacje wzrokowe nie są jednak charakterystyczne dla schizofrenii. Częściej diagnozowane są u dzieci niż u dorosłych.” - powiedział dr Bartłomiej Kubacki.
Objawy negatywne, czyli ubytkowe:
- wycofanie się z życia społecznego,
- zamykanie się w domu,
- izolowanie się od ludzi,
- porzucenie dotychczasowych zainteresowań,
- utrata motywacji do wszelkich aktywności (np. zawodowych, szkolnych),
- apatia,
- zmniejszenie wyrażania emocji a nawet brak ich wyrażania.
„W objawach negatywnych wycofanie się z życia może trwać miesiącami, a nawet latami.” - powiedział dr Bartłomiej Kubacki.
Jak wygląda leczenie schizofrenii?
Diagnozowaniem i leczeniem schizofrenii zajmują się lekarze psychiatrzy. Przed rozpoczęciem terapii, należy przeprowadzić dokładny wywiad z pacjentem oraz wykluczyć inne możliwe schorzenia.
„W pierwszej kolejności przeprowadzamy wywiad z pacjentem i zbieramy informacje od jego bliskich, aby postawić odpowiednią diagnozę. Kiedy istnieją ku temu przesłanki, zlecamy badania, żeby wykluczyć inne choroby z kręgu chorób psychicznych, bądź też neurologicznych czy endokrynologicznych.” - powiedział dr Bartłomiej Kubacki.
Terapia ma na celu nie tylko zniwelowanie objawów choroby, ale także powrócenie pacjenta do życia w społeczeństwie.
„Zależy nam, aby pacjent mógł normalnie pracować, uczyć się i budować relacje. To jak pacjent radzi sobie w codziennym funkcjonowaniu ma znaczący wpływ na to, czy decydujemy się na odstawienie przez niego leków.” - powiedział dr Bartłomiej Kubacki.
W leczeniu schizofrenii stosowane są leki przeciwpsychotyczne, tak zwane neuroleptyki, które dzielą się na leki klasyczne i atypowe. Ze względu na wiele działań niepożądanych, jakimi obarczone są leki klasyczne (m.in. sztywności i objawy przypominające zespół parkinsonowski), obecnie terapia bazuje głównie na lekach atypowych.
„Obecnie stosuje się leki atypowe, które nie powodują tego typu dolegliwości. Są jednak obarczone innymi działaniami niepożądanymi, które staramy się zminimalizować przy indywidualnym doborze terapii. Często pacjent w ogóle nie odczuwa skutków ubocznych. Zależy nam, żeby osoba chorująca dobrze tolerowała leki, aby była zadowolona z efektów leczenia i nie zaprzestała terapii.” - powiedział dr Bartłomiej Kubacki.
W leczeniu schizofrenii bardzo ważne jest, aby pacjent systematycznie przyjmował leki pod okiem specjalisty i nie zaprzestawał terapii na własną rękę, gdyż najczęściej kończy się to nawrotem objawów choroby. Jeśli stan pacjenta stanowi zagrożenie dla niego samego lub dla otoczenia, może zostać skierowany do szpitala psychiatrycznego.
„Przy pierwszym epizodzie schizofrenii, zaleca się, aby pacjent przyjmował leki przez okres co najmniej dwóch lat. Z naszych obserwacji wynika, że jeśli chory odstawi je wcześniej, objawy wrócą. Przy kolejnych epizodach, okres farmakoterapii wydłuża się do 5 lat. Niestety czasem pacjent musi brać leki przez całe życie.” - powiedział dr Bartłomiej Kubacki.
Warto dodać, że istotną rolę w procesie leczenia odgrywa trening metapoznawczy, który uczy pacjenta, jak odróżniać urojenia od rzeczywistości. Można także szukać pomocy w stowarzyszeniach i fundacjach dla rodzin osób chorujących psychicznie, które prowadzą mieszkania chronione, pozwalające pacjentom powrócić do samodzielnego życia.
Wsparcie w Centrum Zdrowia Psychicznego
Obecnie w Polsce trwa reforma psychiatrii i powstaje coraz więcej Centrów Zdrowia Psychicznego, które świadczą ambulatoryjne i szpitalne leczenie psychiatryczne.
W Centrum Zdrowia Psychicznego funkcjonuje punkt zgłoszeniowo koordynacyjny, w którym stacjonują specjaliści, m.in. psycholog, psychiatra, psychoterapeuta lub pielęgniarka psychiatryczna. Zgłaszając się do punktu, możemy otrzymać natychmiastowe bezpłatne wsparcie przez całą dobę (bez skierowania, ubezpieczenia i konieczności zapisywania się na wizytę).
Placówki posiadają także zespół leczenia środowiskowego, który oferuje pomoc domową w sytuacji, kiedy pacjent nie jest w stanie dotrzeć do poradni. Do Centrum Zdrowia Psychicznego można przyjść o każdej porze (w godzinach otwarcia) szukając pomocy dla siebie bądź też dla bliskiej osoby.
Więcej informacji na temat Centrum Zdrowia Psychicznego można znaleźć tutaj: PILOTAŻ CENTRÓW ZDROWIA PSYCHICZNEGO (czp.org.pl)
