To już przesądzone. Waloryzacja 2026 sprawi, że wielu seniorów pożegna się z czternastką

Czternasta emerytura – o co chodzi i dla kogo jest?

Czternasta emerytura miała być stałym, dodatkowym wsparciem dla seniorów z niższymi świadczeniami. Tymczasem prognozowana waloryzacja emerytur w 2026 r. sprawi, że część osób straci do niej prawo albo dostanie dużo niższą kwotę. Przyczyną jest sztywny próg dochodowy, który od lat nie zmienia się wraz ze wzrostem świadczeń.

 

Waloryzacja 2026: dlaczego czternastka będzie dla coraz mniejszej grupy

Prognozowana waloryzacja o ok. 4,9 proc. podniesie minimalne świadczenia, co samo w sobie jest korzystne, ale powoduje nieoczekiwane konsekwencje. Seniorzy, których emerytury w 2025 r. mieściły się poniżej 2 900 zł, po waloryzacji w 2026 r. mogą przekroczyć próg i stracić prawo do pełnej czternastki.

Przykładowo, osoba pobierająca dziś emeryturę w wysokości 2 765–2 900 zł brutto otrzymała w 2025 r. pełną czternastkę. Po waloryzacji na 2026 r. jej świadczenie może wzrosnąć na tyle, że przekroczy limit i czternastka zostanie jej obniżona. Emeryt z dokładnie 2 900 zł brutto „przejdzie” po podwyżce do ok. 3 042 zł brutto. Otrzyma zatem świadczenie pomniejszone o kwotę przekroczenia – zamiast około 1 970 zł brutto dostanie mniej, nawet o ponad 140 zł. Wzrost emerytur paradoksalnie doprowadzi do utraty części dodatkowego świadczenia.

Media szacują, że w 2025 r. około 300 tys. osób nie otrzymało czternastki z powodu przekroczenia progu dochodowego. Ponieważ próg nie zmienił się także na kolejne lata, a emerytury nadal rosną, w 2026 r. grupa ta może być jeszcze większa. Najbardziej poszkodowani będą seniorzy, których świadczenia mieszczą się w przedziale mniej więcej 2 800–3 300 zł brutto – ich podstawowa emerytura po waloryzacji wzrośnie, ale czternastka wyraźnie stopnieje albo zniknie całkowicie.

Co to oznacza dla konkretnego emeryta – i na co uważać

Dla budżetu domowego liczy się nie tylko wysokość miesięcznej emerytury, lecz także łączna kwota świadczeń rocznych – w tym trzynastki (równej minimum) i czternastki, której wysokość zależy od progu 2 900 zł oraz zasady „złotówka za złotówkę”. Może się zdarzyć, że suma otrzymanych pieniędzy w całym roku będzie niższa, mimo wzrostu podstawowej emerytury. Niekiedy osoba z nieco wyższą emeryturą nie dostanie czternastki wcale, podczas gdy ktoś z emeryturą o kilka złotych niższą zachowa ją w pełnej kwocie — stąd zarzuty o brak spójności i sprawiedliwości systemu.

Co możesz zrobić jako emeryt lub przyszły emeryt?

Przede wszystkim warto sprawdzić wysokość swojego świadczenia brutto, bo to ona decyduje o ewentualnym prawie do czternastki. Osoby znajdujące się poniżej progu 2 900 zł mają prawo do pełnej kwoty. Ci, którzy są pomiędzy 2 900 a ok. 4 700 zł brutto, mogą liczyć na świadczenie pomniejszone. Powyżej tej kwoty czternastka nie przysługuje.

Dobrze jest śledzić komunikaty ZUS oraz Ministerstwa Rodziny, bo ostateczne wysokości świadczeń na 2026 r. będą znane dopiero po ogłoszeniu wskaźnika waloryzacji i wydaniu rozporządzenia rządu. Teoretycznie możliwe jest również podniesienie kwoty czternastki ponad minimum, lecz zależy to od sytuacji budżetowej i decyzji rządu.

Jeżeli masz pytania dotyczące tego, czy czternastka Ci przysługuje i w jakiej wysokości zostanie obliczona, możesz skorzystać z pomocy w placówkach ZUS, na infolinii, w punktach obsługi seniorów prowadzonych przez samorządy lub organizacje społeczne, a w przypadku bardziej złożonych spraw – poprosić o konsultację doradcę ubezpieczeniowo–podatkowego.

Aktualne przepisy i rozporządzenia mogą się zmieniać, dlatego warto monitorować oficjalne źródła. Na dziś wszystko wskazuje na to, że w 2026 r. czternastka trafi do coraz węższej grupy seniorów, a sztywny próg 2 900 zł będzie sprawiał, że każda kolejna waloryzacja wypchnie z systemu następne osoby.

 

Źródła: Pacjenci.pl, gov.pl, ZUS