W którym mieście żyje się najzdrowiej? Na podium miasta koziołków i najdłuższego mola
Poznań i Sopot najwyżej w czwartej edycji Indeksu Zdrowych Miast. Miastem, gdzie transport publiczny zasługuje na szczególną uwagę jest Ostrołęka, a najwięcej ścieżek rowerowych tworzy się w Rzeszowie. O parki miejskie zaś najbardziej dba się w Piekarach Śląskich oraz Bielsko-Białej.
- W czwartej edycji Indeksu Zdrowych Miast, będącego analitycznym narzędziem dla 66 samorządów, liderami w tworzeniu warunków do zdrowego życia okazały się Poznań i Sopot
- Raport wskazuje na pozytywne trendy, jak historyczny spadek stężenia pyłów PM10, ale jednocześnie na negatywne zjawiska, w tym wzrost produkcji odpadów o 3,56% oraz podwyżki cen biletów w 10 miastach
- Indeks wyróżnia także liderów w poszczególnych obszarach, wskazując m.in. Rzeszów za gęstą sieć ścieżek rowerowych, Ostrołękę za bezpłatny transport oraz Piekary Śląskie i Bielsko-Białą za dbałość o parki
Po co badać miasta?
Indeks Zdrowych Miast służy do porównania, w jakim stopniu miasta na prawach powiatu – zamieszkane przez prawie 12,25 mln osób, czyli 1/3 Polaków – tworzą warunki sprzyjające zdrowemu życiu. Analiza obejmuje osiem obszarów, m.in. zdrowie, edukację, mieszkalnictwo, środowisko i infrastrukturę, a jej celem jest ocena jakości życia mieszkańców oraz wyzwań stojących przed samorządami, zwłaszcza w obliczu starzenia się społeczeństwa i spadku liczby ludności w większości miast. Wyniki indeksu pokazują zarówno wspólne problemy, jak i dużą różnorodność warunków tworzonych przez poszczególne ośrodki. Indeks Zdrowych Miast jest opracowywany w grupie składającej się z ekspertów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz przedstawicieli Grupy LUX MED.
Narzędzie analityczne dla samorządów
Indeks Zdrowych Miast to projekt Grupy LUX MED, który we współpracy z naukowcami analizuje kluczowe wskaźniki jakości życia i promuje rozwiązania sprzyjające zdrowym, zrównoważonym miastom. To wyróżnienie aktywnych samorządów, które działają na rzecz poprawy jakości życia mieszkańców miast.
- Wspólnie z naukowcami, w ramach inicjatywy Grupy LUX MED, monitorujemy najważniejsze wskaźniki wpływające na jakość życia i promujemy rozwiązania, które realnie mogą poprawić codzienność lokalnych społeczności – mówi Anna Rulkiewicz, prezeska Grupy LUXMED.
- Celem indeksu jest porównanie warunków, jakie miasta tworzą dla zdrowego i komfortowego życia swoich mieszkańców. Wierzę, że indeks stał się już nie tylko narzędziem analitycznym, ale impulsem do podejmowania świadomych, odpowiedzialnych decyzji przez władze lokalne, prowadzących do tworzenia miast zdrowszych, bardziej zrównoważonych i przyjaznych dla mieszkańców – dodaje dr hab. Piotr Wachowiak prof. SGH, Rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
- Chcemy dostarczyć władzom lokalnym narzędzia umożliwiające wdrażanie rozwiązań sprzyjających poprawie zdrowia i jakości życia mieszkańców. Dzięki wynikom raportu możliwe jest obserwowanie, jak z roku na rok zmienia się sytuacja miast w różnych, analizowanych obszarach oraz jakie działania podejmują samorządy, aby skuteczniej odpowiadać na potrzeby mieszkańców – dodaje prof. Jerzy Hausner Przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy Summit, Fundacja GAP.
Jak tworzy się indeks zdrowia w miastach?
Indeks Zdrowych Miast obejmuje 66 miast na prawach powiatu, które pełnią porównywalne funkcje w obszarach ważnych dla jakości życia mieszkańców. Analiza opiera się na ośmiu kategoriach, takich jak zdrowie, edukacja, mieszkalnictwo, środowisko, infrastruktura czy usługi społeczne, a do oceny wykorzystano wskaźniki dostępne w oficjalnych bazach danych. Początkowo wybrano ponad 100 mierników, które następnie przeszły proces selekcji – odrzucono te o niskiej zmienności lub silnej korelacji z innymi. Wskaźniki przeliczane są tak, że miasta osiągają wartości od 0 do 100 punktów w każdym obszarze, przy czym uwzględniono dane głównie z 2024 roku, a w niektórych przypadkach trzyletnie średnie. Ostatecznie wartości cząstkowe zostały zważone metodą analizy hierarchicznej, co pozwoliło stworzyć syntetyczny, porównawczy obraz kondycji polskich miast. Końcowe wartości Indeksu Zdrowych Miast są średnią ważoną ocen indeksów cząstkowych w poszczególnych obszarach. Oznacza to, że maksymalna wartość 100 jest zatem poziomem teoretycznym, który oznacza miasto idealne, będące liderem we wszystkich obszarach oceny. Szczegółowe wyniki Indeksu Zdrowych Miast są pod tym linkiem
Co w miastach piszczy?
W 2024 roku przeciętny mieszkaniec miasta na prawach powiatu wytworzył o 3,56% więcej odpadów zmieszanych niż rok wcześniej. W porównaniu do poprzedniej edycji Indeksu Zdrowych Miast po raz kolejny spadło średnioroczne stężenie cząsteczek PM10 w powietrzu, składających się na szkodliwy dla zdrowia smog i po raz pierwszy w historii badania obniżyło się w analizowanych miastach poniżej 20 μg/m3 . Wielkość zasobu mieszkaniowego w porównaniu do poprzedniej edycji indeksu wzrosła o 9 lokali na 1000 mieszkańców, a w porównaniu do pierwszej edycji jest już o prawie 50 lokali na 1000 mieszkańców większa. Rzeszów wyróżnia się jedną z najgęstszych sieci ścieżek rowerowych w Polsce, konsekwentnie inwestując w tę formę transportu aktywnego. Piekary Śląskie oraz Bielsko-Biała przeznaczają jedne z najwyższych kwot (w przeliczeniu na hektar) na pielęgnację parków i skwerów. Aż w 10 spośród 66 miast, od czasu ostatniej analizy, podniesiono ceny biletów transportu publicznego. Natomiast w Chełmie i Ostrołęce transport miejski jest bezpłatny dla mieszkańców.
