Afazja po udarze mózgu – co to jest i jakie ma objawy?
Udar mózgu bywa tragiczny w skutkach dla osoby nim dotkniętej. Człowiek traci możliwość komunikowania się z innymi, co czyni go niezdolnym do życia. Czym się charakteryzuje się afazja? Jakie są jej rodzaje? Na czym polega proces leczenia? Artykuł powstał na podstawie rozmowy z kardiologiem dr. n. med. Ewą Uścińską.
Afazja jest zaburzeniem funkcji językowych
Afazja jest jednym ze skutków udaru. Przeważnie powoduje ją uszkodzenie struktur mózgu odpowiedzialnych za zdolność mowy. Osoba traci zdolność mówienia i odbierania komunikatów w wyniku zaburzenia dopływu krwi, powodującego śmierć komórek. Afazji towarzyszy często zanik pamięci.
„Drugi typ zaburzeń mowy zwany afazją jest spowodowany uszkodzeniem ośrodka mowy, który odpowiada na to, że rozumiemy znaczenie słów. Osoba z afazją przypomina kogoś, kto nie zna naszego języka - nie rozumie, co do niej mówimy i nie potrafi nazwać podstawowych przedmiotów czy czynności”. - powiedziała kardiolog dr n.med. Ewa Uścińska.
Od tego, jak silny jest stopień uszkodzenia mózgu, zależy jaki typ afazji wystąpi. Osoby po udarze zazwyczaj:
- nie rozumieją, co się do nich mówi,
- nie są w stanie wyartykułować własne myśli,
- mówią dużo, lecz czasem niezrozumiale.
Oprócz afazji istnieje jeszcze pierwszy typ zaburzeń mowy spowodowany udarem, lecz nie powoduje aż tak zaawansowanej dysfunkcji.
„Pierwszy typ spowodowany jest uszkodzeniem ośrodka sterującego pracą naszego narządu głosu (krtań, język, mięśni dolnej połowy twarzy), co prowadzi do nieprawidłowej artykulacji. Mowa jest wówczas niewyraźna, bełkotliwa, skandowana, ale treść jest zazwyczaj logiczna”. - powiedziała kardiolog dr n.med. Ewa Uścińska.
Rodzaje afazji
W literaturze medycznej istnieje wiele klasyfikacji afazji. Jednak najczęściej wymieniane są:
- afazja motoryczna – chory nie jest w stanie całkowicie się wypowiadać lub częściowo traci tę możliwość. Mówienie sprawia mu ogromny problem i wymaga wysiłku. Jeśli już mówi, to popełnia wiele błędów gramatycznych i ma problem z wypowiadaniem zdań złożonych.
- afazja sensoryczna – chory umie prawidłowo wypowiadać słowa, mówi płynnie, lecz jego zdania są nielogiczne i niezrozumiałe zarówno dla niego, jak i dla innych. Może mieć problemy z czytaniem i pisaniem.
- afazja amnestyczna – chory nie umie prawidłowo nazywać przedmiotów, lecz wie, do czego służą i umie się nimi posługiwać.
Leczenie afazji to długotrwały proces
Rehabilitację prowadzi neurologopeda lub neuropsycholog. Konieczne bywa też wsparcie ze strony fizjoterapeuty.
„W przypadku zaburzeń mowy może okazać się konieczna pomoc logopedy, a także mozolna pomoc rodziny, aby na nowo nauczyć mowy osobę dotkniętą afazją. Rehabilitacja po udarze to również pomoc psychologa i dietetyka. Bardzo często udar mózgu jest wynikiem niewłaściwego stylu życia, dlatego pacjent w trakcie rehabilitacji powinien dowiedzieć się, co ma robić, aby uniknąć ponownego epizodu”. - powiedziała kardiolog dr n.med. Ewa Uścińska.
Celem leczenia jest przywrócenie choremu funkcji językowych – w tym celu pacjent wykonuje ćwiczenia dobrane do swoich możliwości, uczy się pisać i czytać. Terapia może trwać kilka miesięcy lub kilka lat. Jej przebieg zależy ściśle od stanu zdrowia pacjenta.
- w pierwszym etapie leczenia terapeuta nawiązuje z pacjentem kontakt werbalny i pozawerbalny, by poznać możliwości chorego.
- w drugim etapie celem terapii jest przywrócenie funkcji mózgu.
Ćwiczenia wykonywane podczas rehabilitacji przy afazji motorycznej to m.in.
- zachęcanie do spontanicznych wypowiedzi,
- wywoływanie mowy zautomatyzowanej (np. proponowanie choremu, by liczył do 10 lub wymieniał nazwy miesięcy itp.),
- nauka wypowiadania całych zdań, słów i głosek.
Ćwiczenia wykonywane podczas rehabilitacji przy afazji sensorycznej to m.in.
- nauka słuchania,
- hamowanie potoku słów,
- rozumienie prostych poleceń.
Ponowna nauka języka jest czasochłonna. Procesu tego nie ułatwia ograniczenie intelektualne chorego. Całkowite przywrócenie umiejętności mówienia nie zawsze jest możliwe.
„Afazja znacznie utrudnia komunikację, a osoba nią dotknięta musi na nowo uczyć się macierzystego języka”. - powiedziała kardiolog dr n.med. Ewa Uścińska.
