Takich produktów strzeż się jak ognia. Jeśli je zjesz, możesz się zatruć
Wybrzuszona puszka lub twarda jak balon folia? Taki produkt to nie tylko defekt wizualny, ale potencjalne zagrożenie zdrowia. Bombaż, bo tak fachowo określa się napęcznienie opakowania, często oznacza, że wewnątrz doszło do procesów biologicznych lub chemicznych, które sprawiają, że żywność nie nadaje się do spożycia.
- Wybrzuszone, napięte lub „klikające” opakowanie może oznaczać rozwój groźnych bakterii, w tym Clostridium botulinum
- Objawy psucia to m.in. syczenie, nieprzyjemny zapach, zmieniony wygląd produktu czy widoczne gazy w mięsie
- Podejrzanej żywności nie wolno otwierać ani próbować – należy ją wyrzucić lub zwrócić do sklepu
- W przypadku objawów neurologicznych po spożyciu podejrzanego produktu trzeba natychmiast wezwać pomoc medyczną
Bombaż, czyli zagrożenie w hermetycznym zamknięciu
W konserwach bombaż objawia się wybrzuszeniem denka lub wieczka. To efekt działania bakterii, które wytwarzają gazy – nierzadko są to groźne drobnoustroje, jak Clostridium botulinum, odpowiedzialne za botulizm. Toksyny tej bakterii są bezwonne, bezsmakowe i śmiertelnie niebezpieczne nawet w śladowych ilościach.
W przypadku żywności pakowanej próżniowo lub w atmosferze ochronnej (MAP), napompowane folie i charakterystyczne „kliknięcie” przy nacisku również świadczą o problemie. Szczególnie zagrożone są mięsa i wędliny – jeśli po otwarciu opakowania czuć nieprzyjemny zapach, a produkt wygląda nietypowo, nie wolno go jeść.
Jak rozpoznać zagrożenie? Zwróć uwagę na kilka charakterystycznych sygnałów:
- opakowanie jest wybrzuszone lub nadmiernie napięte,
- folia lub puszka „klika” przy nacisku,
- po otwarciu produkt syczy, pieni się lub wydziela nieprzyjemny zapach,
- w mięsie widoczne są smugi gazu lub oznaki zepsucia.
Masz wątpliwości? Nie testuj produktu na języku. Zwróć go do sklepu albo wyrzuć.
Skąd się bierze bombaż?
Najczęściej winne są bakterie, które przetrwały proces produkcji lub rozwijają się w nieodpowiednich warunkach przechowywania.
W chłodniach mogą działać psychrotrofowe laseczki, takie jak Clostridium estertheticum, które wytwarzają znaczne ilości dwutlenku węgla i wodoru. W nabiale przyczyną bywają drożdże fermentujące cukry. W konserwach wysokokwasowych może też dojść do reakcji metalu z kwasem – powstający wodór stopniowo napina puszkę (tzw. hydrogen swell).
Co szczególnie uważać? Na bombaż najbardziej narażone są:
- konserwy w puszkach (mięsne, rybne, warzywne),
- mięsa i wędliny pakowane próżniowo,
- produkty mleczne (jogurty, sery),
- dania chłodzone w MAP.
W przypadku chipsów i niektórych przekąsek napompowanie to efekt celowego działania – opakowania napełnia się azotem, by chronić zawartość. Niektóre produkty MAP mają też niewielką poduszkę gazową – dopóki brak oznak zepsucia, są bezpieczne.
Co zrobić, gdy trafisz na podejrzane opakowanie?
Jeśli zauważyłeś nietypowe opakowanie w sklepie – zostaw na półce i poinformuj obsługę. W domu – nie otwieraj, nie próbuj odgazowywać. Szczelnie zapakuj i wyrzuć do odpadów zmieszanych, najlepiej poza domem. Jeśli doszło do wycieku – załóż rękawice, zdezynfekuj powierzchnie. Podejrzewasz skażenie jadem kiełbasianym? Skontaktuj się z sanepidem.
Zatrucia spowodowane skażoną żywnością najczęściej objawiają się biegunką, bólami brzucha czy wymiotami. Jednak w przypadku botulizmu – liczy się każda minuta. Gdy pojawią się objawy neurologiczne, takie jak niewyraźna mowa, trudności z połykaniem czy opadanie powiek, natychmiast wezwij pomoc medyczną.
Przeczytaj też: Toksyny w konserwach i przetworach zagrażają zdrowiu. Uważaj też na to, jak je przechowujesz
Pamiętaj, lepiej wyrzucić potencjalnie niebezpieczny produkt niż ryzykować zdrowiem. Opakowanie z jedzeniem nie może „sprężynować”, przeciekać ani wydzielać niepokojących dźwięków czy zapachów. To nie kosmetyka – to ostrzeżenie, którego nie wolno lekceważyć.
Źródła:
European Food Safety Authority. (2016). Clostridium botulinum and botulism. EFSA Journal, 14(7), e04523. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2016.4523
World Health Organization. (2018). Botulism: Key facts. WHO. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/botulism
Centers for Disease Control and Prevention. (2024). Symptoms of botulism. U.S. Department of Health & Human Services. https://www.cdc.gov/botulism/signs-symptoms/index.html
