Od lat nie była u ginekologa. Polskiej pacjentce usunięto olbrzymiego guza
Lekarze z bydgoskiego Centrum Onkologii usunęli pacjentce guz jajnika o średnicy 46 cm. To skrajny przykład, ale pokazuje, czym grozi wieloletnie odkładanie kontroli u ginekologa. Jak często się badać i kiedy poprosić o skierowanie na badania genetyczne?
- U polskiej pacjentki wykryto olbrzymiego guza, przez kilka lat nie była u ginekologa
- Co ile robić cytologię/test HPV, USG i mammografię w Polsce?
- Kto i kiedy ma prawo do bezpłatnych badań genetycznych (NFZ) – oraz jak o nie zawnioskować?
Guz wielkości piłki lekarskiej
Pacjentka, ponad 40‑letnia mama dwojga nastolatków z niewielkiej miejscowości w województwie kujawsko‑pomorskim, przez lata nie zgłaszała się na kontrole u ginekologa. Rosnący obwód brzucha tłumaczyła przybieraniem na wadze i utrudnionym dostępem do gabinetu. Gdy dolegliwości zaczęły narastać, trafiła do bydgoskiego Centrum Onkologii, gdzie badania wykazały guz jajnika o średnicy około 46 cm.
O operacji zdecydował zespół Oddziału Klinicznego Ginekologii Onkologicznej. Zmianę usunięto, a zdjęcia śródoperacyjne opublikowano ku przestrodze.
O dalszym postępowaniu zadecyduje wynik badania histopatologicznego, który rozstrzyga, czy guz ma charakter łagodny czy złośliwy. Plan leczenia zostanie dobrany po uzyskaniu wyniku.
Jak często do ginekologa? Harmonogram
Wiele nowotworów narządu rodnego przez długi czas nie daje jednoznacznych symptomów, a objawy – takie jak wzdęcia, uczucie pełności, powiększanie obwodu brzucha czy częstsze oddawanie moczu – bywają mylone z „codziennymi dolegliwościami”.
Poniżej znajdziesz prosty harmonogram dla kobiet bez objawów i bez szczególnych obciążeń. Ostateczną decyzję co do zakresu badań zawsze podejmuje lekarz, biorąc pod uwagę Twój wiek, historię zdrowia i czynniki ryzyka.
- Wizyta profilaktyczna u ginekologa – raz w roku. To przegląd zdrowia (wywiad, badanie, omówienie antykoncepcji/planów prokreacyjnych, e‑recepty, szczepienia). Badanie wewnętrzne i USG lekarz zleca zgodnie ze wskazaniami
- Szyjka macicy: cytologia lub test HPV (program NFZ dla 25–64 r.ż.)
- Cytologia co 3 lata (jeśli poprzednie wyniki prawidłowe)
- Test HPV HR co 5 lat (z ewentualną cytologią płynną – LBC – gdy HPV wyjdzie dodatni),
- Piersi: mammografia – program NFZ dla kobiet 45–74 r.ż. co 2 lata (bez skierowania); przy większym ryzyku (np. rak piersi w rodzinie) lekarz może zalecić badanie co rok lub dodatkowe USG
- USG przezpochwowe – nie jest „testem przesiewowym” na raka jajnika, ale bywa elementem corocznej kontroli lub jest zlecane wg wskazań (np. bóle, nieregularne krwawienia, mięśniaki, torbiele, perimenopauza)
Badania genetyczne – po co i dla kogo?
Badania genów BRCA1/BRCA2 i innych predysponujących (np. PALB2, RAD51C/D) pomagają ocenić ryzyko i dobrać skuteczniejsze leczenie (np. inhibitory PARP), a w rodzinach wysokiego ryzyka umożliwiają działania zapobiegawcze.
– Tymczasem zaledwie 30 proc. pacjentek ma wykonywane badania genetyczne – mówi Pacjentom prof. Mariusz Bidziński, ginekolog onkologiczny, kierownik Kliniki Ginekologii Onkologicznej w Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie.
– Lekarz pierwszego kontaktu, przeprowadzając wstępny wywiad z pacjentką, powinien wypytać ją o to, czy w rodzinie były przypadki nowotworu, jakie rodzaju i na tej podstawie ocenić, czy takie badanie, poprzedzone konsultacją z genetykiem, jest dla niej wskazane lub wręcz konieczne. Te badania są bezpłatne, objęte programem NFZ – dodaje lekarz.
Kiedy rozważyć testy genetyczne? Gdy w rodzinie (krewni I/II stopnia) występowały: rak jajnika, rak piersi (zwłaszcza <50 r.ż.), rak trzustki lub prostaty; również u pacjentek już leczonych – wynik może otworzyć drogę do terapii celowanych. Od 1 lipca 2025 r. badania BRCA‑zależne są realizowane w trybie ambulatoryjnym i refundowane przez NFZ w określonych wskazaniach. Czytaj także: Rak piersi. Czy możesz zrobić badanie genetyczne?
