Podstępna choroba niszczy po cichu. Wiedzą, że są chorzy, ale nie biorą leków
Ponad 20 mln Polek i Polaków ma podwyższony „zły” cholesterol LDL, ale większość nie czuje się chora. Choć wiemy, że to główny czynnik zawałów serca i udarów mózgu, co dziesiąty pacjent świadomie odmawia statyn, a blisko połowa przyjmuje je nieregularnie.
- 67 proc. dorosłych ma podwyższony cholesterol, a 60 proc. nigdy go nie zbadało
- W 2023 r. odnotowano 70 400 zawałów i 74 700 udarów niedokrwiennych w Polsce
- Tylko 24 proc. leczonych osiąga zalecany poziom LDL-C
Hipercholesterolemia - cichy wróg Polaków
Blisko 21 mln mieszkańców Polski żyje z hipercholesterolemią – bez względu na wiek czy miejsce zamieszkania. To nie prognozy, lecz twarde dane Narodowego Testu Zdrowia i dużych badań populacyjnych. Eksperci ostrzegają, że cholesterol jest „cichym zabójcą”, bo przez lata nie daje objawów, a – według Głównego Urzędu Statystycznego – choroby układu krążenia odpowiadają za 46 proc. wszystkich zgonów w kraju.
Dlaczego liczby rosną?
- starzenie się społeczeństwa i coraz bardziej kaloryczna dieta,
- mniejsza aktywność fizyczna po pandemii,
- fakt, że aż 60 proc. osób nie zna swojego lipidogramu – nie leczy się, bo nie wie, że musi.
Statyna w szufladzie – dlaczego jej nie bierzemy?
Badanie z 2024 r. obejmujące ponad 7 mln pacjentów wykazało, że zaledwie 48,2 proc. osób wykupujących statyny stosuje je zgodnie z receptą przez cały rok. Co gorsza, co dziesiąty pacjent odmawia leczenia już w gabinecie, tłumacząc się lękiem przed „rzekomo groźnymi” skutkami ubocznymi.
Lekarze podkreślają: mity o uszkadzaniu wątroby czy „łysieniu po statynach” nie wytrzymują zderzenia z twardymi danymi klinicznymi. Tymczasem nieprzyjmowanie leków oznacza brak kontroli LDL – a różnicę między życiem a śmiercią przy pierwszym pęknięciu blaszki miażdżycowej.
Przeczytaj też: Sygnał, że cholesterol zatkał tętnice. Przyjrzyj się swoim stopom
Statyny ratują życie
Metaanaliza Cholesterol Treatment Trialists’ Collaboration pokazuje, że obniżenie LDL-C o 1 mmol/l (≈ 39 mg/dl) zmniejsza ryzyko poważnych incydentów sercowo-naczyniowych o 22 proc. Gdyby wszyscy pacjenci z hipercholesterolemią w Polsce przyjmowali właściwą dawkę statyny i osiągali cele z wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, korzyści wyglądałyby tak:
Roczna arytmetyka korzyści
• 70 400 zawałów × 22% ≈ 15 500 zawałów mniej
• 74 700 udarów × 22% ≈ 16 400 udarów mniej
• Łącznie niemalmogłoby uniknąć dramatycznego wydarzenia lub przedwczesnej śmierci.
To liczby ostrożne – nie obejmują ostrych zespołów wieńcowych (86 tys. epizodów rocznie) czy konieczności kosztownych zabiegów kardiologicznych.
Przeczytaj też: Tak boli głowa przy udarze. Nigdy nie ignoruj tego bólu
Jak odwrócić niebezpieczny trend?
Pierwszy krok to „recepta + przypomnienie” – automatyczne przedłużanie e-recept na leki obniżające cholesterol, w parze z SMS-em, który uprzedzi, że w opakowaniu został ostatni blister.
Drugi element to programy KOS-Zawał i KOS-Udar 2.0, czyli koordynowana opieka po wypisie ze szpitala, wzbogacona o pół roku darmowych badań lipidogramu i krótkie szkolenia dotyczące diety oraz farmakoterapii.
Trzecia oś to kampanie w aptekach i internecie, obalające mity o statynach.
Przeczytaj też: Leczenie choroby wieńcowej — na czym polega? Ekspert wyjaśnia
Według kalkulacji Narodowego Funduszu Zdrowia i międzynarodowego konsorcjum CTT już 50-procentowa poprawa przestrzegania terapii mogłaby co roku ocalić około 15 tys. osób, skrócić kolejki do kardiologów i zaoszczędzić setki milionów złotych z publicznej kasy
Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej. W razie wątpliwości co do leczenia lub objawów niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem.
Źródła:
- Centrum e-Zdrowie. (2024, 16 maja). Śmiertelność zawału serca i ostrych zespołów wieńcowych – dane za 2023 r. https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/zestawienia/zawal-smiertelnosc
- Frontiers in Pharmacology. (2024). Statins use amidst the pandemic: prescribing, dispensing, adherence, persistence, and correlation with COVID-19 statistics in nationwide real-world data from Poland. https://doi.org/10.3389/fphar.2024.1350717
- Narodowy Fundusz Zdrowia. (2024, 16 maja). NFZ o zdrowiu. Udar niedokrwienny mózgu – raport 2017–2023. https://www.ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-udar-niedokrwienny-mozgu
- Żmudziak, M. (2024, 17 czerwca). Ma go ponad 60 proc. Polaków. „Zagrożenie, które skraca nasze życie”. Medonet. https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego/ma-go-ponad-polowa-polakow--zagrozenie--ktore-skraca-nasze-zycie,artykul,97435989.html
