Psychologowie wyjaśniają, dlaczego niektórzy ludzie ciągle przepraszają – nawet gdy nie mają za co
Przepraszasz za drobiazgi? Dla niektórych osób słowo „przepraszam” staje się automatyczną reakcją – nawet w sytuacjach, gdy nie zawiniły. Psychologowie wskazują, że za tym nawykiem często stoją niska samoocena, potrzeba akceptacji oraz lęk przed konfliktem.
- Nadmierne przepraszanie często wynika z niskiej samooceny, poczucia winy lub potrzeby przypodobania się innym
- Mechanizm ten może sięgać przeszłości – dzieciństwo pełne krytyki lub lęku buduje postawę obronną
- Choć przepraszanie może budować wizerunek ciepłej osoby, nadmiar „sorry” szkodzi pewności siebie i sile relacji
Skąd bierze się nawyk ciągłego przepraszania?
Choć przepraszanie może budować obraz osoby empatycznej, jego nadmiar szkodzi relacjom i osłabia poczucie własnej wartości. Mechanizm ten często ma korzenie w dzieciństwie – osoby dorastające w atmosferze krytyki czy emocjonalnej niestabilności uczą się przepraszać „na zapas”, by uniknąć kary lub dezaprobaty.
Przeprosiny a psychologia relacji
Psycholodzy i terapeuci wskazują kilka głównych przyczyn nadmiernego przepraszania:
1. Niska samoocena i poczucie winy
Osoby z trudnością w budowaniu własnej wartości często przepraszają, bo czują się problemem dla innych.
2. Mechanizm unikania konfliktu
Utrwalony nawyk z dzieciństwa może sprawiać, że przepraszamy nawet wtedy, gdy nie jesteśmy winni – tylko po to, by uniknąć napięcia.
3. Kultura i uwarunkowania społeczne
Kobiety w społeczeństwach patriarchalnych przepraszają częściej – to efekt społecznych oczekiwań dotyczących uległości i grzeczności.
4. Wpływ na relacje społeczne
Badania („Personality and Social Psychology Bulletin”) pokazują, że osoby częściej przepraszające są postrzegane jako serdeczne. Jednak nadmierne używanie tego słowa może sprawić, że prawdziwe przeprosiny tracą znaczenie. Czytaj także: Narcystyczne matki i ojcowie. Toksyczne rodzicielstwo, które potrafi zniszczyć
Jak ograniczyć automatyczne przepraszanie?
Choć ten nawyk nie definiuje naszej tożsamości, może wpływać na sposób, w jaki postrzegamy siebie i jak odbierają nas inni. Oto kilka kroków, które mogą pomóc:
- Obserwuj swoje reakcje – Zwróć uwagę, w jakich sytuacjach przepraszasz bez potrzeby. Czy stoi za tym lęk, wstyd, chęć przypodobania się?
- Zamień „przepraszam” na inne formy – Zamiast mówić: „Przepraszam, że pytam”, lepiej: „Czy mogę zapytać?”. To drobna, ale ważna zmiana.
- Buduj poczucie własnej wartości – Praca z terapeutą, rozwijanie asertywności i zmiana przekonań na temat siebie są kluczowe.
- Stosuj przeprosiny świadomie – Przepraszaj wtedy, gdy naprawdę zawiniłeś. W pozostałych sytuacjach warto zatrzymać się i zauważyć własny odruch.
Wzmocnij siebie, ograniczając nadmierne przepraszanie
Rezygnacja z automatycznego „przepraszam” to krok w stronę większej autentyczności i wewnętrznej siły. Z czasem zyskujesz pewność siebie i uczysz się budować relacje oparte na wzajemnym szacunku – bez zbędnego poczucia winy. Czytaj także: “Syndrom kaczki” wyniszcza tysiące kobiet. Ciągle powtarzają jedno słowo
Źródła:
Howell, A. J., Dopko, R. L., Turowski, J. B., & Buro, K. (2011). The disposition to apologize. Personality and Individual Differences, 51(5), 509–514. https://doi.org/10.1016/j.paid.2011.05.012
Schumann, K. (2018). Why people apologize: The impact of harm severity, relationship quality, and personality on the decision to apologize. Journal of Social and Personal Relationships, 35(8), 1168–1188. https://doi.org/10.1177/0265407517702012
Chapman, H. A., & Anderson, A. K. (2013). Things rank and gross in nature: A review and synthesis of moral disgust. Psychological Bulletin, 139(2), 300–327. (omawia m.in. poczucie winy i nadmierne przepraszanie).
Oh!me. (2023). Nadmierne przepraszanie – jak zerwać z tym nałogiem i przestać ciągle przepraszać? [dostęp online] https://ohme.pl/psychologia/nadmierne-przepraszanie-jak-zerwac-z-tym-nalogiem-i-przestac-ciagle-przepraszac
PsychCentral. (2022). Why You Can’t Stop Apologizing — Even When You’re Clearly Not at Fault. [dostęp online] https://psychcentral.com/lib/why-you-cant-stop-apologizing-even-when-youre-clearly-not-at-fault
PsyPost. (2023). Are you a frequent apologizer? New research indicates you might actually reap downstream benefits. [dostęp online] https://www.psypost.org/are-you-a-frequent-apologizer-new-research-indicates-you-might-actually-reap-downstream-benefits
The Zoe Report. (2022). Psychology Of Apologizing Too Much. [dostęp online] https://www.thezoereport.com/wellness/psychology-of-apologizing-too-much
