Uwaga na popularny lek, uznawany za bezpieczny. Może zrujnować wątrobę – są nowe badania
Paracetamol, dostępny w każdej aptece, jak również przy kasach w sklepach spożywczych (!) i traktowany jako jeden z najbezpieczniejszych leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, w nadmiarze staje się trucizną. Jego przedawkowanie może błyskawicznie doprowadzić do niewydolności wątroby i śmierci. Ale najnowsze badania dają nadzieję – naukowcy odkryli cząsteczkę, która może łagodzić uszkodzenia wywołane przez ten popularny lek.
- Paracetamol jest jedną z najczęstszych przyczyn ostrego uszkodzenia wątroby na świecie
- Do przedawkowania dochodzi najczęściej przy przyjmowaniu kilku preparatów jednocześnie lub zbyt dużych dawek
- Szczególnie narażone są dzieci, osoby starsze i pacjenci z chorobami wątroby czy alkoholizmem
- Jedynym dostępnym obecnie antidotum jest N-acetylocysteina, skuteczna tylko w ciągu 8 godzin od zatrucia
- Nowa cząsteczka YM81 może chronić wątrobę i pomóc także w leczeniu innych stanów zapalnych
Ciemna strona popularnego leku
Acetaminofen, znany powszechnie jako paracetamol, znajdziemy w składzie wielu preparatów dostępnych bez recepty. Jeżeli przyjmujemy go w zalecanych dawkach działa skutecznie i bezpiecznie, ale jego przedawkowanie prowadzi do dramatycznych konsekwencji. To właśnie paracetamol jest główną przyczyną ostrego uszkodzenia wątroby w Stanach Zjednoczonych.
Co najbardziej przerażające, do zatrucia dochodzi często przypadkowo – poprzez łączenie kilku leków o różnych nazwach handlowych, które zawierają tę samą substancję czynną. Dlatego tak ważne jest, by nie zwracać zbytniej uwagi na tę nazwę, ale na to, co napisane jest tuż pod nią – w nawiasie. Zdarzają się także niebezpieczne sytuacje u dzieci, które przypadkiem połkną lek pozostawiony bez nadzoru. Bardzo niebezpieczne jest także połączenie paracetamolu z alkoholem.
Przeczytaj też: Paracetamol w ciąży nie jest bezpieczny. Ryzyko zaburzeń neurorozwojowych u dziecka
Jak dawka zmienia się w truciznę?
Maksymalna jednorazowa dawka paracetamolu dla osoby dorosłej to 500–1000 mg, a dobowa – 4000 mg w leczeniu doraźnym. W przypadku długotrwałego stosowania limit spada do 2600 mg. U dzieci dawka nie powinna przekraczać 60–75 mg na każdy kilogram masy ciała. Odstępy między dawkami muszą wynosić minimum 4–6 godzin.
Problem polega na tym, że nawet zalecana ilość leku jest w wątrobie częściowo przekształcana w toksyczny metabolit N-acetylo-p-benzochinoiminę (NAPQI). Normalnie organizm radzi sobie z jego neutralizacją, ale przy nadmiarze substancji zapasy glutationu – naturalnego przeciwutleniacza – ulegają wyczerpaniu. Wtedy NAPQI niszczy komórki wątroby, prowadząc do niewydolności organu.
Obecnie jedynym skutecznym lekiem ratującym życie w przypadku zatrucia jest N-acetylocysteina. Musi być jednak podana maksymalnie do ośmiu godzin od przedawkowania, co sprawia, że wielu pacjentów trafia do lekarza zbyt późno. Wtedy jedyną szansą bywa przeszczep wątroby...
Przeczytaj też: Genetyka w leczeniu raka piersi. Leki działają, gdy wiemy w co uderzyć
Nowa nadzieja – cząsteczka YM81
Naukowcy z Virginia Commonwealth University w USA ogłosili przełomowe odkrycie. W badaniach na myszach wykazali, że nowa cząsteczka oznaczona jako YM81 zmniejszała stan zapalny i chroniła wątrobę przed uszkodzeniami wywołanymi paracetamolem.
Nowa metoda jest na wczesnym etapie rozwoju leku. Niewykluczone jednak, że w przyszłości będzie pomocna także w leczeniu innych stanów zapalnych – podkreśla Shijun Zhang, główny autor badań.
Nadzieja jest tym większa, że YM81 może znaleźć zastosowanie nie tylko w leczeniu ostrych zatruć paracetamolem, ale także w chorobach, w których stan zapalny odgrywa kluczową rolę – jak dna moczanowa, zapalenie stawów czy sepsa.
Źródło: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38178090/, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15345657/, pharmacy.vcu.edu/news/newsroom/pharmacy-news/small-molecule-could-alleviate-acetaminophen-induced-liver-injury-medicinal-chemistry-students-research-reveals.html
