Nowe normy cholesterolu zaskakują. Sprawdź wytyczne i swoje wyniki

Cholesterol – tłuszcz, który może szkodzić

Cholesterol to tłuszcz obecny w każdej komórce organizmu. Potrzebujemy go do budowy błon komórkowych, produkcji hormonów płciowych, witaminy D i kwasów żółciowych trawiących tłuszcze. Nasze ciało wytwarza go samo, a dodatkową porcję dostarczamy z pożywieniem – głównie mięsem, jajami i nabiałem.

Krąży we krwi w postaci lipoprotein jako:

• LDL („zły” cholesterol) – jego nadmiar odkłada się w ścianach naczyń,
   
• HDL („dobry” cholesterol) – usuwa cholesterol z tkanek i transportuje go do wątroby,
   
• inne frakcje, np. VLDL, biorą udział w transporcie tłuszczów.

Sam cholesterol nie jest więc zły – dopiero zaburzony bilans frakcji prowadzi do problemów zdrowotnych.

Nowe wytyczne 2025 – co się zmieniło

W sierpniu 2025 roku Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne i Europejskie Towarzystwo ds. Miażdżycy ogłosiły aktualizację zaleceń. Najważniejsze punkty to:

• nowa ocena ryzyka – modele SCORE2 i SCORE2-OP (dla osób starszych) biorą pod uwagę nie tylko ryzyko zgonu, ale także zawału czy udaru zakończonego przeżyciem,
   
• cele LDL – pozostają bardzo restrykcyjne: < 55 mg/dl u osób o bardzo wysokim ryzyku i < 70 mg/dl u pacjentów wysokiego ryzyka. W wyjątkowo obciążonych przypadkach celem jest już tylko 40 mg/dl,
   
• leczenie skojarzone – zaleca się łączenie statyn z innymi lekami (ezetymib, inhibitory PCSK9, bempedoic acid), gdy sama statyna nie wystarcza,
   
• lipoproteina(a) – poziom tego czynnika ryzyka powinien być oznaczony przynajmniej raz w życiu,
   
• brak rekomendacji dla suplementów – preparaty bez udowodnionego działania, np. czerwony ryż drożdżowy, nie są uznawane za skuteczne leczenie.

Sprawdź nowe normy lipidów: Nowe normy dla cholesterolu i trójglicerydów. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej i Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego

Dlaczego wysoki cholesterol jest groźny?

Gdy LDL jest zbyt wysoki, w tętnicach odkładają się blaszki miażdżycowe. Z czasem prowadzą one do:

• zwężenia naczyń i ograniczenia przepływu krwi,
• większego ryzyka zawału serca i udaru mózgu,
• choroby wieńcowej i niewydolności serca,
• choroby tętnic obwodowych, zwłaszcza w nogach,
• uszkodzeń nerek i pogorszenia funkcji innych narządów.

Największym problemem jest brak objawów – podwyższony cholesterol nie boli, ale latami uszkadza naczynia.

Kiedy skonsultować się z lekarzem

Badanie lipidowe pokazuje poziom cholesterolu całkowitego, LDL, HDL, triglicerydów, a czasem także lipoproteiny(a). Interpretacja wyników zawsze należy do lekarza, który bierze pod uwagę cały obraz kliniczny, w tym inne choroby i styl życia pacjenta.

Do lekarza należy zgłosić się szczególnie wtedy, gdy:

• wynik badania odbiega od zakresów referencyjnych,
• w rodzinie występowały choroby serca lub udary,
• cierpisz na nadciśnienie, cukrzycę, otyłość lub palisz papierosy.

Specjalista może zaproponować zmianę stylu życia, wprowadzenie leków lub regularną kontrolę w określonych odstępach czasu.

Sprawdź też: Prawidłowy poziom cukru – aktualne wytyczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2025

Materiał ma charakter wyłącznie informacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej. W przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

Źródła:

1. European Society of Cardiology & European Atherosclerosis Society. (2025). 2025 Focused Update of the 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias. EAS.
2. Mach, F., Koskinas, K., Roeters van Lennep, J. et al. (2025). Focused Update on Dyslipidaemias: risk assessment and lipid-lowering therapy. European Heart Journal.
3. Family Heart Foundation. (2025). Updated Cholesterol Guidelines – What’s New?
4. Medical Xpress. (2025). Guidance recommends new approach to assess cardiovascular risk and reach treatment goals for lipid levels.