Polacy tyją na potęgę! Do jakich chorób prowadzi otyłość i dlaczego jest groźna dla zdrowia i życia?
Siedzący tryb życia i nieprawidłowa dieta powodują, że tyjemy na potęgę! W Polsce nadwagę ma już trzech na pięciu dorosłych, a co czwarty Polak jest otyły. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) otyłość to choroba przewlekła i jedno z największych zagrożeń dla zdrowia i życia ludzkości. Do czego może prowadzić nieleczona otyłość? Artykuł powstał na podstawie rozmowy z dr n. med. Patrycją Wachowską-Kelly, specjalistą chorób wewnętrznych i leczenia otyłości, diabetologiem.
Jaki rodzaj otyłość jest najgroźniejszy dla zdrowia?
Otyłość to choroba metaboliczna, związana z nadmiernym gromadzeniem się energii. „Energia, która nie jest zużyta w danym momencie, zostaje gromadzona w tkance tłuszczowej, która może odkładać się w każdym miejscu naszego ciała.” - powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly. Warto podkreślić, że otyłość jest chorobą, która nie ustąpi samoistnie i wymaga leczenia.
„Najczęściej przyczyną otyłości jest nadmierna podaż energii, czyli albo za dużo spożywamy, albo za mało jej zużywamy. Przyczyny mogą być też inne, m.in. choroby, bądź spożywane leki, które w konsekwencji zwiększają łaknienie.” - powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly.
Wyróżniamy dwa rodzaje otyłości:
- otyłość typu jabłko (brzuszna)
- otyłość typu gruszka (pośladkowo – udowa)
Bardziej niebezpieczna dla zdrowia jest otyłość brzuszna, ponieważ prowadzi do stłuszczenia narządów znajdujących się w jamie brzusznej, m.in. trzustki i wątroby.
„U kobiet prawidłowy obwód talii nie powinien przekraczać 80 centymetrów. Wymiary w przedziale 80 – 88 cm oznaczają nadwagę, a powyżej 88 cm wskazują na otyłość. U mężczyzn prawidłowy obwód talii nie powinien przekraczać 94 centymetrów. Wymiary w przedziale 94 – 102 cm oznaczają nadwagę, a powyżej 102 cm świadczą o otyłości.” - powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly.
Do jakich chorób prowadzi otyłość?
Nieleczona otyłość w sposób pośredni i bezpośredni prowadzi do rozwoju wielu zaburzeń metabolicznych i hemodynamicznych. Zwiększona masa tłuszczu i powstałe zmiany metaboliczne oraz hormonalne przyczyniają się do rozwoju wielu schorzeń. Wraz z nasilaniem się otyłości, zaczynają pojawiać się patologie i dysfunkcje wszystkich narządów i układów.
„Sama otyłość już jest chorobą, natomiast najczęściej mówimy o chorobach metabolicznych, które współistnieją z otyłością. Należą do nich m.in. stan przedcukrzycowy, cukrzyca, nadciśnienie, dyslipidemia (podwyższony poziom cholesterolu) oraz powiększony obwód talii. Z otyłością powiązanych jest wiele innych chorób, które pozornie nie są z nią kojarzone, m.in. niepłodność, choroba zwyrodnieniowa stawów, a nawet nowotwory.” - powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly. Ryzyko rozwoju zaburzeń metabolicznych i choroby niedokrwiennej serca związane jest szczególnie z otyłością brzuszną.
Nadwaga i otyłość to główny czynnik ryzyka cukrzycy typu 2. „U osób z noworozpoznaną cukrzycą typu 2 najczęściej zaczynamy od próby zmiany nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej w połączeniu z lekami doustnymi. Okazało się, że u pacjentów ze skrajną otyłością i rozpoznaną cukrzycą, tuż po operacji bariatrycznej poziomy cukru wracały do normy. Według badań, do 70% pacjentów poddanych operacji bariatrycznych będzie miało cofnięte objawy cukrzycy i nie będzie wymagało stosowania leków.” - powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly.
Otyłość to potężny czynnik ryzyka rozwoju nowotworów! „Według badań ryzyko rozwoju nowotworów u osób otyłych może być nawet 5 do 10 razy wyższe niż u osób zdrowych, o prawidłowej masie ciała. U mężczyzn jest to nowotwór jelita grubego, prostaty czy płuc, a u kobiet nowotwór piersi, endometrium bądź wiele innych.” - powiedziała powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly.
Skutki otyłości:
- stan przedcukrzycowy
- cukrzyca
- nadciśnienie
- dyslipidemia
- miażdżyca
- choroba niedokrwienna serca
- niepłodność
- choroba zwyrodnieniowa stawów
- nowotwory (m.in. jelita grubego, prostaty, płuc, piersi)
- niewydolność krążenia i niewydolność oddechowa
Jak leczyć otyłość?
Otyłość leczy się kompleksowo. Aby dostosować terapię odpowiednią dla pacjenta, na początku należy rozpoznać, co było pierwszym czynnikiem sprzyjającym gromadzeniu się nadmiernej tkanki tłuszczowej. Leczenie w główniej mierze opiera się na zmianach nawyków żywieniowych, odpowiednim nawodnieniu oraz włączeniu aktywności fizycznej.
„Bardzo ważne jest odżywianie się, czyli dobrze zbilansowana dieta. Istotną rolę odgrywa także regularna aktywność fizyczna (co najmniej 4 –5 razy w tygodniu). Nie muszą być to wizyty na siłowni, ale np. szybki chód, nordic walking czy jazda na rowerze. Trzeba również dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Pamiętajmy, że im mniej pijemy, tym bardziej jesteśmy narażeni na zatrzymywanie wody w organizmie. Jest to mechanizm obronny organizmu, który, aby zapobiec odwodnieniu, zaczyna gromadzić zapasy wody. Im większa masa ciała, tym więcej płynów musimy przyjmować. Uważa się, że na każdy kilogram powinniśmy pić średnio 30 mililitrów wody.” - powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly.
Do zmiany stylu życia można włączyć farmakoterapię, a przy skrajnej otyłości leczenie zabiegowe, takie jak m.in. wprowadzenie balonu do żołądka lub chirurgiczne zmniejszenie żołądka. „Pacjenci ze skrajną otyłością po operacji potrafią chudnąć po 20, 30, a nawet 50 nadmiarowych kilogramów. Często dochodzi także do całkowitego cofnięcia się rozpoznanej u nich wcześniej cukrzycy.” - powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly.
Leczenie otyłości powinno odbywać się pod opieką psychologa, terapeuty czy psychiatry. Bardzo pomocna jest terapia behawioralna. Część pacjentów zajada stres, co sprzyja odkładaniu się nadmiaru tkanki tłuszczowej.
„Niektórzy pacjenci zajadają stres i ja jako lekarz często sięgam po leki pomagające poprawić nastrój. Stosuję leki z tzw. grupy SSRI, czyli leków, które podnoszą poziom serotoniny, tak zwanego hormonu szczęścia. Przy jego braku, najczęściej dochodzi do spożycia pewnych produktów bogatych w tryptofan. Jest to aminokwas, potrzebny do produkcji serotoniny w organizmie. Jeśli pacjent mówi mi, że podjada jakieś produkty z tej grupy, podejrzewam, że może mieć niedobór serotoniny” - powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly.
Produkty o dużej zawartości tryptofanu to między innymi: banany, orzechy, czekolada i ser żółty. Stres prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń, między innymi do kompulsywnego objadania się.
„Mój doktorat mówi o tym, że zaburzenia czynności przewodu pokarmowego związane są z brakiem serotoniny. Mamy dwa mózgi, jeden w głowie, a drugi w brzuchu i trzeba leczyć je oba.” - powiedziała dr n. med. Patrycja Wachowska-Kelly.
