Tylko 6 lat dla właścicieli nieruchomości. Ministerstwo nie pozostawia złudzeń

Azbest niebezpieczny dla zdrowia

Azbest to grupa włóknistych minerałów używana kiedyś m.in. w płytach falistych („eternit”), elewacjach i rurach. Gdy materiał jest uszkadzany, do powietrza uwalniają się włókna, które po wdychaniu mogą po latach wywołać raka płuc i inne choroby układu oddechowego. WHO potwierdza rakotwórczość wszystkich form azbestu. 

Polskie przepisy dopuszczają wyłącznie bezpieczne użytkowanie wyrobów azbestowych do 31 grudnia 2032 r. – to graniczna data na ich usunięcie lub trwałe zabezpieczenie. Równolegle UE zaostrzyła normy BHP: państwa członkowskie mają wdrożyć zmiany (m.in. niższe wartości dopuszczalne i zasady pomiarów) do 21 grudnia 2025 r., a wybrane techniczne wymogi – do 21 grudnia 2029 r. (dot. m.in. metod analitycznych). To wpływa na standard prac i kwalifikacje firm. 

Obowiązki właściciela/użytkownika:

– zinwentaryzować wyrób i ocenić jego stan na urzędowym formularzu;
– wynik ująć w „Informacji o wyrobach zawierających azbest” i złożyć ją do 31 stycznia: osoby fizyczne w gminie, pozostali u marszałka województwa; dokument składa się corocznie do czasu usunięcia wyrobów. 

Wyroby można użytkować tylko „w sposób niestwarzający zagrożenia” do 31.12.2032 r. – po tej dacie powinny być usunięte lub trwale zabezpieczone. 

Rządowy serwis MRiT prowadzi Bazę Azbestową (BA) i publikuje wzory formularzy oraz informacje o finansowaniu (m.in. programy NFOŚiGW oraz nabory gminne/WFOŚiGW). 

Według NIK do usunięcia pozostaje ok. 7 mln ton wyrobów azbestowych; obecne tempo bywa niewystarczające, co jest sygnałem, by planować prace z wyprzedzeniem. 

Obiekt z azbestu – jak z nim postępować?

Rozpoznaj materiał. Typowe nośniki to płyty faliste/elewacyjne i rury azbestowo-cementowe. Jeśli masz wątpliwości – poproś o ocenę fachowca. (BA prezentuje praktyczne klasyfikacje wyrobów i odpowiadających im kodów odpadów). 

Zrób inwentaryzację i ocenę stanu. Użyj urzędowego formularza, wpisz wynik do „Informacji…” i złóż ją do 31 stycznia (gmina/marszałek). Obowiązek powtarza się corocznie do czasu usunięcia wyrobów. 
Nie demontuj sam/-a. Demontaż i transport to odpady niebezpieczne (m.in. kod 17 06 05* – materiały budowlane zawierające azbest). Wykonuje je wyspecjalizowana firma z uprawnieniami, sprzętem i procedurami BHP. 

Zgłoszenia przed pracami. Wykonawca zgłasza zamiar prac do właściwego organu nadzoru budowlanego oraz okręgowego inspektora pracy; dodatkowo – do właściwego państwowego inspektora sanitarnego co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem robót. Ustal zakres formalności z firmą i urzędem. 

Finansowanie. Sprawdź nabory w swojej gminie/WFOŚiGW oraz programy wskazane na stronach MRiT/NFOŚiGW (często pokrywają demontaż, transport i unieszkodliwienie; nowe pokrycie nie zawsze). 

Kiedy reagować pilnie? Gdy płyty są popękane, kruszą się, były cięte/szlifowane lub planujesz docieplenie/remont – uszkodzenia zwiększają emisję włókien i ryzyko zdrowotne. WHO podkreśla, że to ekspozycja na pył azbestowy jest kluczowym zagrożeniem – priorytetem jest ograniczenie kontaktu i bezpieczne usunięcie przez profesjonalistów. Czytaj także: Najgroźniejszy nowotwór świata. Większości zachorowań da się uniknąć