GIS zakazuje ludowego remedium. Takich preparatów już nie kupisz

Czym jest glistnik jaskółcze ziele?

Glistnik jaskółcze ziele, znany botanikom jako Chelidonium majus, od wieków był wykorzystywany przez medycynę ludową. Zbiera się go wczesnym latem, a pomarańczowy sok rośliny trafiał do ludowych receptur na brodawki i na poprawę trawienia. Roślina zawiera alkaloidy, takie jak chelidonina i sangwinaryna, które w niewielkich dawkach działają rozkurczowo na mięśnie gładkie dróg żółciowych. 

Kłopot w tym, że ta sama grupa związków wykazuje potencjalną toksyczność dla komórek wątroby. Europejska Agencja Leków już w 2011 r. wskazywała na niejasny profil bezpieczeństwa rośliny, a krajowe ośrodki toksykologiczne raportowały przypadki ostrego uszkodzenia wątroby u osób stosujących własnoręcznie robione nalewki lub ziołowe kapsułki z glistnikiem.

Preparaty z jaskółczym zielem

Jeszcze kilka miesięcy temu glistnik można było znaleźć w dziesiątkach produktów, nierzadko bez wyraźnego ostrzeżenia na etykiecie. Nim nowe prawo dokładnie wyczyści półki aptek i sklepów zielarskich, warto upewnić się, co naprawdę stoi w domowej szafce. Poniższa lista pokazuje najpopularniejsze formy, w jakich roślina trafiała do obrotu.

1. Herbatki ziołowe i mieszanki „oczyszczające” – reklamowane jako remedia „na woreczek żółciowy” lub „na detoks”, często łączone z ostropestem i miętą.
    
2. Nalewki oraz krople żołądkowe – apteczne lub domowe, stosowane przy dolegliwościach skurczowych przewodu pokarmowego.
    
3. Maści punktowe i płyny na kurzajki – nakładane miejscowo, dostępne bez recepty w drogeriach i sklepach zielarskich.

Skąd obostrzenia GIS dla glistnika?

Główny Inspektorat Sanitarny uznał, że bez ścisłej standaryzacji zawartości alkaloidów nie da się zagwarantować bezpiecznej dawki w suplementach diety ani w kosmetykach. Kluczową rolę odegrały trzy czynniki, które łącznie przesądziły o zakazie:

1. Hepatotoksyczność potwierdzona przez klinicystów – opisano kilkadziesiąt przypadków ostrego uszkodzenia wątroby, a u części pacjentów konieczny był przeszczep narządu.
    
2. Brak przekonujących dowodów skuteczności – systematyczne przeglądy badań nie wykazały, by glistnik wyraźnie pomagał przy chorobach żółciowych czy dermatologicznych.
    
3. Duża zmienność dawek i łatwy dostęp – różnice w stężeniu alkaloidów sięgały nawet dziesięciokrotności, a produkty sprzedawano bez konsultacji lekarskiej.

Nowe przepisy dają producentom trzy miesiące na usunięcie glistnika ze sklepów i magazynów. Po tym terminie sprzedaż lub reklamowanie preparatów z tą rośliną stanie się wykroczeniem administracyjnym. 

Jeśli masz w domu herbatkę, krople lub maść z glistnikiem, najlepiej oddaj je do utylizacji w aptece, zwłaszcza gdy chorujesz na wątrobę, jesteś w ciąży lub planujesz podać preparat dziecku. Objawy takie jak zażółcenie skóry, ciemny mocz czy ból w prawym podżebrzu powinny skłonić do pilnego oznaczenia prób wątrobowych i konsultacji z lekarzem.

Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.

Źródła:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia z 11 sierpnia 2025 r., Rządowe Centrum Legislacji
2. Zespół ds. Suplementów Diety przy Głównym Inspektoracie Sanitarnym: „Chelidonium majus L. – ryzyko dla zdrowia”, 2024
3. „Alkaloids in Chelidonium majus – review of phytochemistry and toxicology”, Frontiers in Pharmacology, 2024
4. „Hepatotoxicity induced by greater celandine – a review of the literature”, European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 2024