Użądlenie osy - co robić? Opuchlizna po użądleniu, alergia na jad, postępowanie
Użądlenia os to problem znany nam dobrze latem, gdy spędzamy mnóstwo czasu na świeżym powietrzu. Użądlenie objawia się opuchlizną i jest niezwykle bolesne. Trzeba zaznaczyć, że zazwyczaj nie ma poważnych konsekwencji zdrowotnych. Oczywiście trzeba też podkreślić, że niektóre osoby mogą mieć alergię na jad osy. Zdarzyć się może również wstrząs septyczny.
Przy tego typu problemie, bardzo ważne jest pytanie: jak rozpoznać użądlenie osy, jak rozpoznać ślad po ukłuciu żądłem pszczelim? Które preparaty mogą złagodzić ból, świąd i obrzęk w miejscu użądlenia? Bardzo ważne jest również to, w jaki sposób udzielić pierwszej pomocy osobie, u której pojawiają się objawy mogące sugerować reakcję anafilaktyczną?
Po czym poznać użądlenie osy?
Latem podczas wakacyjnych wypadów, warto poznać odpowiedź na pytanie: po czym poznać użądlenie osy? Trzeba znać różnicę w fizjologii owadów z rzędu błonkoskrzydlatych. Warto wiedzieć, że żądło osy ma inną budowę, niż pszczoły - jest ono gładkie, przez co po użądleniu, owad może bardzo łatwo wyciągnąć je ze skóry ofiary, a następnie odlecieć.
Osa może kłuć kilkakrotnie, aż do wyczerpania się zapasu jadu w woreczku jadowym. Powierzchnia żądła pszczelego pokryta jest z kolei haczykami. Gdy dojdzie więc do ukłucia, pozostaje ono w ciele ofiary, a pszczoła, odlatując, rozrywa swój odwłok, po czym ginie.
Użądlenie osy wygląda podobnie zarówno u dziecka, jak i u dorosłego. Pojawia się duża opuchlizna w miejscu ukłucia, ale też obrzęk czy dość rozległe zaczerwienie. To jeszcze nie wszystko, bo pojawia się przy tym silny ból palący i piękący. U tych osób, które nie są uczulone na jad owadów błonkoskrzydłych, użądlenie jednej osy może być co prawda mocno bolesne i powodować niewielkie reakcje zapalne, lecz nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia. Użądlenie objawia się zazwyczaj bólem o różnym nasileniu w miejscu wbicia, pojawia się rumień oraz towarzysząca mu opuchlizna okolicy miejsca ukłucia. W przeciwieństwie do atakujących pszczół, osy nie pozostawiają w ciele ofiary żądła, mogą żądlić wielokrotnie, co jest dość niebezpieczne, nawet dla osoby nieuczulonej.
Czym jest miejscowa reakcja alergiczna?
Warto wiedzieć, że u osób uczulonych na jad osy może rozwinąć się miejscowa reakcja alergiczna. Opuchlizna zajmuje wtedy większą powierzchnię skórry-jej średnica przekracza 10 cm. Poza silnym bólem w miejscu użądlenia, wystąpić mogą też ogólne osłabienie i łagodne objawy ogólnoustrojowe. Dość niebezpieczne jest ugryzienie osy w okolicy gardła i jamy ustnej. Narastający obrzęk dróg oddechowych może utrudnić oddychanie. Bez szybkiego udzielenia pierwszej pomocy pacjent może udusić się.
Z kolei jeśli osa użądli w inny obszar ciała ( np. kończyny), nieprzyjemne dolegliwości mogą utrzymywać się nawet do kilku dni, lecz nie stwarzają zagrożenia dla pacjenta. Osoby uczulone na jad owadów, które już wcześniej miały za sobą podobne sytuacje, latem zazwyczaj noszą przy sobie leki (preparat przeciwhistaminowy, steryd w tabletkach, adrenalinę w autosktrzykawce. Jeśli z kolei chorują na astmę, mają przy sobie też inhalator z lekiem rozszerzającym oskrzela.
Co się dzieje w przypadku reakcji anafilaktycznej?
Rzadziej z kolei obserwuje się uogólnioną, silną reakcję alergiczną na jad osy. W przypadku reakcji anafilaktycznej mogą pojawić się takie objawy jak: obrzęk, zaczerwienienie i świąd lub mrowienie skóry, bóle brzucha, wymioty i nudności, ucisk w klatce piersiowej, duszność, suchy kaszel, spadek ciśnienia tętniczego krwi, zaburzenia pracy serca, bóle, zawroty głowy oraz utrata przytomności.
Skład chemiczny jadu owadów błonkoskrzydłych różni się pomiędzy rodzinami. Co ważne, w każdym przypadku jest mieszanina białek, peptydów, amin biogennych. Składnikiem uczulającym w jadzie owadów z rodziny osowatych są białka, głównie o charakterze enzymów oraz peptydy, z czego najbardziej charakterystycznym, odpowiedzialnym za większość reakcji alergicznych komponentem, jest uszkadzające komórki białki VES v5 (antygen 5). Niektóre osoby uczulone reagują alergicznie na hialuronidazę, czyli składnik, który znajduje się w jadach wszystkich owadów błonkoskrzydłych, a u osób, które nie są uczulone - odczyny miejscowe powodują substancje niskocząsteczkowe, m.in. kininy czy histamina. Warto dodać, że można być uczulonym na jad osy, lecz nie na jad owadów z rodziny pszczołowatych lub odwrotnie.
Jak pomóc użądlonej osobie?
Po użądleniu przez osę występują dwa rodzaje reakcji uczuleniowych. Jedną z nich jest duża reakcja miejscowa, czyli silny ból, duży obrzęk trwający dłużej, niż 24 godziny. Drugą z kolei ogólnoustrojowa reakcja uczuleniowa o różnych stopniach uczulenia:
Duży obrzęk, świąd skóry, pokrzywka oraz nudności, uczucie niepokoju oraz metaliczny posmak w ustach. Poza tymi objawami pojawia się ucisk w klatce piersiowej, ból brzucha, wymioty, biegunka oraz zawroty głowy. Dochodzi też uczucie silnego lęku, oszołomienie, bełkotliwa mowa, problemy z przełykaniem, wstrząs anafilaktyczny, sinica, spadek ciśnienia tętniczego, ale też utrata przytomności czy nietrzymanie moczu i stolca.
Trzeba wiedzieć, jak pomóc użądlonej osobie, by zmniejszyć ból oraz złagodzić miejscowy obrzęk i opuchliznę. W przypadku użądlenia trzeba najpierw: przemyć skórę w miejscu ukłucia - chłodną wodą lub środkiem do dezynfekcji. Trzeba przyłożyć też lód zawinięty w bawełnianą szmatkę lub zrób chłodny okład z wody i octu. Przy rozległym obrzęku można zastosować miejscowo żel antyhistaminowy. Nie warto drapać i pocierać użądlonego miejsca, by nie doszło do nadkażenia ranki, w przypadku silnego świądu zastosować maść o działaniu antyhistaminowym lub przyjąć lek antyhistaminowy doustnie. Trzeba też natychmiast skontaktować się z lekarzem w przypadku wystąpienia niepokojących objawów, takich jak m.in. problem z oddychaniem, arytmia oraz zawroty głowy.
Przy użądleniach przez pszczołę trzeba postępować podobnie, lecz w pierwszej kolejności trzeba ostrożnie wyciągnąć tkwiące w ciele żądło. W łagodzeniu bólu, świądu czy obrzęku bardzo dobrze sprawdzają się okłady z mieszanki sody oczyszczonej i wody.
Użądlenie pszczoły, czy osy, to takie sytuacje, którym czasem nie można zapobiec, zwłaszcza w przypadku najmłodszych. Trzeba jednak wiedzieć, jak maksymalnie ograniczyć ryzyko ukłucia, szczególnie jeśli ktoś z naszych bliskich lub my sami, mamy uczulenie na jad pszczół oraz os.
Trzeba wtedy nie chodzić boso, bo zarówno w trawie, jak i piasku mogą znajdować się gniazda owadów. Trzeba unikać też przebywania w sadach, kwitnących ogrodach czy pasiekach. Gdy w pobliżu zaczyna latać uporczywie pszczoła, trzeba unikać gwałtownych ruchów i starać się spokojnie oddalić. Z kolei podczas posiłków na świeżym powietrzu sprawdzajmy, czy na brzegu szklanki lub kubka, zwłaszcza ze słodkim napojem, nie siedzi osa lub pszczoła. Warto zrezygnować też z perfum o mocnych zapachach, bogatych w roślinne olejki.
Czytaj też:
Bezpiecznie w podróży – co zabrać ze sobą na wyjazd, żeby być gotowym na każdą ewentualność?
Barszcz Sosnowskiego kwitnie. Sprawdź, gdzie jest niebezpieczna roślina [MAPA]
